Home
Nhan Dinh Ngay Quan Luc 19/6/1973
Quan Luc 19-6-1973
Tuong Lanh VNCH
Tran Chien Tet Mau Than 1968
Nhung tran chien cuoi cung 30/4/1975
Khong bao gio quen nguoi Chien Si VNCH
Nhung ngay cuoi cung VNCH
Cac tran danh-BietDongQuan-Halao 1972
Trai Thoi Chinh Chien VNCH
Nguoi Linh VNCH-Vanh Khan Tang cho To Quoc
Quan Huy Hieu QLVNCH
KhongQuan QLVNCH
HaiQuan QLVNCH
Su Doan Du QLVNCH
Luc Luong Dac Biet QLVNCH
BietKichDu QLVNCH
Thuy Quan Luc Chien QLVNCH
BietDongQuan QLVNCH
Biet Doi Thien Nga
ThieuSinhQuan QLVNCH
Nu Quan Nhan QLVNCH
Nhung hinh anh nguoi Linh VNCH
HoangSa_TruongSa VNCH
CB XDNT-VNCH-Bac Cali
TienGiay VNCH
SuuTamTemThu VNCH 1951-1975
Vovinam Vo Thuat
Links
Contact Me
News
Sinh Hoat Van Nghe Khu Hoi Bac Cali

30thang4.gif

1 Chủ Nhật 20.4.1975


Trong cuốn hồi kư Đất Nước Tôi được xuất bản vào năm 2003, vị thủ tướng cuối cùng của chính phủ Việt Nam Cộng Ḥa là ông Nguyễn Bá Cẩn cho biết rằng: “Cũng chính ngày 20 tháng 4 nầy, trong lúc Cộng Sản Bắc Việt đang chặt tay, chặt chân để bóp cổ và chọc thủng bụng theo thế đánh mà bọn chúng thường rêu rao để tuyên truyền th́ đồng minh của Việt Nam Cộng Ḥa đă “trảm thủ” miền Nam bằng một nhát gươm ân huệ. Thật vậy, sáng hôm ấy, Đại Sứ Martin đến gặp TT Thiệu. Sau khi Đại sứ Martin ra về th́ một màn khói im lặng và bí mật bao phủ Dinh Độc Lập cho đến sáng hôm sau” (Nguyễn Bá Cẩn: Đất Nước Tôi, Hoa Hoa Press, Derwood, Maryland, trang 420)
Ngày Chủ Nhật 20 tháng 4 không chỉ có Đại sứ Hoa Kỳ Graham Martin mà c̣n có cả đại sứ Pháp Mérillon đến hội kiến với Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu tại Dinh Độc Lập với mục đích thuyết phục ông từ chức để cứu văn t́nh h́nh v́ phe công sản dứt khoát không chịu thương thuyết với ông. Theo Frank Snepp và các tác giả của bộ “The Vietnam experience” th́ Đại Sứ Mérillon vào gặp TT Thiệu trước Đại sứ Martin, tuy nhiên theo Oliver Todd th́ ông đại sứ Pháp vào gặp TT Thiệu sau ông đại sứ Hoa Kỳ.
Oliver Todd cho biết vào ngày 20 tháng 4, Đại sứ Mérillon đến Dinh Độc Lập một ḿnh và nói chuyện thẳng với TT Thiệu. Đại sứ Mérillon nói rằng:
“Thưa Tổng Thống, tôi đến gặp Ngài tại v́ t́nh h́nh đă trở nên vô cùng nghiêm trọng. Không c̣n vấn đề quân sự nữa”. TT Thiệu không trả lời và Đại sứ Mérillon nói tiếp: “Tôi thấy chỉ c̣n là vấn đề chính trị. Cần phải để cho một tiến tŕnh dân chủ được khai triển”.
“Tổng Thống Thiệu ngồi nghe trong khi Đại sứ Mérillon tiếp tục tŕnh bày gần như là độc thoại về những thực tế mà ông Thiệu dần dần bắt đầu hiểu. Đại sứ Mérillon nói rằng chính phủ chỉ c̣n nắm giữ được vài thành phố lớn nhưng ba phần tư lănh thổ đă bị mất vào tay Cộng sản, rồi ông Đại sứ nói đến những mối liên lạc thân hữu giữa cá nhân hai người và cả giữa bà Thiệu và bà Mérillon nữa, ông kêu gọi đến trách nhiệm trước lịch sử, đến danh dự cá nhân và yêu cầu Tổng Thống Thiệu nên làm một sự hy sinh lớn lao cho dân tộc Việt Nam qua một sự thương thuyết không thể tránh khỏi để cho một vài quyền lợi nào đó c̣n có thể cứu văn được.
“Tổng Thống Thiệu bắt đầu nói đến những tái phối trí cần thiết, về sự phản bội của Mỹ và tinh thần chủ bại của một số tướng lănh. Rồi Tổng Thống Thiệu kết thúc cuộc hội kiếh bằng mộtn câu nói rất b́nh dân: “thôi, tới đâu hay tới đó” và ông Đại sứ ra về” (ghi chú: Oliver Todd: sách đă dẫn, trang 312)
Vào hồi 10 giờ sáng, đến lượt Đại sứ Hoa Kỳ Graham Martin vào gặp Tổng Thống Thiệu và cuộc gặp kéo dài trong một tiếng rưởi đồng hồ.
Đại sứ Martin trước hết tŕnh bày với Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu về nhận định của Ṭa Đại Sứ Hoa Kỳ đối với t́nh h́nh quân sự hiện tại. Thực ra th́ bản nhận định nầy đă được Frank Nepp, một chuyên viên phân tích t́nh báo (intelligence analyst) của CIA soạn thảo. Trong cuốn Decent Interval, Frank Nepp tiết lộ rằng ông đă được Polga, Giám Đốc CIA tại Sài G̣n ra chỉ thị phải “soạn thảo bản nhận định càng đen tối càng tốt chừng đó. Đại sứ Martin sẽ dùng bản nhận định nầy để thuyết phục ông Thiệu rằng đă đến lúc ông ta phải ra đi”
Đại sứ Martin đă đưa cho TT Nguyễn Văn Thiệu bản nhận định do Frank Nepp viết nguyên văn như sau:
“Với cuộc sụp đổ của các cuộc pḥng thủ của quân đội của chính phủ quanh tỉnh lỵ Xuân Lộc và sự tiếp tục gia tăng tập trung quân đội của Cộng sản trong Vùng 3 Chiến Thuật cán cân lực lượng trong vùng chung quanh Sài G̣n hiện nay đă nghiêng về phía Bắc Việt và Việt Công. Mặc dù chính phủ vẫn c̣n có thể tăng viện cho một trong những mục tiêu có thể sẽ bị tấn công như Biên Ḥa – Long B́nh ở về phía Đông Sài G̣n, các tỉnh Long An, Hậu Nghĩa ở về phía Tây hay tỉnh B́nh Dương ở về phía Bắc, tuy nhiên lực lượng của chính phủ sẽ không đủ sức mạnh để pḥng thủ tất cả các mục tiêu nầy một cách hữu hiệu.Mặt khác về phía Bắc Việt và Việt công th́ chỉ trong ṿng ba hay bốn ngày, họ lại có đủ khả năng phóng ra những cuộc hành quân phối hợp trên mức nhiều sư đoàn vào tất cả những mục tiêu nầy. Như vậy th́ chính phủ VNCH sẽ phải đối phó với một t́nh trạng mà trong đó Sài G̣n sẽ bị cô lập và sẽ không c̣n liên lạc được với bên ngoài chỉ trong ṿng vài tuần lễ và có thể rơi vào tay của các lực lượng Bắc Việt – Việt Cộng trong ṿng 3 hay 4 tuần lễ.
(Frank Nepp nói rằng ông muốn viết “chỉ vài tuần lễ” nhưng Polgar không muốn như vậy. Frank Nepp cũng cho biết thêm rằng sau khi ra đi, ông Thiệu vẫn c̣n để bản nhận định nầy trên bàn giấy của ông trong Dinh Độc Lập. Khi VC chiếm Sài G̣n, Văn Tiến Dũng đă lấy được bản nhận định nầy và đă cho đăng nguyên văn trong cuốn sách “Đại Thắng Mùa Xuân” của ông ta (ghi chú: Frank Nepp: sđd, trang 382)
Sau nầy, trong một buổi tường tŕnh với Ủy Ban Ngoại Giao Hạ Viện Mỹ vào ngày 22 tháng 1 năm 1976, Đại sứ Martin nói rằng ông ta đến gặp TT Thiệu “với tư cách cá nhân, ông ta không đại diện cho TT Gerald Ford, không đại diện cho Ngoại Trưởng Henry Kissinger và cũng không nói chuyện với tư cách là đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Cộng Ḥa, ông chỉ nói chuyện với tư cách là một người đă từng quan sát t́nh h́nh ở Đông Nam Á từ bao nhiêu năm qua và cũng là một người mà trong hai năm qua đă bỏ ra nhiều th́ giờ t́m hiểu tất cả ngọn ngành của các vấn đề quân sự tại Việt Nam”
Sau khi tŕnh bày với TT Thiệu về nhận định đầy đen tối về t́nh h́nh trong một vài ngày sắp tới, Đại sứ Martin nói rằng ông không hề nói với TT Thiệu là ông ta phải từ chức, ông “chỉ tŕnh bày với TT Thiệu một cách rơ ràng, chính xác và khách quan về nhận định của người Mỹ đối với t́nh h́nh hiện tại”
Đại sứ Martin nói rằng ông “nói với TT Thiệu, sau khi phân tích và so sánh lực lượng hai bên và nếu cả hai điều dồn lực lượng vào trận đánh cuối cùng th́ các cân quân sự về phía VNCH rất bi quan. Kết luận của tôi là nếu Cộng sản quyết tâm đánh để tiêu diệt Sài G̣n th́ Sài G̣n không thể cầm cự được hơn một tháng. Dù sự pḥng thủ có khéo léo, dũng cảm và quyết tâm đến đâu chăng nữa th́ cũng không thể kéo dài quá ba tuần lễ.
“Tôi nói, theo ư kiến của tôi th́ Hà Nội muốn giữ Sài G̣n nguyên vẹn chứ không muốn Sài G̣n trở thành một đống gạch vụn khi họ chiếm đóng. Tuy nhiên không ai biết được một cách chắc chắn rằng Hà Nội sẽ không biến Sài G̣n thành b́nh địa nếu mà không có một sự thương thuyết nhằm vào việc đ́nh chiến” (ghi chú: Graham Martin: Bản Điều Trần Tại Ủy Ban Ngoại Giao của Hạ Viện Hoa Kỳ tại Washington ngày 22 tháng 1 năm 1976)
ĐẠi sứ Martin nói trắng rằng đây là một việc mà chỉ có một ḿnh TT Thiệu mới có quyền quyết định, tuy nhiên ông Đại sứ cũng “nhắc khéo” TT Thiệu là đa số người Việt Nam đều quy trách ông Thiệu là người phải chịu trách nhiệm trước sự thăm bại quân sự trong hơn một tháng qua, đa số người Việt Nam không tin rằng ông Thiệu c̣n có đủ khả năng lănh đạo dất nước vượt qua cuộc khủng hoảng nầy và họ tin tưởng rằng nếu ông Thiệu ra đi th́ việc thương thuyết với phe Cộng sản sẽ dễ dàng hơn.
Tổng Thống Thiệu hỏi Đại sứ Martin rằng nếu ông ra đi, liệu quốc hội Hoa Kỳ có thay đổi ư kiến mà bỏ phiếu chấp thuận viện trợ bổ túc cho VNCH hay không th́ Đại sứ Martin trả lời rằng nếu cách đây vài tháng, việc đó có thể giúp VNCH có thêm vài ba phiếu tại quốc hội Mỹ, tuy nhiên đó là việc đă qua. Đại sứ nói thêm rằng “giả thử như quốc hội Mỹ chấp thuận viện trợ bổ túc cho VNCH đi nữa th́ sự viện trợ đó cũng không thể đến kịp thời để thay đổi t́nh h́nh quân sự tại miền Nam”
Thật ra th́ khoảng 10 ngày trước đó, vào ngày 10 tháng 4, TT Hoa Kỳ Gerald Ford trong một bài diễn văn được truyền h́nh trên toàn nước Mỹ đă cho biết rằng ông đă yêu cầu quốc hội cung cấp 722 triệu đô la viện trợ quân sự bổ túc cho VNCH theo đề nghị của Đại Tướng Frederick Weyand và c̣n xin thêm 250 triệu nữa để cung cấp thực phẩm, thuốc men và cứu trợ cho người tỵ nạn, tuy nhiên đề nghị đă bị Thượng Viện lúc bấy giờ do Đảng Dân Chủ kiểm soát ngâm tôm, không cứu xét.
Qua ngày 16 tháng 4, trong một bài diễn văn đọc trước “Hội Các Nhà Biên Tập Báo Chí Hoa Kỳ (American Society of Newspaper Ediors), TT Ford đă lên án quốc hội bội ước không giữ đúng sự cam kết và nghĩa vụ trợ giúp cho VNCH trong khi Liên Xô và Trung Cộng lại gia tăng nổ lực viện trợ cho đồng minh của họ là Cộng sản Bắc Việt. Dùng ngôn từ của giới mộ điệu football, TT Ford nói rằng: “Tôi cảm thấy muốn phát bệnh khi mà trong hiệp chót (của trận football) nước Mỹ đă không có một nổ lực đặc biệt nào, không có một chút cam kết dù là nhỏ nhoi trong việc viện trợ kinh tế và quân sự mà VNCH cần phải có để có thể tránh được t́nh trạng bi thảm nầy”
Ngày hôm sau 17 tháng 4, Tiểu ban Quân vụ của Thượng Viện Hoa Kỳ do Đảng Dân Chủ kiểm soát biểu quyết không chấp thuận bất cứ viện trợ quân sự bổ nào cho VNCH, điều nầy có nghĩa là vấn đề viện trợ quân sự cho VNCH sẽ không c̣n được đưa ra cứu xét trước Thượng Viện Hoa Kỳ nữa.
Qua ngày 18 tháng 4, quốc hội Hoa Kỳ thông qua đạo luật về viện trợ quân sự tài khóa 1976 trên 3 tỷ đô la dành cho nhiều nước trên thế giới, nhưng trong số những quốc gia nhận được viện trợ không có VNCH. Như vậy có nghĩa là sau ngày 30 tháng 6 năm 1975, dù có c̣n tồn tại, VNCH cũng sẽ không c̣n nhận được một số tiền viện trợ nào dành cho quân sự nữa, không c̣n ngân khoản nào để mua súng đạn, nhiên liệu và cũng không c̣n để trả lương cho quân đội nữa.
Sau khi VNCH bị Cộng sản cưởng chiếm, Đại sứ Graham Martin đă điều trần với quốc hội rằng: “Tôi nói với TT Nguyễn Văn Thiệu rằng kết luận của tôi là dù các sĩ quan trong quân đội vẫn c̣n phải tiếp tục chiến đấu, nhưng gần như hàu hết các vị tướng lănh của ông Thiệu đều tin rằng đó là một cuộc chiến vô vọng, trừ khi mà bên cạnh sự chiến đấu đó phải bắt đầu khởi sự tiến tŕnh thương thuyết. Tôi nói với ông Thiệu rằng các tướng lănh tin tưởng rằng tiến tŕnh đó không thể nào được khởi sự trừ khi ộng Thiệu ra đi hoặc là ông Thiệu phải thực hiện ngay tiến tŕnh thương thuyết đó với phe Cộng sản. Tôi nói tôi có cảm tưởng rằng nếu ông Thiệu không từ chức ngay tức khắc th́ các tướng lănh của ông buộc ông phải ra đi”
Sau khi Đại sứ Martin nói hết những điều cần nói. Tổng Thống Thiệu cam kết với ông Martin là ông “sẽ làm bất cứ những ǵ mà tôi nghĩ rằng có lợi nhất cho đất nước của chúng tôi.*123 (ghi chú: The Vietnam Experience, sđd, trang 136)

2 Ngày Thứ Hai 21.4.1975


NGÀY THỨ HAI 21 tháng 4/1975.

Ông Thiệu Từ Chức.
Sau đêm suy nghĩ, trưa ngày hôm sau, thứ Hai 21 thánng 4, TT Thiệu mời Phó Tổng Thống Trần Văn Hương và Đại Tá Trần Thiện Khiêm, cưu thủ tướng, đến Dinh Độc Lập và thông báo với họ rằng ông sẽ từ chức. Tổng Thống Thiệu kể lại cho hai nhân vật nầy cuộc hội kiến với đại sứ Pháp và đại sứ Hoa Kỳ ngày hôm trước và nhận mạnh rằng cả hai ông đại sứ đều không chính thức khuyến cáo ông từ chức, tuy nhiên v́ t́nh h́nh quân sự đă trở nên vô vọng và ông cảm thấy rằng ông không c̣n có thể phục vụ đất nước hữu hiệu được nữa cho nên ông phải từ chức. TT Thiệu nói với cụ Trần Văn Hương và Đại Tướng Trần Thiện Khiêm rằng ông muốn bảo tồn tính hợp pháp của chế độ VNCH và do đó ông yêu cầu Phó Tổng Thống Trần Văn Hương nhận lănh chức vụ Tổng Thống VNCH để cứu văn t́nh thế.
Tuy nhiên, trong một cuộc tiếp xúc qua điện thoại tại San Jose, cựu Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn đă cho người viết biết rằng trong phiên họp tại Dinh Độc Lập sáng 21 tháng 4 năm 75, chỉ có ba người đó là Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu, Phó Tổng Thống Trần văn Hương và ông Nguyễn Bá Cẩn, Thủ Tướng Chính Phủ. Ông Thiệu ngồi giữa, PTT Hương ngồi bên phải và ông Cẩn ngồi bên trái, không hề có cựu Thủ Tướng Trần Thiện Khiêm như trong các tài liệu khác đă nói. Theo ông Cẩn th́ trong phiên họp nầy, TT Thiệu loan báo cho cụ Hương và ông biết rằng ông đă quyết định từ chức tổng thống VNCH và yêu cầu Phó Tổng Thống Trần văn Hương lên thay thế ông theo đứng tinh thần hiến pháp 1967 (ghi chú: Mạn đàm qua điện thoại với cựu thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn tại San Jose, California, ngày 6/5/2002)
Trong cuốn hồi kư Đất Nước Tôi mới xuất bản gần đây, cựu thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn cho biết rơ hơn như sau:
“Sáng thứ Hai (21/4/75) tôi gọi điện thoại hỏi Đại Tá Cẩm, đổng lư Văn Pḥng của TT Thiệu để bàn công việc khẩn cấp, toàn là những tin bất lợi mà tôi thu nhận được trong hai ngày cuối tuần vừa qua, từ quân sự cho đến ngoại giao, ngoại viện v.v.. Nhưng Đại Tá Cẩm cho tôi biết nhiều lần là TT Thiệu đang họp với PTT Hương. Đại Tá Cẩm cũng cho tôi biết là trong ngày Chủ Nhật hôm qua, Đại sứ Martin đến thảo luận với TT Thiệu về t́nh h́nh nguy ngập của miến Nam và h́nh như TT Thiệu sẽ lấy những quyết định tối ư quan trọng.
“Sau cùng vào lúc 11 giờ trưa ngày 21 tháng 4, tôi được mời gặp TT Thiệu. Đến nơi, tôi nhận thấy không phải chỉ Tt Thiệu mà c̣n có thêm PTT Hương. Phiên họp vơn vẹn chỉ có ba người. TT Thiệu mở đầu là sau khi thảo luận với Đại sứ Martin, ông ta quyết định là từ chức và bàn giao trách nhiệm tổng thống Việt Nam Cộng Ḥa cho Phó TT Trần Văn Hương theo đúng hiến định. Việc TT Thiệu từ chức, ông ta cho biết, là đế xem quốc hội Hoa Kư có thay đổi lập trường của Uy ban quốc Pḥng Thương Viện, tiếp tục quân viện cho Việt Nam để mở đường cho Hoa Kỳ và đồng minh thương lượng một một giải pháp chính trị mà phía Cộng sản Bắc Việt nhất quyết từ chối mọi cuộc thảo luận nếu TT Thiệu c̣n tại chức. Đúng là cả bạn lẫn thù đang ban cho miến Nam phát súng ân huệ cuối cùng. (ghi chú: Nguyễn Bà Cẩn, sách đă dẫn, trang 421)
Tuy cả hai ông Đại sứ Pháp Mérillon và Hoa Kỳ Martin đă thuyết phục TT Thiệu nên từ chức trong ngày Chủ Nhật nhưng TT Nguyễn Văn Thiệu cũng chưa có quyết định dứt khoát v́ dường như ông vẫn c̣n chờ đợi thái độ của các tướng lănh, ông vẫn c̣n chờ đợi xem các tướng lănh có c̣n ủng hộ ông trong việc ngồi lại ghế tổng thống hay không.
Trong cuốn Khi Đồng Minh Tháo Chạy, Tiến sĩ Nguyễn Tiến Hưng cho biết vào năm 1984, cựu Tổng Thống Thiệu đă tiết lộ với ông rằng trước khi quyết định từ chức, ông đă mời các tướng lănh đến Dinh Độc Lập để báo cho họ biết về cuộc hội kiến với đại sứ Hoa Kỳ ngày hôm trước: “Ông Thiệu kể cho tôi (năm 1984) là hôm sau ngày gặp ông Martin, ông đă mời các tướng lănh đến dinh Độc Lập-. Trong buổi họp ông cho họ biết về những chuyện Đại sứ Martin đề cập tới.Ông Thiệu nói nếu các tướng lănh cho rằng ông là một chướng ngại vật cho ḥa b́nh của đất nước th́ ông sẽ từ chức. Không ai phát biểu ǵ cả. Thế là đă rơ họ không muốn cho ông ngồi ghế tổng thống nữa. Giữa lúc đó, ông tuyên bố từ chức và Phó Tổng Thống Trần Văn Hương lên thay. (ghi chú: Nguyễn tiến Hưng: Khi Đồng Minh Tháo Chạy, trang 389)
Như vậy có lẽ TT Thiệu đă tham khảo các tướng lănh một cách bán chính thức trước khi quyết định từ chức và khi không c̣n được họ ủng hộ nữa, khi ông thấy rằng: “thế là đă rơ họ không muốn ông ngồi lại ghế tổng thống nữa” th́ ông mới loan báo quyết định nầy với Phó Tổng Thống Trần Văn Hương và cựu Thủ Tướng Trần Thiện Khiêm.
Frank Snepp, nhân viên CIA và cũng là tác giả cuốn Decent Interval tiết lộ rằng khi ông Thiệu nói chuyện với Phó Tổng Thống Trần Văn Hương và Đại Tướng Trần Thiện Khiêm (hay Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn) tại Dinh Độc Lập th́ bộ phận nghe lén của CIA ở ṭa đại sứ Mỹ nghe hết không sót một lời nào. Trùm CIA tại Sài G̣n là Thomas Polga sau đó đă ra lệnh cho phụ tá của ông là Thiếu Tướng Charles Timmes đến gặp Đại Tướng Dương Văn Minh ngay chiều hôm đó và hỏi thẳng ông Dương Văn Minh rằn nếu người Mỹ có cách loại ông Hương ra khỏi ghế tổng thống th́ ông Minh có sẳn ḷng đảm nhận chức vụ nầy để điều đ́nh với Việt cộng hay không? Địa Tướng Minh gật đầu nhận lời, ông bày tỏ sự tin tưởng rằng ông có thể thuyết phục “phe bên kia” và ông nói với tướng Timmes rằng ông cần gởi ngay một địa diện của ông sang Paris để thương thuyết ngay với phe công sản. Nghe ông Minh nói như vậy, tướng Timmes liến mở cặp lấy ngay một ngàn đô la tiền mặt trao cho ông Minh để mua vé may bay cho người nầy. Frank Snepp chú thích thêm là ông Minh không hề gởi người nào sang Paris, không dùng đến số tiền nầy và cũng không trả lại cho người Mỹ. Frank Snepp cũng cho biết thêm là Đại sứ Martin không hề hay biết ǵ về việc CIA cho người tiếp xúc với Dương Văn Minh trước khi ông Thiệu từ chức. (ghi chú: Frank Snepp: sách đă dẫn, trang 395)
Chiều hôm đó, ông Thiệu triệu tập hội đồng Na Ninh quốc Gia gồm có Phó Tổng Thống Trần Văn Hương, Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn, Đại Tướng Cao Văn Viên, Tổng Tham Mưu Trưởng QLVNCH, Thiếu Tướng Nguyễn Khắc Binh, Tư Lịnh Cảnh Sát Quốc Gia, Thiếu Tướng Đăng Văn Quang, Phụ tá An Ninh, ngoài ra c̣n có thêm sự hiện diện của Trung Tướng Nguyễn Văn toàn, Tư Lịnh Quân Đoàn II và Trung Tướng Nguyễn Văn Minh, Tư Lịnh Biệt Khu Thủ Đô dù rằng hai nhân vật nầy không phải là thành viên của HĐANQG. Trong phiên họp nầy, Tổng Thống Thiệu tuyên bố rằng ông sẽ từ chức và ông sẽ loan báo việc nầy với quốc dân đồng bào vào tối hôm đó.
Theo cựu Trung Tướng Trần Văn Đôn, lúc đó đang giữ chức Tổng Trưởng Quốc Pḥng trong chính phủ Nguyễn Bá Cẩn và không được mời dự trong phiên họp nầy, Đại Tướng Cao Văn Viên đă kể lại với ông rằng ông Thiệu nói: “Lư do thứ nhất mà ông từ chức là v́ quân đội đưa ông lên ghế tổng thống năm 1967 th́ bây giờ ông phải làm vừa ḷng quân đội v́ quân đội định đảo chánh. Lư do thứ hai là ông tar a đi để Hoa Kỳ viện trợ trở lại cho Việt Nam Cộng Ḥa”. Ông Thiệu không nói rơ tên người nào dự định đảo chánh nhưng theo lời Tướng Trần Văn Đôn th́ lúc đó ai cũng nghi là ông ta, tuy nhiên ông minh xác rằng “sự thật không đúng vậy”. Ông Thiệu cũng cho mọi người biết rằng ông sẽ trao quyền lại cho Phó Tổng Thống Trần Văn Hương như hiến pháp đă quy định và Phó Tổng Thống Trần Văn Hương đă nhận lời.
Cựu Đại Tướng cao Văn viên cho biết them: “Trong buổi họp ở Dinh Độc Lập ngày 21 tháng 4 năm 1975, Tổng Thống Thiệu tuyên bố từ chức. Theo lời giải thích của Tổng Thông Thiệu, Hoa Kỳ muốn ông từ chức và dù ông có muốn hay không th́ một số tướng lănh trong quân đội cũng sẽ ép buộc ông phải ra đi. Ông hy vọng sự từ chức của ông sẽ đem lại ḥa b́nh và Hoa Kỳ sẽ tiếp tục viện trợ giúp cho quân dội Việt Nam Cộng Ḥa. Theo hiến pháp, ông nhường chức lại cho Phó Tổng Thống Trần Văn Hương. Cuối cùng, Tổng Thống Thiệu mong muốn quân đội, Cảnh sát quốc Gia ủng hộ vị tân tổng thống”.(ghi chú: Cao Văn Viên: sách đă dẫn, trang 219)
Chiều ngày 21 tháng 4 năm 1975, đài phát thanh sài G̣n lien tục đọc thông cáo khẩn cấp của Phủ Tổng Thống mời tất cả các vị nghị sĩ và dân biểu, các thẩm phán trong Tối Cao Pháp Viện và các vị giám sát trong Giám Sát Viện đến Dinh Độc Lập dự phiên họp đặc biệt váo tối hôm đó, tuy nhiên thông báo không nói rơ lư do của phiên họp nầy. Đúng 7 giờ rưởi tối hôm đó, Tổng Thống Nguyễn Văn thiệu đă nói chuyện với đại diện cả ba ngành lập pháp, hành pháp và tư pháp cùng toàn the63 quốc dân đồng bào trong gần 2 tiếng đồng hồ và được trực tiếp truyền thanh và truyền h́nh trên toàn quốc.
Tổng Thốngh Thiệu tŕnh bày các diễn tiến từ Hiệp Đinh Paris 1973 đến việc cộng sản leo thang chiến tranh năm 1974, việc Cộng sản chiếm Phước Long mà không gặp phản ứng nào từ phía Hoa Kỳ để rồi từ đó tấn chiếm Ba Mê Thuột mở đầu cho sự thất thủ mien Cao Nguyên, miền Trung và Duyên Hải. Ông Thiệu lên án đồng minh Hoa Kỳ không giữ lời hứa tiếp tục viện trợ cho VNCH và ông nói rằng:
“Người Mỹ từ chối giúp đở cho một nước đồng minh, bỏ rơi một nước đồng minh như vậy là một điều vô nhân đạo. Các ông để cho chiến sĩ của chúng tôi chết đuối dưới làn mưa đạn của địch. Đó là hành động vô nhân đạo của một đồng minh vô nhân đạo”
Ông Thiệu nói thêm rằng: “Người Mỹ thường hănh diện họ là những kẻ vô địch bảo vệ cho chính nghĩa và lư tưởng tự do trên thế giới và sang tới năm (1976) họ sẽ ăn mừng kỷ niệm 200 năm lập quốc, liệu người ta c̣n có thể tin tưởng vào những lời tuyên bố của người Mỹ hay không?”. quay sang t́nh h́nh quốc nội, ông Thiệu nói rằng: “Tại một vài nơi, quân đội của chúng ta đă chiến đấu rất dũng cảm nhưng tôi cũng phải nh́n nhận rằng có một vài cấp lănh đạo quân đội, không phải tất cả, đă tỏ ra hèn nhát. Tôi có thể tiếp tục nhiệm vụ tổng thống để lănh đạo cuộc kháng chiến tuy nhiên tôi không c̣n có thể cung cấp vũ khí đạn dược (v́ người Mỹ đă cúp viện trợ) để cho quân đội tiếp tục công cuộc chiến đấu. Nhân dân có thể ghét tôi và họ cho rằng tôi sẽ là một chướng ngại vật cho hoa b́nh và do đó tôi chỉ c̣n một giải pháp duy nhất, đó là từ chức”.
Ông Thiệu nói rằng ông từ chức không phải v́ áp lực của đồng minh, cũng không phải v́ những khó khăn về quân sự do Cộng Sản gây nên. Ông nói rằng các nhà lănh đạo một số cường quốc trên thế giới thường tự hào là họ đă vượt qua được sáu, bảy hay mười cơn khủng hoảng và sau nầy đă viết hồi kư tự đề cao ḿnh như những bậc anh hùng, như những chính khách vô cùng lỗi lạc, nhưng trong 10 năm lănh đạo miền Nam Việt Nam, từng năm, từng tháng, từ ngày, từng giờ ông Thiệu đă đương đầu với mọi khó khăn như lá số tử vi của ông đă nói rơ.
Ông Thiệu kết luận rằng:
“Tôi sẳn sàng nhận lănh sự phán xét và buộc tội của đồng bào nhưng sự sống c̣n của cả một dân tộc không có thể mang ra mặc cả như con cá ở ngoài chợ. Tôi từ chức nhưng tôi không đào ngũ”. Sau đó ngừng một giây đồng hồ, ông Thiệu nói tiếp “Theo hiến pháp, người thay thế tôi là Phó Tổng Thống Trần Văn Hương”.
Sau khi dứt lời ông Nguyễn Văn Thiệu bước xuống mời Phó Tổng Thống Trần văn Hương lên tuyên thệ nhậm chức. Trong bài diễn văn ngắn ngủi, tân Tổng Thống Trần Văn Hương nhắn nhủ với quân đội:
“Chừng nào các anh em c̣n tiếp tục chiến đấu, bao giờ tôi cũng đứng tôi cũng sẽ đứng bên cạnh các anh em. Đất nước chúng ta đang rơi vào cơn thảm họa nhưng ước vọng quư giá nhất của tôi là sẽ được đóng góp xương máu và chia xẻ mọi gian nguy của các anh em ở chiến trường. Đoàn kết là sống, chia rẽ là chết”.
Sau đó cựu Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu ngồi vào ghế của Phó Tổng Thống và tân tổng thống ngồi vào ghế của Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu trước đó để nghe Đại Tướng Cao Văn Viên đọc nhật lệnh cho quân đội tiếp tục nhiệm vụ chiến đấu và Thiếu Tướng Nguyễn Khắc B́nh kêu gọi các lực lượng cảnh Sát tiếp tục nhiệm vụ duy tŕ an ninh trật tự trên toàn quốc.
Trong khi lễ bàn giao đang diễn ra tại Dinh Độc Lập, các đơn vị cuối cùng c̣n lại của sư Đoàn 18 bắt đầu di tản ra khỏi thị trấn Xuân Lộc sau khi đă chiến đấu vô cùng anh dũng chống lại một lực lượng chính quy Bắc Việt đông gấp năm lần trong hơn hai tuần lễ. Khi cụ Trần Văn Hương nhậm chức tổng thống th́ quân Cộng sản đă tiến về tới Biên Ḥa và bộ máy của cơ quan t́nh báo Mỹ CIA cùng t́nh báo của Pháp cũng như Đại sứ là ông Jean-Marie Mérillon đă bắt đầu hoạt động ráo riết để đưa cựu Đại Tướng Dương Văn Minh lên thay thế ông Trần Văn Hương nhằm thương thuyết với Cộng Sản.
Trong khi đó th́ từ Hà Nội, Ban Bí Thư Đảng đă gửi điện văn số 316-TT/TW ngày 21 tháng 4 năm 1975 cho tất cả các chi bô Đang chỉ thị về việc chọn lựa cán bộ để tiếp thu Sài G̣n và các tỉnh miền Nam. Chỉ thị nầy nói rằng ưu tiên dành cho các cán bộ quê ở miến Nam, nếu trường hợp thiếu th́ mới dùng cán bộ miền Bắc. Ngoài ra chỉ thị nầy cũng ra lệnh phải điều động cán bộ khẩn trương để sớm đi nhận nhiệm vụ. Chỉ thị nầy do Lê văn Lương, Ủy viện Bộ Chính Trị, Trưởng Ban Tổ Chức đảng kư tên. (ghi chú: Văn kiện Đảng: trang 291-293)
Cũng trong ngày 21 tháng 4, Tố Hữu thay mặt cho Ban Bí Thư gởi bức điện văn số 178 gởi cho “Anh Bảy” Phạm Hùng, “Anh Sáu Mạnh” Lê Đức Thọ và Thường Vụ Trung Ương Cục về những chỉ thị của Bộ Chính Trị trong công tác tiếp quản thành phố Sài G̣n bao gồm 156 mục tiêu quân sự, 122 mục tiêu chính trị và hành chánh, 103 mục tiêu kinh tế v.v.. Chỉ thị nầy dài 7 trang giấy tuy nhiên chỉ là những chi tiết về việc tiếp thu các cơ quan tại Sài G̣n và quan trọng nhất là việc thành lập một Ủy Ban Quân Quản tại Sài G̣n-Gia Định cũng như là những ủy ban quân quản của 11 quận đô thành. Chỉ hti5 cũng chú trọng đến việc tổ chức ngay các đội quân cảnh, các đội cảnh sát, các đội tự vệ nhân dân ở địa phương để giữ ǵn an ninh trật tự, quản lư bọn ngụy quân, ngụy quyền, phát hiện bọn phản động lẫn trốn và trấn áp bọn phản cách mạng hiện hành. Bản chỉ thị không hề đả đo65ng ǵ đến chuyện thương thuyết hay ḥa hợp ḥa giải với thành phần thứ ba thứ tư nào cả. (ghi chú: Văn kiện Đảng: trang 294-299)

3 Ngày Thứ Ba 22.4.1975


NGÀY THỨ BA
22 THÁNG 4/1975
Theo Oliver Todd trong cruel Avril th́ vào ngày 22 tháng 4 năm 1975, tức là sau ngày ông Nguyễn Vă Thiệu từ chức, Lê duẩn nhân danh Bộ Chính Trị của Đảng Cộng sản Bắc Việt đă đánh điện cho Lê Đức Thọ và Văn Tiến Dũng đang đặt bản doanh tại Lộc Ninh, ra lệnh “Phải gia tăng các cuộc tấn công và đánh mạnh đánh mau trên khắp mọi mặt, mọi hướng. Bức điện văn cua Lê Duẩn kết luậnn rằng “tấn công chậm đi một ngày nào th́ sẽ đưa đến những hậu quả vô cùng ngiệm trọng trên cả hai phương diện quân sự cũng như chính trị” (ghi chú: Oliver todd: sách đă dẫn, trang 319)
Theo nhận định của Oliver Todd th́ dường như Tổng Bí Thư đảng Cộng sản Bắc Việt sợ rằng nếu t́nh h́nh chính trị cứ kéo dài th́ trong thời gian nầy có thể sẽ có những sự can thiệp của quốc tế như hồi năm 1954 khiến cho Việt Minh đă phải chấp nhận một giải pháp chia cắt ở vĩ tuyến 17 thay v́ một chiến thắng toàn diện.
Trong bức điện văn gởi lúc 15 giờ 30 ngày 22 tháng 4 năm 1975 cho “anh Tuấn”( Văn Tiến Dũng) “anh Sáu” (Lê Đức Thọ) “anh Bảy” (Phạm Hùng) và “anh Tấn” (Lê Trọng Tấn) Lê duẩn cho biết rằng sau khi nghe ông Thiêu từ chức, Bộ Chính Trị đă họp và “nhất trí nah65n định và đề ra chủ trương như sau:
“Nguyễn Văn Thiệu đă phải từ chức. để làm chậm lại cuộc tấn công của ta vào Sài G̣n, Mỹ Ngụy đă lập chính phủ mới, đưa ra với ta đề nghị ngưng bắn, đi đến một giải pháp chính trị ḥng cứu văn t́nh thế thất bại hoàn toàn của chúng. Thời cơ để mở cuộc tổng tiến công về quân sư và chính trị vào Sài G̣n đă chín muồi.
Ta cần tranh thủ từng ngày để kịp thời phát động tiến công. Hành động trong lúc nầy là bảo đảm chắc chắn nhất để giành thắng lợi hoàn toàn. Nếu để chậm sẽ không có lợi cả về quân sự và chính trị.
Xca1c anh ra lênh ngay cho các hướng hành động kịp thời, đồng thời chỉ thị cho khu Ủy Ś G̣n-Gia Định sẵn sàng phát động quần chúng nổi dậy kết hợp với các cuộc tấn công của quân đội.
Nắm vững thời cơ lớn, chúng ta nhất định giành toàn thắng.” (ghi chú: Văn kiện Đảng, trang 300-301)
Tuân lệnh của Bộ Chính Trị, với tư cách là Tổng Tư Lệnh chiến Trường Miến Nam, Văn Tiến Dũng đă ban lệnh cho tất cả các đơn vị của Cộng sản Bắc Việt từ Chiến khu C, Chiến khu D, Khu Tam Giác Sắt ở Mie2n Đông, cũng như các đơn vị vùng đồng bằng Sông Cửu Long và vùng Cà Mâu phải khởi sự chuẩn bị tấn công vào Sài g̣n và các tỉnh.
Sau khi ông Thiệu từ chức và sau khi nhận lệnh của Bộ Chính Trị, Ban Thường Vụ của Trung Ương Cục Miền nam đă gởi ngay một thông tri số 10/TT ngày 22 tháng 4 năm 1975 cho tất cả mọi cán bộ và cơ sở tại miền nam nguyên văn như sau:
“1. Do những thắng lợi dồn dập của ta và trước nguy cơ sụp đổ hoàn toàn của ngụy quyền Sài G̣n, đế quốc Mỹ đă ép Thiệu từ chức ḥng t́m biện pháp ngăn chận tổng công kích, tổng khởi nghĩa của ta, làm lạc hướng đấu tarnh của quần chúng, mong tránh khỏi thất bại hoàn toàn của chúng.
Việc Thiệu từ chức và Hương lên thay trong t́nh h́nh hiện nay càng làm cho tinh thần ngụy quân, ngụy quyền sụp nhanh, nội bộ chúng càng mâu thuẫn phân hóa sâu sắc, càng có lợi cho ta tấn công nổi dậy và dành thắnng lợi nhanh chóng ở thành thị và nông thôn.
V́ vậy các cấp đảng bộ và toàn thể quân dân ta cần phải:
-Nắm vững mục tiêu đánh đổ toàn bộ chính quyền địch, dành toàn bộ chính quyền về tay nhân dân.
-Quyết đẩy mạnh cuộc tổng công kích, tổng khởi nghĩa và quyết dành toàn thắng.
-Đả phá mọi tư tưởng chờ đợi, chập chờn, do dự.
2. Các cấp các ngành đều phải tập trung sức đẩy mạnh tấn công nổi dậy, đồng thời tiếp quản xây dựng tốt vùng giải phóng và phát triển các lực lượng cách mạng. Phải hết sức tranh thủ thời cơ và thời gian thuận lợi hiện nay để dành toàn thắng, không được chút nào do dự, chần chừ, dù là kẻ địch có đưa ra bất cứ đề nghị thương lượng nhân nhượng nào.
-Phải khẩn trương thực hiện các kế hoạch tấn công quân sự thật kiên quyết triệt để, tiêu diệt thật nhiều sinh lực địch và chiếm lĩnh các mục tiêu quy định.
-Thẳng tay phát động nhân dân nổi dậy dành chính quyền, nhanh chóng thảo gở hàng loạt đồn bót giải phóng nông thôn, nhanh chóng diệt ác phá kềm, mở rông quyền làm chủ đưa lên phong trào khởi nghĩa để phối hợp với tấn công quân sự dành giải phóng các thành thị.
-đặc biệt là cần đẩy mạnh hơn nũaco6ng tác vận động binh lính và nhân viên ngụy quyền, nhân thời cơ nầy làm tan ră lớn ngụy quân, ngụy qyền.
3. Tiếp theo việc Thiệu từ chức, sẽ c̣n có những thay đổi khác trong bọn cầm đầu ngụy quân, ngụy quyền. Các cấp cần theo dỏi sát các diễn biến nầy để liên tục tranh thủ những thời cơ cụ thể mà đẩy mạnh tấn công nổi dậy và kịp thời tấn công binh vận thật sắc bén dành thắng lợi mau lẹ và to lớn hơn nữa.
4. Ở Sài G̣n và các thành phố, phải kịp thời ngăn chận và đối phó với mọi âm mưu tuyên truyền lừa mị của Mỹ-Ngụy, đừng để quần chúng lạc hướng đấu tranh trong lúc nầy. Phải nhân cơ hội nầy mà đưa quần chúng nổi dậy dùng bạo lực chính trị và vũ trang kết hợp với binh tề vận mà diệt ác trừ gian dành quyền làm chủ ở cơ sở. Phải dựa vào sức đấu tranh cách mạng của quần chúng cơ bản mà lôi kéo quần chúng tiểu tử sản, trí thức tiến bộ đi theo con đường cách amng5, đừng để cho các lực lương trung gian lừng chừng giao rắc ảo tương3 ḥa b́nh thương lượng trong quần chúng, kéo quần chúng đi lạc hướng đấu tranh đấu tranh cách mạng, chệch con đường tấn công nổi dậy dành toàn thắng.
Sau việc Thiệu từ chức, thái độ của quần chúng, của nhân viên chính quyền và binh lính địch, của các phe phái chính trị tiến bộ và phản động thế nào, cần báo ngay về KBN (bí danh của Trung Ương Cục) (ghi chú: Văn Kiện Đảng: trang 302-304)
Như vậy sau khi TT Nguyễn Văn Thiệu từ chức, CS Bắc Việt không hề có ư định thương thuyết với bất cứ người nào, bất cứ phe phái nào tại Miền Nam v́ mục tiêu tối hậu của Bắc Việt là tiến công chiếm Sài G̣n cà cưởng chiếm toàn bộ Miền Nam bằng vơ lực mà thôi. Trong khi đó th́ tân Tổng Thống Trần Văn Hương lại phải đương đầu với những áp lực chính trị và ngoại giao nhằm thúc đẩy ông tao quyền lại cho Dương Văn Minh v́ họ nghĩ rằng Dương Văn Minh có đủ điều kiện để thương thuyết với CS Bắc Việt.
Theo ông Trần Văn Đôn th́ ngày 22 tháng 4 “Theo lời đề nghị của Brocba, cố vấn chính trị và t́nh báo của ṭa đại sứ Pháp, ông đến gặp Dương Văn Minh, ông hỏi ông Minh: “Anh có thương thuyết với bên kia được không?” Ông Minh Trả lời: “Được. Nhưng phải thật lẹ, nếu không chúng ta không dó hy vọng”.
Ông Minh cho biết Hà Nội chờ ông Minh nắm chính quyền rồi sẽ thương thuyết. Ông Minh chưa tiếp xuac1 với tân Tổng Thống Trần Văn Hương v́ ông Hương chậm chạp lại không thích ông Minh cho lắm nên kéo dài thời gian. Việc nầy rất là bất lợi, nhất là có tin Xuân Lộc thất thủ, VC đang tiến váo vây Sài G̣n”.
Sau đó dù đă quá khuya nhưng ông Đôn vẫn xin đến gặp đại sứ Martin tại nhà riêng và yêu cầu ông Martin đề nghị với Cụ Trần Văn Hương giao quyền cho Dương Văn Minh để thương thuyết với Hà Nội. địa sứ Martin hứa sẽ thuyết phục Tổng Thống Trần Văn Hương về vấn đề nầy. (ghi chú: Trần Văn Đôn: sách đă dẫn, trang 461)
Không hiểu ông Dương Văn Minh dựa vào đâu mà nói với Trần Văn Đôn rằng :”Hà Nội chờ ông Minh nắm chính quyền rồi sẽ thương thuyết” khiến sau đó ông Trần Văn Đôn phải chạy dôn chạy đáo hết ṭa đại sứ Pháp đến ṭa đại sứ Mỹ để vận động Cụ Hương từ chúc, “trao quyền” lại cho Dương Văn Minh trong khi Hà Nội đă quyết định “phải hết sức tranh thủ thời cơ và thời gian thuận lợi hiện nay để dành toàn thắng, dù là kẻ địch có đưa ra bất cứ đề nghị thương thuyết nhân nhượng nào”.
Ngoài đại diện của CIA là tướng hồi hưu Charles Timmers đến gặp đại Tướng Dương Văn Minh sáng 21-4, tối hôm đó, sau khi tân Tổng Thống Trần Văn Hương nhận chức, Perre Brocband, đệ nhị cố vấn và cũng là trưởng ngành t́nh báo tại ṭa đại sứ Pháp đă có mặt tại tư gia của ông Minh, cũng được báo chí Việt Nam hồi đó đặt tên là “Dinh Hoa Lan” ở đường Hồng Thập Tự bên hông Dinh Độc Lập, để hướng dẫn, khuyến khích và nhất là giúp ông Minh chống lại những nổ lực chống phá ông ta lên nắm chính quyền một khi Cụ Hương bị áp lực phải từ chức. Trong ngày hôm đó, đại sứ Pháp Mérillon đă vào dinh Độc Lập đến hai lân để thuyết phục TT Trần Văn Hương nên từ chức.
Đại sứ Hoa Kỳ Graham Martin phải giữ khuôn mặt hợp hiến, hợp pháp của chính quyền VNCH và do đó ủng hộ sự duy tŕ vai tṛ tổng thống của Cụ Trần Văn Hương, ít ra là cũng trong thời gian ngắn. Tối 22 tháng 4, đại sứ Graham Martin thảo một bức điện văn dài gởi cho ngoại trưởng Henry Kissinger trong đó ông đại sứ đă phúc tŕnh những điểm chính sau dậy:
* Ông Trần Văn Đôn, Tổng Trưởng Quốc Pḥng, trước đây đă nói với đại sứ Martin rằng sau khi ông Thiệu từ chức th́ ông ta sẽ người toàn hảo để đóng vai tṛ thủ tướng. Tuy nhiên trong ngày hôm nay th́ ông Đôn lại nói với Đại sứ Martin rằng người mà Hà Nội mong muốn sẽ đại diện cho Miền Nam để thương thuyết là ông Dương Văn Minh, dĩ nhiên là phải có trần Văn Đôn trong vai tṛ cố vấn. Theo ông Đồn th́ phe phật Giáo, phe Thiên Chúa Giáo và các giáo phái khác đều sẳn sàng ủng hộ giải pháp nầy. Ông Đôn hỏi Đại Sứ Martin nghĩ sao về giải pháp nầy th́ đại sứ Martin trả lời rằng ông không có một quyền hạn nào để ủng hộ hay phản đối giải pháp nầy v́ đây không phải là một vấn đề của người Mỹ mà lại là vấn đề của người Việt Nam. Ông Martin đă đề nghị với ông Tổng trưởng quốc Pḥng Trần Văn Đôn là ông ta nên gặp và thảo luận với người Pháp.
* đại sứ Martin cũng phúc tŕnh với Ngoại Trưởng Henry Kissinger rằng ông đă gặp Đại sứ Pháp Mérillon sau khi ông nầy hội kiến với TT Trần Văn Hương. Đại Sứ Mérillon xác nhận rằnng Bộ Ngoại Giao Pháp đang gây áp lực để thúc đẩy cho giải pháp dương Văn Minh, tuy nhiên Ông Trần Văn Hương phản ứng rất là chậm chạp, có lẽ v́ già yếu và bệnh hoạn. đại Sứ Martin hỏi Đại Sứ Mérillon rằng liệu có dấu hiệu nào cho thấy Hà Nội có thể sẽ chấp nhận nói chuyện với Dương Văn Minh hay không th́ ông Mérillon không trả lời thẳnng cho câu hỏi nầy. Dại Sứ Martin nói ông nghĩ rằnng người Pháp đă đề nghị với Hà Nội về giải pháp Dương Văn Minh nhưng Hà Nội chưa trả lời và người Páp nghĩ rằn Hà Nội đă mặc thị đồng ư. Người Páp cũng nghĩ rằng nếu có thể đưa ông Minh lên nắm chính quyền ngay th́ sau đó th́ đă một sự đă rồi và Hà nội sẽ khó mà phản đối.
* Đại Sứ Martin nói rằng Thủ Tướng Nguyễn BÁ Cẩn đă được TT Trần Văn Hương yêu cầu ngồi lại xử lư thường vụ, tuy nhiên ông cẩn th́ muốn ra đi. Đại Sứ Martin cho biết ông đă nói thẳng với những người muốn ra đi rằng Ṭa Đại Sứ Mỹ không có sẳn phi cơ, phải đến cuối tuần (26-27 tháng 4) mới có. Ngoài ra, Đại Tướng dương Văn Minh cũng có cho Tướng Timmes hay rằng một số sĩ quan người Bắc thuộc phe Tướng Kỳ đang chuẩn bị chống lại Ông Minh, ông Đại sứ đă cử người đến gặp ông Kỳ và nói với ông ta rằng người Mỹ muốn t́nh h́nh tại Sài G̣n phải yên tĩnh cho đến cuối tuần tức là ngày Chủ Nhật 26 hay 27 tháng 4 năm 75.
- Đại Sứ Martin cũng phúc tŕnh thêm rằng đại Sứ Mérillon đă vào Dinh Độc Lập hai lần trong ngày để gặp TT Trần Văn hương vào lúc 4 giờ chiều nhưng không đạt được kết quả nào. Ông Mérillon đă yêu cầu ông Đại sứ Mỹ nên thúc đẩy để TT Hương từ chức. Sau đó, TT Hương đă mời ĐS Martin vào gặp ông vào lúc 5 giờ chiều và đă nói chuyện với ông Martin với tư cách như là bạn bè. TT Hương hỏi ư kiến ông Martin về Dương Văn Minh nhưng ông ĐS Mỹ nói rằng chưa hề có dịp gặp ông Dương Văn Minh chỉ nghe nói nhiều về những tham vọng của ông nầy mà thôi. ĐS Martin nói với TT Trần Văn Hương rằng nhóm “lực lương thứ ba” cũng như là một vài tướng lănh có thể ủng hộ ông Minh và ông Hương có vẻ đồng ư với ông đại sứ. Vấn đề quan trọng là liệu cộng sản có chấp nhận nói chuyện với ông Minh hay không và TT Trần Văn Hương đề nghị ĐS Martin nên thăm ḍ với ông Đại Sứ Ba Lan trong Ủy ban Quốc tế Kiểm Soát Đ́nh Chiến về vấn đề nầy.
ĐS Martin cho biết là trong cuộc hội kiến nầy, TT Hương cho thấy ông ta rất b́nh tĩnh, có lúc ông ta quay sang nói chuyện thi ca với ông Brunson McKinley, thông dịch viên tiếng Pháp của ĐS Martin. TT Trần Văn Hương cũng có tâm sự với ông Martin rằng: “Nếu tôi phải làm Pétain của Việt Nam th́ ít ra tôi cũng sẽ phải đóng vai tṛ đó trong danh dự và đúng với phẩm giá”. (si je dois être le Pétain du Vietnam, je serai au moins dans l’honner et la dignité) (ghi chú: Oliver Todd: sách đă dẫn, trang 324)
* ĐS Martin phúc tŕnh với NT Kissinger rằng sau khi từ giả TT Hương, ông đă mời ĐS Ba Lan đến nói chuyện vào lúc 8 giờ tối ngày 22 tháng 4-75. ông Martin nhận xét rằng ông ĐS Ba Lan là một đảng viên cộng sản cứng rắn nhưng đồng thời cũng là một nhà ngoại giao chuyên nghiệp. ĐS Martin nói với ông ĐS Ba lan về mối ưu tư của TT Trần Văn Hương và nhờ ông ta thăm ḍ với Hà Nội thử xem họ có chấp nhận vai tṛ của Dương Văn minh hay không. ĐS Ba Lan là người thận trọng và ông ta trả lời rằng ông ta sẽ xin phép chính phủ Ba lan để xúc tiến việc nầy. ĐS Martin nói rằng ông không tin ông ĐS Ba Lan sẽ trả lời cho ông ngay trong ngày hôm sau.
TT Trần Văn Hương Cho Phép Thả Bom CBU ở Xuân Lộc.
Ngay sau khi Cụ Trần Văn Hương nhận chức Tổng Thống Việt Nam Cộng Ḥa, trong ngày 22 tháng 4, Trung Tướng Nguyễn văn Toàn, Tư Lệnh Quân Đoàn III đă yêu cầu Đại Tướng Cao Văn Viên xin với Hoa Kỳ yểm trợ cho Vùng 3 một phi vụ B52 dội bom xuống khu vực chung quanh Xuân Lộc, nhưng Đại Tướng Viên biết rơ người Mỹ không thể nào đáp ứng được điều đó cho nên ông từ chối. Tuy nhiên trước đó mấy tuần, Đại Tướng Federick Weyand và phụ tá Bộ Trưởng quốc Pḥng Hoa Kỳ Von Marbod đă xoay xở đưa sang Việt Nam mấy trái bom CBU-55. Loại bom nầy c̣n được gọi là “bom dầu” (fuel bomb), loại bom có sức công phá và sát hại mạnh nhất trong các loại vũ khí của Mỹ. Sau khi được thả xuống, bom sẽ nổ tung ra thành hàng trăm trái bom nhỏ khác, mỗi trái nhỏ nầy sẽ tạo thành một bức màn như dầu hỏa có chiều rộng khoảng 17 mét và bề dày chừng 3 mét là đà trên mặt dất rồi sau đó sẽ nổ tung gây ra một áp suất khoảng 300 cân Anh trên một inch vuông (300 pounds per square inch) và hút hết khối lượng oxygen ở dưới đất, ở rong buồng phổi của tất cả mọi sinh vật, dù là ở dưới hầm sau cũng không thở được.
13 ngày sau khi đă anh dũng chống lại nhiều đợt tấn công của Cộng Sản Bắc Việt, các đơn vị cuối cùng của Sư đoàn 18 đă rút khỏi Xuân Lộc ngày 22 tháng 4. Cá nhà báo ngoại quốc đă khen ngợi cuộc rút quân nầy là đă “được hoạch định và thi hành rất hay” và các đơn vị nầy về đến Biên Ḥa th́ chỉ bị thiệt hại chừng 30% quân số sau hai lần giao tranh với một lực lượng địch đông gấp bốn, năm lần. Bộ Tổng Tham Mưu đề nghị lên TT Trần Văn Hương xin xử dụng loại bom nầy ở Xuân Lộc để ngăn chận sức tiến quân của CS Bắc Việt và chính TT Trần Văn Hương đă chấp thuận cho phép Không quân VNCH thả những trái bom nầy.
Với sự trợ giúp về kỷ thuật của các chuyên viên thuộc DAO (Văn Pḥng Tuy Viên quân Sự Hoa Kỳ), Không Quân VNCH đă gằn loại bom nầy lên một chiếc phi cơ C-130 xuất phát từ căn cứ Không Quân Tân Sơn Nhất bay lên thả xuống vùng Xuân Lộc, nói mà các đơn vị cuối cùng của Sư Đoàn 18 vừa mới triệt thoái tối hôm trước. Trái bom CBU-55 nầy được thả xuống ngay trên đầu bộ tư lệnh Sư Đoàn 341 của CSBV lúc đó đang trú đóng ở 6 cây số về phía Tây Bắc thành phố xuân Lộc khiến cho cả ba bốn trăm bộ đội BV bị tử thương. Đài phát thanh Hà Nội ngay sau đó đă la lối tố cáo rằng Hoa Kỳ và VNCH đă xử dụng loại vũ khí hóa vi quang (Chemical-Biological-Radiological weapons) một cách bất hợp pháp. Trung Hoa Cộng Sản cũng tiếp tay Hà Nội lên án Hoa Kỳ vô cùng mạnh mẽ về việc đă xử dụng loại vũ khí giết người ghê gớm nầy.
Theo Frank Snepp th́ dù có sự phản đối mạnh mẽ nói trên, Không quân Hoa Kỳ cũng có trợ giúp bằng cách dùng phi cơ thả xuống vùng do Cộng sản kiểm soát quanh thị trấn Xuân Lộc hằng chục trái bom “daisy cutters”, tên thông dụng của loại bom BLU-82 tức là loại bom dùng để khai quang băi đáp cho trực thăng nặng khoảng 15,ooo cân Anh tức khoảng 7 tấn rưởi cùng với hàng loạt bom 500 cân anh gây ra nhiều thiệt hại nặng nề cho cộng quân. (Sau 1975, cộng sản t́m được 3 trái bom BLU-82 chưa xử dụng và cho triển lăm tại Sài G̣n). Chính tân Tổng Thống Trần Văn Hương là người cho phép Không quân VNCH thả những trái bom hạng nặng nầy xuống đầu quân CSBV tại vùng xuân Lộc.
Frank Snepp nói rằng có một số phi cơ của Hoa Kỳ thuộc loại wild Weasel (Con Chồn Hoang) đă được xử dụng trong việc tấn công các đơn vị hỏa tiễn pḥng không lưu động của CSBV đang hoạt động trong vùng đông bắc Vùng 3 Chiến Thuật. Wild Weasel là biệt danh dành cho các loại chiến đấu cơ F-105 hoặ F-4 được trang bị với những dụng cụ điện tử đặc biệt ECM (electronic counter-measures) nhằm vào khám phá các địa điểm đặt hỏa tiển pḥng không SAM của Việt Cộng và dùng phi đạn không địa tiêu diệt các giàn rada điều khiển các hỏa tiển nầy. Văn pḥng CIA Sài g̣n không hề được thông báo về việc nầy và Ṭa Bạch Ốc cũng không muốn cho ai hay biết ǵ về cvie65c phi cơ của Không Lực Hoa Kỳ lại đă được sử dụng tại chiến trường Miền Nam Việt Nam trong mấy ngày cuối tháng 4 năm 1975 nầy. (ghi chú: Frank Snepp: sách đă dẫn, trang 416)
Theo Đại Tướng Cao Văn Viên th́ “cuối tháng 2 năm 1975, qua những lần viếng thăm Sài G̣n của Phụ Tà Bộ Trưởng quốc Pḥng Eric Von Narbod và Đại Tướng Frederick weyand, Bộ Tham Mưu QLVNCH có xin Hoa Kỳ cung cấp cho Việt Nam cộng Ḥa những loại bom chiến lược mà không quân có thể sử dụng được. Loại bom Hoa Kỳ cung cấp cho Việt Nam là loại bom có biệt danh là “Daisy Cutter”, nặng 15,000 pounds tức khoảng trên 7 tấn. Không Quân Hoa Kỳ dùng bom nầy để phá rừng, làm băi đáp cho trực thăng trong cuộc chiến. Hoa Kỳ hứa gởi cho 27 quả bom và chuyên viên để huấn luyện sử dụng bom trong ṿng một tuần.
“Giữa tháng 4, 3 trái được chở đến và cuối tháng 4 thêm 3 trái nữa. Một chuyên viên Hoa Kỳ đi theo để hướng dẫn Không quân Việt Nam gắn ng̣i nổ và cách chuyển vận bom trên phi cơ, tuy nhiên người phi công Hoa Kỳ có trách nhiệm lái phi cơ lại không đến. Trong t́nh trạng khẩn trương của chiến trường và sự nguy hiểm khi phải tồn trử loại bom nầy ở phi trường Tân Sơn Nhất hay Long B́nh, Bộ Tổng Tham Mưu và Bộ Tư Lệnh Không quâ quyết định tuyển chọn một phi công Việt Nam có kinh nghiệm để đảm nhiệm việc thả bom. Chiếc C-130 và quả bom Daisy Cutter” cất cánh vào lúc nửa đêm nhưng sau 20 phút lại phải hạ cánhv́ một lư do kỷ thuật không quan trọng, nhưng phi cơ lại cất cánh 30 phút sau đó.
“Vào một giờ sáng, phi cơ thả trái bom “Daisy Cutter” thả trái bom đầu tiên xuống một địa điểm cách Xuân Lộc 6 cây sô về hướng tây bắc. Thành phố xuân Lộc bị rúng động như bị động đất, tất cả đèn điện bị tắt và truyền tin của địch ngưng hoạt động: bộ tư lịnh sư đoàn 341 của CSBV bị tiêu diệt. Tinh thần binh sĩ VNCH phấn khởi. Tướng Lê Minh Đảo, Tư Lệnh Sư Đoàn 18 Bộ Binh ở mặt trận Xuân Lộc hỏi “Bộ Tổng Tham Mưu có c̣n nhiều loại bom đó không?”. Tin đồn loan truyền nhanh chóng ngoài quần chúng là chúng ta đang được trang bị bom “nguyên tử”. CSBV lên tiếng chửi rũa VNCH và Hoa Kỳ đă sử dụng vũ khí tàn phá chiến lược” (ghi chú: Cao Văn Viên: sách đă dẫn, trang 201-202)
Dường như ngày hôm đó Hà Nội vẫn không nhận được báo cáo nào của Bộ Tư Lệnh Chiến Dịch Hồ Chí Minh về những tổn thất do bom CBU gây ra và Hà Nội chỉ biết được tin nầy qua một hảng thông tấn của Pháp. Ngay hôm đó, Vơ Nguyên Giáp đă nhân danh Bộ Chính Trị gởi cho “anh Sáu” (Lê Đức Thọ), “anh Bảy” (Phạm Hùng) “anh Tuấn (Văn Tiến Dũng), “anh tấn” (Lê Trọng Tấn) và “anh Tư Nguyễn” (Trần Văn Trà) bức điện văn mang số 94B ngày 23 tháng 4 năm 1975:
“1- Tin AFP chiều 23-4 cho biết địc dùng loại bom ngạt đầu tiên thả ở khu vực giữa Biên Ḥa và xuân Lộc bằng 5 máy bay C-130 và có hàng trăm xác chết nằm ngổn ngang trên trận địa. Có thể chúng đă dùng loại bom ngạt CBU-55 mà tên Uâyen (Tướng Weyand) đă đề nghị; cũng có thể chúng tung tin để uy hiếp ta, thúc ép ta đi vào thương lượng. Trong trường hợp nào ta cũng phải thực sự đề pḥng.
2- Các anh cho kiểm tra nắm được tin ǵ cụ thể th́ điện ngay cho biết. Cần nhắc lại và phổ biến rộng răi những chỉ thị pḥng độc pḥng hóa cho bộ đội. Cần chuẩn bị thêm những phương tiện ǵ th́ điện ngay cho biết.
3- anh ba (lê Duẩn) và Thường Vụ quân Ủy Trung Ương có ư kiến cách đối phó hiệu quả nhất là:
a/ Thực hiện chủ trương của Bộ chính Trị, phát động sớm cuộc tiến công làm cho hính thái bộ đội ta và địch ở vào thế tiếp cận xem kẽ.
Đối với các đơn vị tập kết ở xa địch th́ cần ngụy trang tốt nơi trú quân và có biện pháp pḥng độc pḥng hóa nghiêm ngặt.
b/ Để bảo đảm hành động nhanh chóng và chắc thắng th́ biện pháp tốt nhất là cho tri63n khai ngay các trận địa pháo 1130 và D.74 (nếu cần th́ dùng một lực lượng bao vây các vị trí của địch để mở đường cho pháo), đánh mạnh vào tân Sơn Nhất và các mục tiêu nội đô từ phía bắc và tây bắc cũng như từ phía nam Nuận Trạch (Nhơn Trạch). Như vậy vừa gây tổn thương nặng cho không quân địch hiện là chỗ dựa chủ yếu của chúng, vừa gây rối loạn trong hàng ngũ địch ở nội đô và làm suy sụp hơn nữa tinh thần chiến đấu của chúng, tạo điều kiện thuận lợi để ta tấn công vào nội đô, tiêu diệt và làm tan ră địch.
C/ Đối với các sân bay quan trọng khác như Cần Thơ, Vũng Tàu v.v… cần chỉ thị cho các bộ đội dùng các loại hỏa lực (pháo, cốii) và đặc công đánh phá mạnh.
4- Chính phù Cách Mạng Lâm Thời đă lên tiếng tố cáo dư luận quốc tế. Ta cũng đă đề nghị các tổ chức quốc tế lên tiếng tố cáo mạnh mẽ.
5- Nhận được Diện anh trả lời ngay.”
Văn (ghi chú: Văn Kiện đảng, trang 305-306)
Tuy nhiên dù có bom CBU nhưng một Sư Đoàn 18 không thể nào chống cự được với một lực lượng địch đông gấp bội, sau 13 ngày anh dũng chống lại nhiều đợt tấn công của quân CSBV, các đơn vị cuối cùng của Sư Đoàn 18 đă rút khỏi xuân Lộc ngày 22 tháng 4. Các nhà báo ngoại quốc đă khen ngợi cuộc rút quân nầy là đă “được hoạch định và thi hành rất hay” và khi các đơn vị nầy về đến Biên Ḥa th́ chỉ bị thiệt hại chừng 30 phần trăm quân số sau hai lần giao tranh với một lực lượng đông gấp bốn năm lần.
Kế Hoạch Mérillon.
Tại Paris, Tổng Thống Pháp Giscard d’Estaing tin rằng chính Phủ Cách Mạng Lâm thới Nam Việt Nam của Việt Cộng có thể có hy vọng đóng một vai tṛ nào đó trong t́nh h́nh chính trị tại Việt Nam và đo đó cần phải duy tŕ sự hiện diện của ngưới Pháp Tại Miền Nam. TT Giscard d’estaing cho mới Nghị sĩ Paul d’Ormano, đại diệnPhap1 Quốc tại hải ngoại đến phủ tổng thống. Nghị sĩ Paul d’Ormano vốn trước kia là chủ đồn điền tại Đông Dương và ông ta dự dinh95 sang viếng thăm Việt Nam, do đó TT Pháp đă yêu cầu ông nghị sĩ d’Ormano kêu gọi Pháp kiếu nên ở lại Việt Nam, đừng có bỏ chạy và TT d’Estaing cũng sẽ ra lệnh cho các viên chức người Pháp cũng phải ở lại. TT Giscard d’Estaing cũng lien lạc trực tiếp nhiều lần bằng điện thoại với DS Mérillon tại Sài G̣n để chỉ thị cho ṭa đại sứ Pháp xúc tiến kế hoạch thành lập một chính phủ lien hiệp giữa phe Mặt TRân Giải Phóng với những thành phần không cộng sản tại Sài G̣n càng sớm càng tốt để thương thuyết với CSBV.
Về phía ĐS Pháp tại Sài G̣n, ông Mérillon chủ trương thành lập một Miền Nam Việt Nam trung lập với đại diện của phe Mặt trận Giải Phóng Miến Nam, phe quốc gia và “phe ḥa hợp ḥa giải” của Dương Văn minh.
Trong cuốn hồi kư su nầy, ông tiết lộ rằng trung Tướng Cộng đă ủng hộ giải pháp nầy của người Pháp. Ông cho biết Thủ Tướng Trung Cộng Chu Ân Lai đă đánh điện cho Bộ Ngoại Giao Pháp là Trung Cộng sẳn sàng hợp tác với Pháp để “xây dựng một chính thể trung lập tại miến nam nếu có thành phần MTGPMN tham dự”. Đại Sứ Mériloon cũng cho biết hầu hết các quốc gia Á Châu, ngoại trừ Nam Dương, đều ủng hộ việc thành lập một nước Việt Nam đ́nh chiến trong trung lập hơn là một nước Việt Nam thống nhất dưới quyền cai trị của Hà Nội. ĐS Mérillon cho biết sở dĩ Nam Dương chống lại giải pháp trung lập nầy v́ Nam Dương hận Trung Cộng đă đạo diễn vụ đảo chánh hụt tại quốc gia nầy năm 1965 nhưng ông tiết lộ rằng năm 1978, TT Nam Dương Suharto có gởi cho ông một bức thư tỏ sự hối tiếc là vào năm 1975 chính phủ Nam Dương đă có nhận xét si lầm về t́nh h́nh chính trị tại Đông Dương và đă không ủng hộ kế hoạch của ĐS Pháp tại Sài G̣n.
Theo ĐS Mérillon th́ Chu ân Lai đă đưa ra một danh sách gồm có Trương Như Tảng, Nguyễn Thị Binh, Đinh Bá Thi, Thiếu Tướng Lê Quang Ba và Trung Tướng Trần Văn Trà làm ṇng cốt cho thành phần thân Trung Cộng trong chính phủ trung lập tại Miền Nam để chống lại phe thân Nga do Lê Duẩn cầm đầu tại Hà Nội. ĐS Mérillon nói rằng Trung cộng “tha thiết muốn cứu sống Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam để xây dựng ảnh hưởng của họ tại Đông Dương” và phe quốc gia th́ cũng muốn cứu Miền Nam không để cho rơi vào tay Cộng Sản Hà Nội, như vậy th́ cả hai quan niệm nầy đều cùng có một mục đích và c̣n có thể dàn xếp được.
Sáng ngày 22 tháng 4, ĐS Mérillon mời Dương Văn Minh đến ṭa đại sứ Pháp ở đường Hồng Thập Tự để thảo luận về giải pháp trung lập. Đại Tướng Minh đến gặp ĐS Pháp cùng một phái đoàn đông đảo gồm có Nghị Sĩ Vũ Văn Mẫu và, theo lời Mérillon, “nhiều nhân vật đang tập sự làm chính trị, những kẻ chuyên sống nhờ xác chết của đồng bào họ” như Huỳnh Tấn Mẫm, bà Ngô Bá Thành, Ni sư huỳnh Liên, Lư Quư Chung, Hồ Ngọc cứ v.v…
ĐS Mérillon nhận xét rằng “tôi thấy ông Minh đă liên lạc quá vội với một thành phần vô ích. Những khuôn mặt nầy, bắc Việt chưa biết đến họ, c̣n công lao của họ đối với Bắc Việt th́ cũng chỉ có việc chửi tầm bậy chế độ Việt Nam Cộng Ḥa mà thôi”. ĐS Mérillon nói rằng: “Huỳnh tấn Mẫm và Ni sư Huỳnh Liên ai cũng thao thao bất tuyệt ca tụng ḥa b́nh, ca tụng Công sản v́ đánh hơi kẻ thắng là ai rồi. Riêng Nghị sĩ Vũ Văn Mẫu th́ có vẽ già dặn hơn, ông đặt chữ “nếu” ở mỗi mệnh đề, chẳng hạn như ông nói “nếu chính phủ tương lai mà do ông làm thủ tướ`ng th́ viễn ảnh ḥa b́nh sẽ nằm trong tầm tay của dân tộc Việt Nam”. Tôi nói với họ rằng “không ai có thể chối cải được công lao của quư vị trong thiện chí nổ lực thành lập tân chính phủ, tuy nhiên thẩm quyền tối hậu gờ phút nầy nằm trong tay Hà Nội, nước Pháp chỉ làm một việc có tính cách trung gian chứ không đóng vai tṛ chủ động”. ĐS Mérillon nói rằng sau đó ông đă lễ phép mời mọi người ra về chỉ giữ Tướng Minh ở lại. Trước khi ra về, ông Mẫu nói nhỏ riệng với ĐS Pháp bằng tiếng La Tinh, (có lẽ ông không muốn người khác nghe), rằng ông ta muốn được đi Pháp nếu chính phủ của ông không được Hà Nội công nhận.
ĐS Mérillon nói khi ông trở vào th́ Đại Tướng Dương Văn Minh ngồi chờ với “nết mặt sung măn, tự hào như kẻ đang nắm vững thời cuộc” và ông đă mời ông Minh dùng cơm trưa để cùng bàn luận.
Theo kế hoạch của ĐS Mérillon th́ ông Minh sẽ đứng ra lập chính phủ với hai thành phần đồng đều: phe ḥa hợp ḥa giải của ông cùng với phe MTGP và trong ṿng 24 tiếng đồng hồ, nước Pháp sẽ vận động các nước âu cha7u cùng các nước phi liên kết thừa nhận tân chính phủ Việt Nam và như vậy th́ có thể làm chậm lại đà tiến quân của CSBV. Sau đó, ông Minh sẽ cố gắng chỉnh đốn lại hàng ngũ quân đội để mặcc cả thế đứng cho phe quốc gia. Tân chính phủ của ông Minh và MTGP sẽ tuyên bố sẳn sàng thiết lập bang giao với Trung cộng và các nước XHCN kể cả Liên Xô. Trung quốc đă liên lạc với Pháp sẽ cử ngay đại sứ đến Sài G̣n trong ṿng 24 tiếng đồng hồ và sẽ viện trợ cho chính phủ Sài G̣n 420 triệu mỹ kim là số tiền mà họ hứa hẹn sẽ viện trợ cho Hà Nội. Sau đó, với sự sắp xếp của Pháp và áp lực của Trung Cộng, tân chính phủ sẽ đ̣i Hà Nội phải thi hành Hiệp Định Paris 1973.
ĐS Mérillon cho ông Monh biết nước Páp sẽ viện trợ cho tân chính phủ 300 triệu đồng Francs và đồng thời cũng sse4 vận động các quốc gia Âu châu khác môt ngân khoản độ 290 triệu mỹ kim nữa qua các chương tŕnh viện trợ kinh tế, văn hóa, phát triển kinh tế và nhân đạo. Như vậy th́ tổng số tiền viện trợ quốc trế cho Miền Nam Việt Nam cũng không kém viện trợ của Hoa Kỳ trước đây là bao nhiêu và chính phủ trung lập có thể tồn tại được. ĐS Pháp cũng cho biết rằng Nguyễn Thị B́nh từ đầu đến cuối đă hợp tác chặt chẻ với người Pháp, bằng chứng là sau nầy, 17 ngày sau khi CSBV cưởng chiếm Miền Nam, bà ta đă tuyên bố tại Liên Hiệp Quốc là Miền Nam sẽ ở trong t́nh trạng trung lập trong ṿng 5 năm trước khi tiến tới việc thống nhất với Miền Bắc” và có lẽ đây là một trong những lư do khiến bà ta bị thất sủng sau nầy.
Đại Tướng Dương Văn Minh ngồi yên nghe ĐS Mérillon tŕnh bày kế hoạch của Pháp và nói với ĐS Mérillon rằng ông ta sẳn sàng thực hiện mọi điều trong kế hoạch nầy, ông chỉ nêu lên một câu hỏi duy nhất sau đây” “Thưa ông ĐS, dưới h́nh thức nào tôi sẽ thay thế ông Trần Văn Hương để thành lập nội càc mới thương thuyết với phía bên kia?”. Ông Mérillon trả lời rằng: “thưa Đại Tướng, hôm qua tôi có thảo luận với Cụ Trần văn Hương và Cụ đă đồng ư rằng sẽ trao quyền cho Đại Tướng nếu Đại Tướng có kế hoạch không để mất Sài G̣n”
Những người thân cận với Cụ Trần Văn Hương cho biết rằng sự thật th́ tân TT Trần Văn hương su khi nhận chức đă không hề nghĩ đến việc trao lại cho cựu Đại Tướng Dương Văn minh chức vụ tổng thống nầy. quan niệm của vị tân tổng thống 71 tuổi nầy là phải tiếp tục chiến đấu bảo vệ phần c̣n lại của Miền Nam và nếu thương thuyết th́ ít ra cũng phải ở trong tư thế mà đối phương có thể chấp nhận. Cụ cũng có ư kiến nếu cần th́ sẽ mời ông Dương Văn minh giữ chức vụ thủ tướng với nhiều quyền hạn để thương thuyết với phe công sản.
ĐS Mérillon cho biết rằng: “Khi chúng tôi giới thiệu Tướng Dương Văn Minh sẽ là nhân vật cho ván bài trung lập của Pháp tại Việt Nam, Cụ Trần Văn Hương sửng sốt và tỏ lời phiền trách: “Nước Pháp luôn luôn bẻ nho trái mùa! Nó là học tṛ tôi, tôi biết biết nó quá mà! Nó không phải là hạng người dùng được trong lúc dầu sôi lửa bỏng. Tôi sẽ trao quyền lănh đạo cho nó nhưng nó phải hứa với tôi là đừng để Sài G̣n thua Cộng Sản”.
Theo hồi kư của ĐS Mérillon th́ “Chúng tôi giải thích với Cụ Hương là Bắc Việt rất sợ MTGP Miền Nam đoạt chiến thắng, công khai ra mặt nắm chính quyền. Chúng ta nên nắm ngay nhược điểm của họ để mà xoay chuyển t́nh thế. Nếu để một nhân vật diều hâu lănh đạo, Bắc Việt sẽ viện cái cớ Việt Nam Cộng Ḥa không muốn ḥa b́nh rồi thúc quân đánh mạnh trong lúc quân đội VNCH chưa kịp văn hồi tư thế phản công. Tạm thời dùng công thức ḥa hoản mà thôi.
“Cụ Trần Văn Hương thông cảm, nhưng thở dài và kèm theo những lời tỏ ra mất tin tưởng. Kế hoạch của chúng tôi vô t́nh đè bẹp tinh thần chống Cộng sắt đá của Cụ. Cụ trần Văn Hương chủ trương nếu cần th́ cứ bỏ ngỏ thành phố Sài G̣n, rút lực lượng về Miến Tây rồi tổng động viên nhân lực, vật lực c̣n lại để tiếp tục chiến đấu chống lại Cộng Sản. Giải pháp nầy th́ sẽ tiếp tục đổ máu nhưng ít ra th́ Việt Nam Cộng Ḥa cũng không thua một cách quá mất mặt”
Mười năm sau, ĐS Mérillon đă viết trong hồi kư của ông rằng: “Bây giờ tôi mới thấy kế hoạch của Cụ Hương là đúng, nếu lúc đó các nhà lănh đạo quân sự Miền Nam đừng bỏ chạy quá sớm, ở lại yểm trợ cho Cụ th́ có thể gở gạc được phần nào thể diện cho người quốc gia Miền Nam”
“Chúng tôi vẫn nhớ lời cụ nói vào năm 1975: “Ông ĐS à. Tôi đâu có ngán Việt Cộng. Nó muốn đánh, tôi đánh tới cùng. Tôi chỉ sợ mất nước, sống lưu đày ở xứ người ta. Nếu trời hại, nước tôi mất, tôi xin thề ở lại đây và mất theo nước ḿnh” (ghi chú: Jean Marie Mérillon: Saigon Et Moi, Paris, 1985)
Trong ngày 22 tháng 4, Lê Duẩn đă gởi điện văn cho Văn tiến Dũng, Lê Đức Thọ, Phạm Hùng và Lê Trọng Tấn cho biết ư kiến của Bộp chính Trị nói rằng sau khi TT Thiệu từ chức th́ dường như quân đội Miền Nam đang: “điều chỉnh sự bố trí lực lượng để lộ ư định giữ cho được hành lang đường số 4 từ Sài g̣n đến Cần Thơ” và ra lệnh phải đối phó kịp thời.

4 Ngày Thứ Tư 23.4.1975


NGÀY THỨ TƯ
23 THÁNG 4/1975
Hai ngày sau khi ông Thiệu từ chức, tại Washington DC, ĐS Liên xô dobrynin đến trao cho Ngoại trưởng Henry Kissinger một bản thông điệp của Tổng bí thư cộng sản Liên Xô Breznev, trong đó, theo diễn dịch của Ngoại trưởng Hoa Kỳ , th́ không những “phía Việt Nam (tức Hà Nội) bảo đảm với Mac Tư Khoa rằng họ không có ư định thiết lập những chướng ngại cho sự di tản của người Mỹ, họ c̣n cho thấy rằng họ không có sự ham muốn hạ nhục Hoa Kỳ, và rất sẳn sang thi hành bản hiệp định Paris”. Trong phần tái bút, Brezhnev c̣n bày tỏ sự hy vọng rằng Hoa Kỳ sẽ không có hành động nào để cho t́nh h́nh tại Đông Dương trở nên trầm trọng hơn”. Ngoại trưởng Kissinger đă cho chuyển nguyên văn bức thông điệp nầy sang Sài G̣n cho ĐS Martin, kèm theo lời b́nh luận của Kissinger. ĐS Martin nói rằng chưa bao giờ ông ngoại trưởng lại gởi cho ông đại sứ một văn thư có tính cách tối quan trọng như vậy” (ghi chú: Frank Snepp: sách đă dẫn, trang 417)
Trong ngày 23-4, Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn đệ đơn từ chức lên TT Trần Văn Hương và tân TT đa yêu cầu nội các Nguyễn Bá Cẩn xử lư thường vụ cho đến khi có chính phủ mới. Vào thời điểm nầy, dư luận ở Sài G̣n ai cũng biết rằng các thế lực ngoại quốc muốn ông
Dương Văn minh lên làm tổng thống hay thủ tướng toàn quyền, tuy nhiên Cụ Trần Văn Hương lại muốn mời Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy thành lập chính phủ.
Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy là lănh tụ của phong Trào quốc Gia Cấp Tiến tức Đảng Tân Đại Việt, ông là người rất có uy tín trong giới trí thức cũng như ở trong giới quân chúng ở Miền Nam. Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy là người đă được ụ Trần Văn Hương dành cho cảm t́nh rất sâu đậm từ khi ông c̣n trẻ tuổi, khi ông đang hoạt động trong tổ chức Thanh Niên Bảo Quốc Đoàn của ông Đỗ Văn Năng, một cơ quan ngoại vi của Đại Việt Quốc Dân Đảng vào hopi62 cuối thập niên 1940 và trong giai đoạn nầy Cụ Hương sống trong hà ông Năng ở đường Bà Huyện Thanh Quan gần vườn Tao Đàn.
Trong lúc đó, về phía quân đội th́ lại có một nhóm sĩ quan bất măn với đại Tướng Cao Văn Viên, Tổng Tham Mưu Trưởng QLVNCH. Theo Trần Văn đôn th́ lúc 11 giờ sáng ngày 23-4, Trung Tướng Vĩnh Lộc, Trung Tướng Nguyễn Bảo Trị, Đại Tá Nguyễn Huy Lợi, Đại Tá Vũ Quang và Đại Tá Trần Ngọc Huyến đă đến nhà ông và yêu cầu chỉ định người khác thay thế Đại Tướng Viên v́ ông nầy “không đủ khả năng, không làm đúng bổn phận,làm việc không hữu hiệu”. Ông Trần Văn Đôn lúc đó là Xử lư Thường Vuụ Tổng Trưởng Quốc Pḥng đă trả lời rằng “t́nh h́nh đă thay đổi, tự nhiên rồi cũng có người thay thế ông Viên”. Thực ra th́ ông Trần Văn Đôn đă biết rơ rằng Đại Tướng Cao Văn Viên nhất quyết không phục vụ với bất cứ tư cách nào trong một chính phủ do Dương Văn minh lănh đạo.
TT Trần Văn Hương
Cử Tướng Phan Ḥa Hiệp Đi Hà Nội.
Trong Decent Interval, Frank Snepp nói rằng “Trong khi quân đội CSBV đang chuẩn bị và thao dượt cho hành động cuối cùng của họ là tấn công chiếm Sài G̣n th́ ông Tổng Thống già Trần Văn Hương cũng t́m cách tiếp xúc kín với phái đoàn Bác Việt tại Tân Sơn Nhất trong ngày hôm nay và ông đề nghị gởi một người trung gian đi Hà Nội để thảo luận ngưng bắn. Đề nghị của Ông Hương bị Hà Nội thẳng tay bác bỏ” (ghi chú: Frank Snepp: sách đă dẫn, trang 433)
Tác giả Nguyễn Khắc Ngữ cũng có đề cập đến việc nầy như sau: “Thu xếp với Dương Văn Minh không xong, cụ Trần Văn Hương liền tích tự ḿnh lo việc điều đ́nh với Vệt cộng. Với sự giúp đỡ của Toà Đại sứ Hoa Kỳ, Trần Văn Hương đă cử một vị tổng trưởng đi theo cbuyến bay lien lạc của Hoa Kỳ hàng tuần đi Hà Nội để xin điều đinh nhưng Hà Nội đă không chịu bằng cách không cho chiếc máy bay trên bạ cánh cho đến khi vị tổng tr­ởng kia rời máy bay.” 142
Các tác giả cuẫ bộ The Vietnam Experience cũng có đề cập đến vai tṛ của ông Tổng Trưởng nay nư­ sau: "ông Hương cũng không tin việc Cộng sản Hà Nộii sẳn sàng chịu thương thuyết với. Dương Văn Minh. Ông nói rằng tôi sẽ chỉ

141 Frank Snepp: sđd. trang 433
142 Nguyễn Khắc Ngữ: sđd, trang 344

tin vào việc đó sau khi tôi có đủ bằng chứng.” Ong Huơng cũng đưa ra một đề nghị hoà b́nh của ông, đó là đề nghị một cuộc ngưng bắn tức khắc và thiết lập một Hội Đồng Quốc Gia Hoà giải, loan báo việc giải nhiệm chính phủ của ông Nguyễn Bá Cẩn mới được thành lập trong 9 ngày và đề nghị gởi Chuẩn Tướng Phan Ḥa Hiệp Tổng Trưởng thông tin trong nội các Nguyễn Bá Cẩn làm đặc sứ đại diện cho miền Nam đi Hà Nội. Cộng sản bác bỏ ngay cả ba đề nghị này một cách phách lối (contemlptuously), nhất là đề nghị về ngưng bắn.” *143
Trong một cuộc tiếp xúc với Chuẩn Tướng Phan Ḥa Hiệp, cựu Tổng Trưởng Thông Tin và Chiêu Hồi trong nội các Nguyễn Bá Cẩn, đồng thời cũng là cựu Trưởng phái Đoàn Việt Nam Cộng Hoà trong Uỷ Ban Liên Hợp 4 Bên hồi năm 1973, Tướng Hiệp đă cho người viết biết một vài chi tiết khá lư thú về chuyện này.
Tướng Phan Ḥa Hiệp nói rằng vào khoảng hai ngày sau khi TT Trần Văn Hương nhận chức (23 tháng 4), ông trở về nhà vào lúc đă khuya và được bà Hiệp cho biết là Văn Pḥng TT Trần Văn Hương đă gọi điện thoại nhiều lần v́ TT Hương muốn nói chuyện với ông. Tướng Hiệp vội vàng gọi điện thoại đến phủ Tổng Thống và sau đó đă được nói chuyện với TT Trần Văn Hương. TT Hương đă nói với Tướng Hiệp rằng Cụ muốn t́m một đường dây để đề nghị thẳng với Bắc Việt về chuyện thương thuyết với Hà Nội. Cụ nói rằng chuyện thương thuyết này cần phải được xúc tiến sớm chừng nào tốt chừng đó và đường dây qua Phái Đoàn Cộng sản Bắc Việt trong ủy Ban Liên Hợp 4 Bên là nhanh nhất, do đó Cụ chỉ thị cho Tướng Phan Hoà Hiệp liên lạc với Phái Đoàn Bắc Việt để thăm ḍ và nếu họ chấp thuận th́ Tướng Hiệp có thể đi ra Hà Nội, với tư cách là một nhân

*143 Thevietnam Experence. sđd, trang 142 '

viên trong chính phủ (cabinet member) và đại diện cho chính phủ để mở đầu cho sự thương thuyết.
Tướng Hiệp nói rằng ông liên lạc với Phái đoàn Hoa Kỳ và được biết rằng vào ngày hôm sau, 24 tháng 3 năm 1975, sẽ có một chuyến phi cơ C-13O đặc biệt từ Bangkok bay sang Sài G̣n để đưa một số nhân viên trong phái đoàn Bắc Việt ra Hà Nội rồi lại trở về Sài G̣n vào buổi tối hôm đó (đây là chuyến bay liên lạc cuối cùng giữa Sài G̣n với Hà nội). Tướng Hiệp vào phi trường Tân Sơn Nhất nói chuyện với đại diện của Bắc Việt và nói thêm với họ rằng nếu Hà Nội đồng ư th́ ông sẵn sàng đi Hà Nội. Đại diện của Bắc Việt vô cùng ngạc nhiên v́ từ khi có những chuyến bay liên lạc Hà Nội-Sài G̣n sau Hiệp định Paris, có nhiều sĩ quan trong QLVNCH đă bay ra Hà Nội nhưng Tướng Hiệp th́ dù có được mời, ông không bao giờ nhận lời. Tướng Hiệp nói ông yêu cầu người đại diện của Bắc Việt bay ra Hà Nội ngày hôm sau và khi trở về Tân Sơn Nhứt vào buổi tối th́ cho ông biết kết quả.
Tướng Phan Ḥa Hiệp nói với người viết rằng tối hôm đó ông suy nghĩ cặn kẻ và ông thấy rằng trong trường hợp mà ông được Cộng sản cho phép ra Hà Nội, rất có thề là khi ra đến ngoài đó th́ ông cũng có thể bị Cộng sản bắt giữ, tuy nhiên nếu có điều kiện thuận lợi th́ ông cũng cứ đi v́ đó là thi hành một nhiệm vụ mà Tổng Thống Trần Văn Hương giao phó. Sáng hôm sau ông yêu cầu người Mỹ di tản gia đ́nh ông sang Phi Luật Tân v́ trong trường hợp nếu Cộng sân Bắc Việt chấp thuận đề nghị của TT Hương th́ ông sẽ đi Hà Nội và nếu mà ông bị bắt th́ ít ra gia đ́nh của ông cũng đă được an toàn. Tướng Hiệp nói rằng chiều hôm sau, người đại diện của Bắc Việt trong ủy Ban Liên Hợp 4 Bên từ Hà Nội trở về và cho ông biết rằng Hà Nội bác bỏ đề nghị thương thuyết của TT Trần Văn Hương. Đại diện của Hà Nội c̣n nói thêm rằng Hà Nội đ̣i chính quyền Miền Nam phải đầu hàng vô điều kiện.*144
Đó là nổ lực duy nhất mà chính phủ Việt Nam Cộng Hoà cố gắng t́m cách gửi đại diện ra Hà Nội để thăm ḍ nhằm tiến đến một cuộc thương thuyết và người chủ trương đường lối này là tân Tổng Thống Trần Văn Hương. Cả hai ông đại sứ Hoa Kỳ và đại sứ Pháp cũng cùng quan điểm như vậy và họ nghĩ rằng vẫn c̣n có thể giàn xếp để cho hai phe Sài G̣n và Hà Nội nói chuyện với nhau nhằm đạt được một giải pháp chính trị nào đó. Tuy nhiên, cả người Việt Nam, người Pháp và kể cả người Mỹ là Đại sứ Martin cũng không thể hiểu được rằng cho đến giờ chót, người làm chính sách (policy maker) cao cấp nhất của nước Mỹ là Ngoại trưởng Henry Kissinger không hề bao giờ có ư định để cho hai phe người Việt Nam đối nghịch có thể trực tiếp ngồi lại nói chuyện với nhau, dù lúc đó đă là những ngày cuối cùng của trận chiến tranh.
Trong cuốn "Khi Đồng Minh Bỏ Chạy," tác giả cho biết rằng:
“Ở phi trường về (sau hhi đưa cựu Tổng thống Thiệu lên phi cơ đi Đài Loan,) Đại sứ Martin cùng Đại sứ Jean Marie Ménllon lại tiếp tục công việc sắp xếp giải pháp chính trị. Ong Martin gửi cho Kissinger một điện văn cho biết vẫn c̣n có thể điều đ́nh giưă chính phủ Sài G̣n và Việt Cộng:
"Ngày 26 tháng 4, Kissinger gủi mật điện gạt đi liền:
-"ông đại sứ đă hiểu lầm ư kiền của tôi về các cuộc điều đ́nh với Việt Cộng. Tôi đă không nói đến giàn xếp giữa chính phủ Sài G̣n và Việt Cộng mà nói đến đến thương lượng giữa Hoa Kỳ và Việt Cộng. Tôi muốn bất cứ cuộc thảo luận nào giữa Hoa Kỳ và Việt cộng cũng phải được diễn ra tại Paris.

*144: Mạn đàm với cựu Chuẩn Tướng Phan Ḥa Hiệp tại Anaheim, Califomia, ngày 4 tháng 1 năm 2003
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"Vào giờ chót, Kissinger vẫn không muốn cho hai miền Bắc và Nam Việt Nam trực tiếp điều đ́nh với nhau mà không có sự kiểm soát của ông *145
Cũng trong ngày này, theo Frank Snepp th́ cũng có một màn hỏa mù khác xảy ra. Frank Snepp nói rằng sáng sớm ngày hôm đó, Đại Tá Harry Summers, Phó Trưởng Phái đoàn Hoa Kỳ trong ủy Ban Liên Hợp 4 Bên tại Tân Sơn Nhứt đă đáp chuyến phi cơ liên lạc cuối cùng từ Sài G̣n đi Hà Nội, có lẽ đó là chuyến bay mà Chuẩn Tướng Phan Ḥa Hiệp nói đến trong đoạn trên. Trong chuyến bay này, một đại diện của Bắc Việt đă đến ngồi cạnh Đại Tá Summers và nói nhỏ với ông về một vài đề nghị riêng. Sau khi về đến Sài G̣n, Đại Tá Summers đă phúc tŕnh rằng người tiếp xúc với ông đă đưa ra ba "điều b́nh luận" (comments) đáng chú trọng, đó là: (l) ủy Ban Liên Hợp 4 Bên trong đó có cả Phái đoàn Hoa Kỳ gồm 15 người phải ở lại Miền Nam Việt Nam dù bất cứ chuyện ǵ xảy ra; (2) Pḥng Tuỳ Viên Quân sự của Hoa Kỳ (DAO) phải triệt thoái hoàn toàn và (3) Toà Đại sứ Hoa Kỳ phải thương thuyết với "tân chính phủ' về tương lai của sứ quán.
Sau khi Đại sứ Graham Martin đọc bản thông điệp của Tổng Bí Thư Brezhnev, xem báo cáo này của Đại Tá Harry Summers cùng với báo cáo của Đại sứ Hung Gia Lợi trong Ủy Ban Quốc Tễ là ông Đại sứ Toth, ông tin tưởng một cách lạc quan rằng cuộc vận động giữa Ngoại Trưởng Kissinger với lănh tụ Liên Xô Brezhnev đă mang lại kết quả và ông hy vọng rằng Hà Nội sẽ không có ư làm nhục Hoa Kỳ mà sẽ tiến tới một giải pháp chính trị.*146
145 Nguyễn Tiến Hưng: Khi Đồng Minh Tháo Chạy trang 216.
146 Frank Snepp: sđd, trang 432
Đó là giải pháp của Đại Sứ Pháp Merillon: TT Trần Văn Hương phải từ chức và trao quyền lại cho cựu Đại Tướng Dương Văn Minh.

5 Ngày Thứ Năm 24.4.1975


NGÀY THỨ NĂM
24 THÁNG 4/75

Trần Văn Hương Tiếp Xúc Với Dương Văn Minh.
Theo các tác giả Trần Văn Đôn trong Việt Nam Nhân Chứng, Frank Snepp trong Decent Interval và Oliver Tood trong Cruel Avril th́ hồi 10 giờ sáng ngày 24-4-75, qua sự trung gian của Đại Tướng Trần Thiện Khiêm,Tổng Thống Trần Văn Hương đă đến gặp cựu Đại Tướng dương Văn Minh tại tư gia của Đại Tướng Khiêm trong cư xá sĩ quan tại Bộ Tổng Tham Mưu gần phi trường Tân Sơn Nhứt.
Đại Úy Nguyễn Văn Nhựt, cựu sĩ quan tùy viên của Tổng Thống Trân Văn Hương lại cho người viết biết rằng Cụ Hương không muốn gặp ông Minh ở dinh độc Lập cũng như tại Phủ Phó Tổng Thống ở đường công Lư, Cụ cũng không muốn gặp ông Minh tại tư gia của ông Minh trên đường Hồng Thập Tự như ông Minh muốn, do đó Cụ đă nhờ Đại Tướng Trần Thiện Khiêm sắp đặt cuộc gặp gở nầy. Cụ Hương cũng không muốn việc nầy tiết lộ ra ngoài, do đó Cụ đă dùng trực thăng bay từ Phủ Phó Tổng Thống ở đường Công Lư đến Bộ Tổng Tham Mưu và ngay cả hai người phi công cũng chỉ được lệnh bay lên Tổng Tham Mưu sau khi Cụ lên phi cơ.
Trong bài diễn văn đọc trước Lưỡng Viện Quốc Hội ngày 26 tháng 4 năm 1975, TT Trần Văn Hương có nói rằng: “Trong các cuộc gặp gỡ tại tư thất của người bạn chung - bởi v́ họp mặt tôi muốn tránh tiếng trước, không thể mời Đại Tướng đến Dinh Độc Lập nói chuyện. Một mặt tôi cũng không thể tự ḿnh tới nhà Đại Tướng mà nói chuyện. Cho nên chúng tôi đă cùng nhau đến nhà một người bạn chung”
Trong cuộc tiếp xúc nầy, TT Trần Văn Hương đă yêu cầu Tướng Minh nhận chức thủ tướng toàn quyền để thương thuyết với phe Cộng sản theo đề nghị của Đại sứ Pháp . TT Trần Văn Hương đă nói với Lưỡng Viện quốc Hội về việc gặp gỡ Tướng Dương Văn Minh rằng:
“Người ta bảo rằng Anh có đủ điều kiện để thương thuyết, vậy th́ xin anh v́ nước nhà, mọi tỵ hiềm đă qua, mọi sự không tốt đẹp đă xảy ra, xin anh vui ḷng xóa bỏ để cùng nhau chung lưng dựng nước. Xin Anh chấp nhận cái ghế thủ tướng để đứng ra thương thuyết với phe bên kia”
Tuy nhiên Tướng Minh đă cương quyết từ chối và ngược lại ông đă yêu cầu Tổng Thống Hương từ chức, nhường chức vụ tổng thống VNCH lại cho ông Minh để được toàn quyền nói chuyện với phe bên kia.
Cuộc tiếp xúc đó coi như là đă hoàn toàn thất bại và Cụ Hương trở về Phủ Tổng Thống. Theo vị sĩ quan tùy viên của TT Trần Văn Hương, đó là chuyến bay bằng trực thăng duy nhất kể từ khi Cụ nhận chức Tổng Thống và chuyến bay khứ hồi chỉ mất khoảng chừng nửa tiếng đồng hio62 chứ Tổng Thống Trần Văn Hương không có “bay ṿng ṿng khắp Sài G̣n – Chợ Lớn” như một vài người đă đồn đại sau nầy. (ghi chú: Phỏng vấn cựu Đại Úy Nguyễn Văn Nhựt, sĩ quan tùy viên của TT Trần Văn Hương)
Trong cuốn “Cuộc Đời của Tướng Nguyễn Khoa Nam”, ông Nguyễn Mạnh Tri, một tong những tác giả cuốn sách nầy đă được cựu TT Nghuyễn Văn Thiệu dành cho một cuộc phỏng vấn tại San Jose ngày 22-10-2000. Trong cuộc phỏng vấn nầy, cựu TT Thiệu có nói như sau về việc ông bàn giao chức vụ tổng thống VNCH cho Phó Tổng Thống Trần Văn Hương:
“Khi tôi quyết định từ chức, tôi chỉ giao quyền lại cho Cụ Hương mặc dù tôi có nghe nói ông Dương Văn Minh muốn thay thế Cụ Hương. Tôi từ chức là v́ những lư do riệng của tôi và tôi nghĩ rằng đó là quyết định tốt nhát cho đất nước trong t́nh thế khó khăn lúc ấy. Tôi quyết định từ chức v́ bổn phận bắt buộc tôi phải làm như vậy. Tôi tin rằng giao lại cho Cụ Hương, chắc chắn Cụ Hương sẽ không bao giờ chịu trao quyền lại cho Việt Cộng, họa chăng là VC vào Dinh Độc Lập dí súng vào cổ ông. Ông thà chịu để địch bắt chớ không bao giờ kêu gọi quân dân trao quyền cho bọn chúng”148
*148: Nguyễn Manh Tri: “Cuộc đời của Tướng Nguyễn Khoa Nam” do Hội Phát Huy Văn Hóa Việt Nam, Ann Arbor, Michigan xuất bản năm 2001)
Có lẽ sau ngày 21 tháng 4 năm 1975, ông Thiệu là một trong số những người hiếm hoi ủng hộ cụ Trần Văn Hương. Ông Thiệu muốn Cụ Trần Văn Hương ngồi ở ghế tổng thống v́ muốn bảo vệ cho quyền lợi của cá nhân của riêng ông, dù sao đi nữa th́ Cụ Trần Văn Hương cũng không thể nào đối xử “cạn tàu ráo máng” với ông Thiệu, c̣n các thế lực chính trị khác tại Sài g̣n th́ gần như hầu hết đều chống lại việc cụ Hương tiếp tục làm tổng thống. Trước hết là toà đại sứ Pháp v́ giải pháp của người Pháp là dùng lá bài Dương Văn Minh, toà đại sứ Mỹ th́ như trên đă nói chỉ muốn lo cho việc di tản ra khỏi Miền Nam và khoán trắng mọi sự sắp xếp cho ng­ời Pháp, tuy nhiên riêng Đại sứ Graham Martin th́ mong muốn Cụ Hương ngồi ở ghế tổng thống thêm dăm ba ngày nữa để giữ cái bộ mặt hợp hiến của chế độ miền Nam, cựu Đại tướng Dương Văn Minh th́ chỉ muốn lên làm tổng thống ngay để có đủ toàn quyền thương thuyết với "những người anh em bên kia" và cuối cùng là cựu Trung Tướng Trần Văn Đôn, Phó Thủ tướng kiêm Tổng trưởng Quốc Pḥng trong chính phủ Nguyễn Bá Cẩn cùng một số tướng tá thân cận của ông ta.
Theo lời của Trung tứ­ơng Trần Văn Đôn kể lại trong " việt Nam Nhân chứn” th́ ngay ngày hôm sau khi Cụ Hương tuyên thệ nhậm chức, một số tướng lănh như Trung Tướng Nguyễn Văn Toàn, Tư lệnh Quân đoàn III, chuẩn Tướng Trần Quang Khôi, Tư­ lệnh Lữ đoàn III Thiết giáp đă gọi điện thoại “khuyên" ông nên đứng ra lănh nhiệm vụ thủ tướng. Đến ngày 25 tháng 4 th́ cựu tổng thống Thiệu mời ông Đôn vào Dinh Độc lập và trong buổi gặp mặt này, ông Thiệu có nói với ông rằng "Ngoài ông Minh ra, ông là người có thể nhận lănh đựơc trách niệm này Tôi đă nghĩ đến ông từ năm 1973 nhưng v́ tôi không thay đổi lập trường chống Cộng triệt để của tôi nên không thể ngồi chung với họ, nếu chịu thương thuyết th́ tôi đă mời ông làm thủ tướng từ năm 1973 rồi”. ông Thiệu gọi điện thoại cho Cụ Hương và “khuyên” Cụ rằng "Nếu ông Dương Văn Minh không chịu làm thủ tướng toàn quyền th́ Cụ t́m một người khác có thể thương thuyết với bên kia và người đó theo tôi là ông Trần văn Đôn. *149
Cũng theo lời Trẫn Văn Đôn th́ đến 4 giờ 3O chiều 24 tháng 4, Tướng Khiêm gọi điện thoại cho ông Đôn biết là Tổng Thống Trần Văn Hương sẽ chỉ định Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy lănh tụ Phong trào Quốc gia Cấp tiến làm tân thủ tướng. Cụ Hương biết giáo sư Nguyễn Ngọc Huy từ hồi thập niên 1940 trước khi sang Pháp du học và Cụ rất quư trọng ông Huy. Sau đó ông Đôn đến gặp Dương Văn Minh và ông Minh tha thiết yêu cầu ông Đôn giàn xếp thế nào để cho Cụ Hương đồng ư giao quyền lại cho ông ta càng sớm chừng nào tốt chừng đó để thương thuyết với phe bên kia.
Tướng Đôn nghĩ rằng nên có áp lực về phía quân đội để Cụ Hương chấp nhận giải pháp này và ông ta đă điện thoại mời hai Đại tướng Trần Thiện Khiêm và Cao Văn Viên đến nhà ông Dương Văn Minh, tuy nhiên cả hai ông này không đến nhà ông Minh mà họ đến thẳng Dinh Độc Lập. Đại tướng Khiêm vào nói chuyện với Cụ Hương, kế đó là Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy và sau đó Tổng trưởng Quốc Pḥng Trần Văn Đôn cùng Tổng Tham Mưu Trưởng Cao Văn Viên tŕnh bày về t́nh h́nh quân sự: ṿng đai Sài G̣n đang bị thu hẹp, đạn dược thiếu và tinh thần chiến đấu của binh sĩ quá sa sút.
Tổng thống Trần Văn Hương nói rằng ông chia xẻ với số phận của anh em quân nhân tại chiến trường, ông sẽ sống chết với anh em binh sĩ trong quân đội. Sau đó ông chỉ định Đại Tướng Cao Văn Viên làm Tổng Tư Lệnh Quân lực VNCH, có nghiă là Tướng Cao Văn Viên có toàn quyền chỉ huy và điều động quân đội, một chức vụ mà trong suốt thời Đệ Nhị Cộng Hoà do chính ông Thiệu nắm giữ. Đại tướng Cao Văn Viên phải miễn cưỡng nhận lời, tuy nhiên ông yêu cầu TT Trần Văn Hương một điều, đó là "nếu Tổng

149 Trần Văn Đôn: sđd, trang 467

Thống phải giao quyền lại cbo Đại tướng Dương Văn Minh th́ tôi xin Tổng Thống cho tôi đựơc nghỉ dài bạn không lương v́ tôi không thể làm việc dưới quyền Dương Văn Minh". Theo lời Trần Văn Đôn th́ Tổng thống Trần Văn Hương chấp thuận lời yêu cầu này. Trước khi ra về, ông Đôn c̣n nói thêm với Cụ Hương rằng “Xin Cụ nghiên cứu lại v́ phía bên kia bọ chỉ muốn nói chuyện với ông Minh mà thôi." .
Tối hôm đó, ông Đôn đến nhà Dương Văn Minh th́ đă có sự hiện diện của Nghị sĩ Nguyễn Vặn Huyền, Nghị sĩ Vũ Văn Mẫu và ông Brochand, cố vấn toà đại sứ Pháp. Ông Minh cho ông Đôn biết là Cụ Hương không muốn từ chức, cố vấn Brochand tỏ ra thất vọng v́ ông ta cho biết Hà Nội nhất quyết không nói chuyện với bất cứ nhân vật nào ngoại trừ Dương Văn Minh. Ông Đôn trấn an nhóm này và nói rằng "ông Hương mới lên mà ép buộc ông phải từ chức th́ cũng khó xử cho ông ấy, hơn nữa c̣n có hiến pháp và quốc hội”. Nghị sĩ Nguyễn Văn Huyền đồng ư và sau đó th́ cả ông Minh lẫn ông Vũ Văn Mẫu đều cho rằng ông Hương cố tŕ hoăn như vậy nhưng thế nào rồi cũng chấp thuận từ chức.
Lá Bài Trằn Văn Đỗ?
Vào cuối tháng 4 năm 1975, sau khi ông Nguyên Văn Thiệu từ chức, Tổng Thống Trần Văn Hương trong một tuần lễ ngắn ngủi kế nhiệm chức vụ tổng thống theo hiến pháp đă gặp rất nhiều khó khăn trong việc t́m người để thương thuyết với Bắc Việt ngơ hầu t́m được một giải pháp ít bi thảm hơn cho miền Nam và cuối cùng đă phải "trao quyền" lại cho cựu Đại tướng Dương Văn Minh, một người mà hồi đó tại miền Nam người ta đồn rằng ông ta là người duy nhất có thể nói chuyện được với Cộng sản Bắc Việt. Sau ngày 30 tháng 4 th́ tất cả mọi người đều thấy rơ điều đó không đúng sự thật v́ trong hai ngày ngắn ngủi lên làm tổng thống, Cộng sản không hề nói chuyện với Dương Văn Minh và cũng không bao giờ có ư định nói chuyện với ông ta cả.
Trong những ngày cuối cùng của chế độ Việt Nam Cộng Ḥa, sau khi hơn một nửa lănh thổ bị rơi vào tay Cộng sản, vào khoảng cuối tháng 3 và đầu tháng 4 năm 1975, một số dư luận về phía ngoại quốc có đề cập đến việc đă đến lúc miền Nam nên “nói chuyện" với Cộng sản Bắc Việt và tên tuổi của Bác Sĩ Trần Văn Đỗ cũng có được nhiều người nhắc nhở đến.
Trong một cuốn hồi kư được xuất bản vào năm 2003 ông Nguyễn Bá Cẩn, vị thủ tướng cuối cùng của Việt Nam Cộng Ḥa có cho biết:
"Theo lời Phó Thủ Tướng Nguyễn Lưu Viên thuật lại với Tiến sĩ Lâm Lễ Trinh (đăng trong Tạp chí Human Rigbts viết bằng Pháp) văn) th́ Thủ Tướng Trần Thiện Khiêm nói rằng "không có một chính phủ ở một quốc gia nào c̣n có thể đứng vững sau một sự sụp đổ kinh thiên động địa như vậy. Một khi đất nước đă mất 14 tỉnh rồi mà không có một nhân vật nào từ chính phủ cho tới Tổng Tham Mưu bị trừng phạt th́ th́ là một việc vô lư. Và Thủ Tướng khiêm nói ông ta xin tự nguyện làm “vật tế thần ."
“Từ Tổng Thống Thiệu cho đến Thủ Tướng Khiêm và Phó Thủ Tướng Viên đều đồng ư là phải có một biện pháp ǵ mạnh hơn quyết định sự cải tổ nội các. Sau đó, theo lời phó thủ tướng Nguyễn Lưu Viên th́ Tổng Thống Thiệu đọc lại tờ tŕnh của thủ tướng Trần Thiện Khiêm, trong đó có đoạn đề cập đền gải pháp nếu cần có một tân nội các th́ những nhân vật sau đây được Thủ Tướng Khiêm đề nghị với Tổng Thống Thiệu:
1 . Bác Sĩ TrầnVăn Đỗ
2. Giáo Sư Nguyễn Ngọc Huy
3. Chủ tịch Thựơng nghị Viện Trần Văn Lắm
4. Chủ tịch Hạ nghị Viện Nguyễn Bá Cẩn " *150
Như vậy th́ theo nhận xét của Thủ Tướng Trần Thiện Khiêm, Bác sĩ Trần Văn Đỗ được xem là một trong những nhân vật có đủ khả năng để thay thế ông để đảm nhận chức vụ thủ tướng và trong số 4 người được ông đề nghị, tên của Bác sĩ Trần Văn Đỗ được đứng vào hàng đầu, tuy nhiên Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu đă chọn người đứng hàng thứ tư trong danh sách này là ông Nguyễn Bá Cẫn làm thủ tướng.
Người viết có một thời gian được phục vụ dưới quyền Bác sĩ Trần Văn Đỗ cho nên người viết biết được rằng giữa Đại Tướng Trần Thiện Khiêm và Bác sĩ Trần Văn Đỗ th́ chỉ có một vài liên hệ thân hữu, có quen biết nhau chứ hai người không hề có liên hệ họ hàng hay là bạn bè thân thiết ǵ cho lắm khiến cho ông Khiêm đă v́ cảm t́nh cá nhân mà để tên Bác sĩ Trần Văn Đỗ đứng hàng đầu trong bản đề nghị gửi lên Tổng Thống Thiệu.
Bác sĩ Trần Văn Đỗ là em ruột của Luật sư Trần Văn Chương, người đảm nhiệm chức vụ Bộ Trưởng Ngoại Giao trong chính phủ của Cụ TrầnTrọng Kim vào năm 1945 và dưới thời Đệ Nhất Cộng Ḥa làm Đại sứ Việt Nam Cộng Ḥa tại Washington từ năm 1955 cho đến năm 1963 th́ từ chức đề phản đối Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm. ông Trần văn Chương cũng là thân phụ của bà Trần Lệ Xuân tức là bà Ngô Đ́nh Nhu.
Năm 1954, khi Bác sĩ Trần Văn Đỗ đang giữ chức vụ Đại Tá, Giám Đốc Nha Quân Y của Quân Đội Quốc Gia
150 Nguyễn Bá Cẩn: đất N­ớc Tôi, tác giả xuất bản, San Jose 2003, trang 365-366.

Việt Nam th́ ông Ngô Đ́nh Diệm được Quốc trưởng Bảo Đại chỉ định thành lập một tân chính phủ thay thế cho Hoàng thân Bửu Lộc. Dù rằng đến ngày 7 tháng 7 năm 1954 chính phủ Ngô Đ́nh Diệm mới ra mắt tại Sài G̣n, nhưng ngay từ trước khi rời nước Pháp về Việt Nam vào cuối tháng 6 năm 1954, ông Ngô Đ́nh Diệm đă mời Bác sĩ Trần Văn Đỗ đảm nhận chức vụ Tổng Truởng Ngoại Giao và tân Ngoại Trưởng Trần Văn Đỗ đă được chỉ thị của Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm bay sang Thụy Sĩ để thay thế cho Ngoại Trưởng Nguyễn Quốc Định cầm đầu Phái đoàn của Chính Phủ Quốc Gia Việt Nam tham dự Hội Nghị về Đông Dương đang diễn ra tại Genève.
Bác sĩ Trần Văn Đỗ là người đại diện cho Chính Phủ Quốc Gia Việt Nam đă không kư vào Bản Hiệp Định Genève về Đông Dương ngày 20 tháng 7 năm 1954 chia đôi đất nước tại Vỹ tuyến 17.
Năm 1955, Bác sĩ Trần Văn Đỗ từ chức Bộ Trưởng Ngoại Giao cho đến năm 1965 mới trở lại giữ chức Ngoại trưởng trong chính phủ của Bác sĩ Phan Huy Quát và sau đó tiếp tục giữ chức vụ này trong ủy Ban Hành Pháp Trung Ương tức là chính phủ của Thiếu Tướng Nguyễn Cao Kỳ. Từ năm 1968 cho đến năm 1965, Bác sĩ Trần Văn Đỗ không hề giữ một chức vụ nào trong các chính phủ dưới thời Đệ Nhị Cộng Ḥa sau này.
Vào thời điểm năm 1975, Bác sĩ Trần Văn Đỗ được nhiều người nói đến không phải v́ ông dă từng giữ chức vụ ngoại trưởng dưới nhiều chính phủ trước đó, nhưng người ta chú ư đến ông v́ một lư do khác mà ngay cả người Việt Nam ở miền Nam cũng có ít người được biết: Bác sĩ Trần Văn Đỗ là nhân vật Miền Nam duy nhất đă được Cộng sản Bắc Việt mời đến gặp gỡ - được mời chứ không có xin hay yêu cầu như những người khác - không những chỉ một lần mà đến hai lần: lần đầu tiên tại Genève vào tháng 7 năm 1954 và lần thứ hai tại Paris vào khoảng năm 1969 hay 1970.
Bác sĩ Trần Văn Đỗ có kể lại cho nhiều người, trong số đó có cả người viết, về chuyện ông được Cộng sản mời đến gặp Phạm Văn Đồng, trưởng Phái Đoàn của Chính Phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa tại Hội Nghị Genève khi ông vừa mới đến Thụy Sĩ hồi cuối tháng 6 năm 1954.
Bác Sĩ Trần Văn Đỗ cho biết lúc đó ông chỉ là một bác sĩ y khoa, không có một kinh nghiệm ǵ về ngành ngoại giao, tuy nhiên, qua sự giới thiệu của ông Ngô Đ́nh Nhu là cháu vợ của ông, khi ông được ông Ngô Đ́nh Diệm khẩn khoản mời làm Tổng Trưởng Ngoại Giao để thay thế cho Giáo Sư Nguyễn Quốc Định mà những người ủng hộ ông Diệm cho rằng "quá thân Pháp” th́ ông cũng phải nhận lời v́ th́ giờ quá cấp bách, lúc đó đă vào cuối tháng 6 mà Thủ Tướng Pháp Mendes France th́ đă long trọng hứa hẹn sẽ giải quyết vấn đề Đông Dương trước ngày 20 tháng 7.
Bác sĩ Trần Văn Đỗ nói trong khi ông đến Genève vào cuối tháng 6 th́ Phái đoàn của Chính Phủ Quốc Gia Việt Nam không được người Pháp cho biết một điều ǵ về việc họ đang thương lượng với Việt Minh, tuy nhiên ông có nghe một vài dư luận hành lang cho biết một cách mơ hồ về những giải pháp có thể tiến đến một cuộc hưu chiến tại Đông Dương và một trong những giải pháp đó là chia cắt nước Việt Nam thành hai phần, không rơ chia cắt ở điểm nào, địa phương nào. Khi ông đến Genève th́ các phái đoàn tham dự Hội Nghị đang tạm "ngưng họp” (recess) và trong thời gian này, trưởng phái đoàn Pháp là Thủ Tướng kiêm Ngoại Trưởng Mendes France đang về Paris tham khảo với chính giới Pháp, do đó ông có thêm th́ giờ để thăm ḍ và t́m hiểu t́nh h́nh các phái đoàn tham dự hột nghị: Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Liên Bang Xô Viết, Cộng Ḥa Nhân Dân Trung Hoa, Cao Miên, Lào và Việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa tức là Việt Minh do Thủ Tướng Phạm Văn Đồng lănh đạo. Vào đầu tháng 7, vài người bạn của Bác sĩ Đỗ đang sống tại Paris báo cho ông Đỗ biết rằng Luật sư Phan Anh có nhờ họ nhắn với ông rằng ông ta muốn gặp. Bác sĩ Đỗ nói rằng Luật sư Phan Anh là bạn của Luật sư Trần Văn Chương, anh ruột của ông và cũng là bạn của ông thời c̣n ở Hà Nội tr­ớc năm 1945, ông ta từng làm Bộ Trường Thanh Niên trong Chính Phủ Trần Trọng Kim và vào thời gian 1954 th́ ông đang làm Bộ Trưởng Kinh Tế của Việt Minh và cũng đang là một thành viên trong Phái đoàn của Phạm Văn Đồng. Ông Đỗ trả lời rằng "anh em bạn cũ muốn gặp nhau th́ gặp chứ có chuyện ǵ mà bải ngại!”. Sau đó ông đă sang nơi trú ngụ của Phái đoàn Việt Minh để gặp Luật sư Phan Anh và tại đó ông đă gặp cả Phạm Văn Đồng.
Bác sĩ Đỗ nói rằng sau phần chào hỏi, Phạm Văn Đồng hỏi ngay về vấn đề chia cắt đất nước và khi ông hỏi lại là chia cắt từ đâu th́ Phạm Văn Đồng nói rằng "ở vỹ tuyến thứ 13." Bác sĩ Đỗ nói rằng đây là lần đầu tiên ông nghe nói một cách chính thức về vấn đề chia cắt và cũng là lần đầu tiên ông nghe nói đến "vỹ tuyến thứ 13." . Phạm Văn Đồng cũng hỏi ư kiến ông về vấn đề “tổng tuyển cử” và khi Bác sĩ Đỗ hỏi chừng nào th́ Phạm Văn Đồng trả lời rằng có lẽ trong ṿng 6 tháng. Khi Phạm Vàn Đồng hỏi ư kiến của ông về cả hai vấn đề này th́ ông chỉ trả lởi một cách ỡm ờ là “không có ư kiến ǵ” v́ quả thật th́ Bác sĩ Đỗ cũng như phái đoàn Việt Nam chẳng hay biết ǵ về những quyết định trọng đại này.
Bác sĩ Trần Văn Đỗ nói rằng nhờ ông tự ư đi sang thăm phái đoàn của Việt Minh nên t́nh cờ mới biết được rằng Việt Minh và các cường quốc đă đồng ư về giải pháp chia cắt chứ không phải là "da beo” tức là ngư­ng bắn tại chỗ và về sau th́ ông được biết rằng giải pháp này đă được họ thỏa thuận với nhau từ cuối tháng 4 năm 1954 tức là ngay cả trước khi trận Điện Biên Phủ kết thúc vào ngày 7 tháng 5 năm 1954. Ngoài ra họ cũng c̣n đề cập đến vấn đề tổng tuyển cử, những vấn đề sính tử đối với người Việt Nam mà phái đoàn của Chính Phủ Quốc Gia Việt Nam không hề được biết mảy may ǵ cả. Chuyện nực cười là chính ông, người cầm đầu phái đoàn này lại chỉ được biết về hai vấn đề tối quan trọng này qua sự tiết lộ của ông Phạm Văn Đồng Trưởng Phái đoàn của Chính Phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa tức là phe đối thủ của phe Chính phủ Quốc Gia Việt Nam mà sau này người ta vẫn gọi là “phe quốc gia." Ông Trần Văn Đỗ kể lại chuyện này với một nụ cười chua xót và ông nói rằng "người ta định đoạt số phận của nhân dân ḿnh mà chính ḿnh cũng không hay biết ǵ hết."
Bác sĩ Đỗ cho biết rằng cuộc gặp gỡ này diễn ra trong một bầu không khí rất thân hữu, khi ông Phan Anh giới thiệu ông Phạm văn Đồng th́ ông ta nói rằng: "Xin giới thiệu với anh đây là "Anh Tô". Tên thật của Phạm Văn Đồng là “ Tô", do đó chỉ trong ṿng đồng chí, bạn bè thân hữu th́ người ta mới gọi . là " anh Tô ". Ông cho biết rằng sau một hồi chuyện văn xă giao th́ ông ra về và ngày hôm sau chính ông Phạm Văn Đồng lại dẫn một nhóm sang thăm đáp lễ phái đoàn của Chính Phủ Quốc Gia Việt Nam. Bác sĩ Trần Văn Đỗ cũng cho biết thêm rằng cho đến ngày Hội Nghị Genève về Đông Dương kết thúc vào ngày 21 tháng 7 năm 1954 th́ giữa hai phái đoàn Việt Minh do Phạm Văn Đồng lănh đạo và Phái Đoàn của Chính Phủ Quốc Gia Việt Nam do ông lănh đạo không hề có chuyện căi vă, không hề có thái độ hận thù ǵ cả.
Ông nói rằng ngày hôm sau khi ông gặp ông Phạm văn Đồng, báo chí tại Thụy Sĩ đă đăng tăi tin này dưới cái tít "Cuộc Gặp Gỡ Giữa Hai Huynh Đệ Thù Nghịch” (La rencontre desfrères ennemis) và đó cũng là một điều may mắn cho Phái đoàn Quốc Gia Việt Nam v́ sau đó th́ các phái đoàn như Pháp và Hoa Kỳ đă đến tiếp xúc với ông và trao cho ông những tài liệu chính thức: đó là một cái "note verbale” tức là một sự thỏa thuận bằng miệng giữa Pháp, Anh và Mỹ từ ngày 27 tháng 4 năm 1954 chấp nhận giải pháp chia cắt nước Việt Nam và nếu chia cắt tại vỹ tuyến thứ 18 th́ có thể chấp nhận được.
Bác sĩ Trần Văn Đỗ cũng cho biết rằng ngoài việc gặp gỡ ông Phạm Văn Đồng, trong thời gian Hội Nghị Genève, ông cũng c̣n được gặp Thủ Tướng Trung Cộng Chu ân Lai và chính ông Chu ân Lai có ngỏ lời mời ông và ông Ngô Đ́nh Luyện sang thăm viếng Bắc Kinh. Chuyện này ông có tường tŕnh lên Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm ngay sau khi ông về đến Sài G̣n, tuy nhiên sau đó ông không nghe Thủ Tướng Diệm nhắc nhở ǵ đến chuyện này v́ chỉ ít lâu sau th́ ông từ chức.
Chuyện Ngoại trưởng Trần Văn Đỗ gặp Thủ Tướng Việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa Phạm Văn Đồng hồi Hội Nghị Genève năm 1954 rất ít người được biết v́ dưới thời Ngô Đ́nh Diệm, chính quyền không cho phép phổ biến những tin tức có liên quan đến Cộng sản như vấn đề này. Nhưng sau năm 1975, chính Bác sĩ Trần Văn Đỗ đă kể lại chuyện này qua một lá thư gửi cho cựu Thiếu tướng Đỗ Mậu và ông này đă cho đăng vào Phụ Bản của cuốn sách Việt Nam Máu Lửa Quê Hương Tôi. Người viết xin trích lại một đoạn như sau:
“Paris ngày 30 tháng 8 năm 1983
“Nhắc lại Hội nghị Genève th́ không mấy ai biết bề trong thế nào. Ai cũng tưởng tượng trong bàn hội nghị bàn căi kẻ nói qua người nói lại như đi chợ trả giá. Nhưng sự thật chẳng có bàn cải ǵ trong pḥng hội nghị cả.
"Tôi sang Genève hỏi nhân viên phái đoàn th́ họ nói lúc này nghỉ hè, các trưởng phái đoàn đều vắng mặt, trừ các phái đoàn Việt Nam, Lào và Cao Mên. Không có tin tức ǵ các phái đoàn nói chuyện với nbau, không ai đá động ǵ đến ta cả. Trong lúc đó có tin hành lang nói đến việc chia xẻ đất nước. Tin đồn không biết thiệt hư, ở đâu ra. Phía Pháp trước khi tôi qua Genève, ông Tổng Trưởng Guy la Chambre (Ministre des états Associés - Tổng Trưởng Các Quốc Liên Kết tức là Đông Dương), hứa có tin ǵ th́ sẽ cho ḿnh biết nhưng không bao giờ cho ḿnh biết ǵ cả.
Bởi vậy nên tối 3 hay 4 tháng 7 ǵ đó, hai ông Nguyễn Ngọc Bích và Nguyễn mạnh Hà đến trụ sở hỏi tôi có bằng ḷng gặp Phạm Văn Đồng không. Tôi nói tôi không có complex (mặc cảm) ǵ cả, gặp ai cũng được, ờ đâu cũng được lúc nào cũng được. Hôm sau tôi đi với ông Nguyễn Hữu Châu qua trụ sở Việt Minh gặp Phạm Văn Đồng, có mặt Hoàng Văn Hoan, Trần Công Tường. Chào hỏi xong, ông Đồng nói đến vấn đề chia xẻ đất. Tôi hỏi chia chỗ nào ông Đồng trả lời: lối vỹ tuyến thứ 13, rồi đem bản đồ ra chỉ về đường đi từ Pleiku xuống An Khê. Hỏi th́ tôi trả lời không có ư kiến. Đồng nói. “nhưng chia chỉ tạm thời v́ tính sẽ có tổng tuyển cử để thống nhất, trong ṿng 6 tháng. " Tôi trả lời chưa có ư kiến ǵ v́ mới tới.
Ngày bôm sau, Phạm Văn Đồng sang đáp lễ nhưng không có nói ǵ khác. Nhờ vậy tôi mới biết việc họ bàn tính với nbau, định đoạt số phận ḿnh mà không cho ḿnh biết.
Vài giờ sau khi tôi nói chuyện với bên Việt Minb th́ báo chí tung ra “/a rencontre des frères ennemis" v́ đây là lần đầu tiên mà hai bên gặp nói cbuyện riêng với nhau.
Tôi về đến nhà th́ phái đoàn Pháp kế đến phái đoàn Mỹ xin lại gặp tôi. Người Pháp hỏi tôi nói chuyện với Phạm văn Đồng có chi lạ cho họ biết với. Tôi nói tôi đi thăm ông Đồng cũng như đi thăm các ông - thăm xă giao. " 151

*151 Đỗ Mậu: Việt Nam Máu Lửa Quệ H­ơng Tôi, trang 1441-1442
Hai nhân vật mà Bác sĩ Trần Văn Đỗ đề cập đến là Nguyễn Ngọc Bích và Nguyễn Mạnh Hà là hai nhà trí thức Việt Nam rất nổi tiếng trong giới người Việt Nam đang sống tại Pháp. Nguyễn Mạnh Hà là một nhà trí thức nổi tiếng thân Việt Minh ngay từ thời năm 1945, tuy nhiên Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bích th́ không phải là một người thân Cộng sản.
Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bích là một nhân vật mà đa số người Việt Nam ở miền Bắc và miền Trung ít biết đến, tuy nhiên người Việt Nam ở Nam Bộ tức là Nam Kỳ th́ không có ai mà lại không biết đến ông, nhưng mà dưới một cái tên khác: Bác vật Nguyễn Ngọc Bích. Ông Nguyễn Ngọc Bích là con của ông Nguyễn Ngọc Tương, Giáo Tông của Đạo Cao Đài tại Bến Tre. Vào thập niên 193O, ông thi đậu vào trường Politechnique tại Pháp. Trước ông cũng có hai ng­ời đă thi đậu vào trường nổi tiếng này là Trung Tướng Nguyễn Văn Xuân về sau làm Thủ Tướng Chính Phủ Quốc Gia Việt Nam đầu tiên vào năm 1948 và Giáo sư Hoàng Xuân Hăn, Bộ Trưởng Giáo Dục trong Chính Phủ Trần Trọng Kim vào năm 1945. Sau khi tốt nghiệp trường Politechnique, ông lại theo học ngành kỹ sư tại École des Ponts et Chaussées tức là trường Kỹ Sư Kiều Lộ, một trong những Trường Lớn (Grándes Écoles) của nước Pháp. Sau khi tốt nghiệp kỹ sư kiều lộ, ông trở về Việt Nam phục vụ trong ngành công chánh, người Việt nam gọi là trường tiền. Hồi đó, tại Việt Nam chưa có trường nào đào tạo ngành kỹ sư cho nên danh từ này chưa được thong dụng và riêng tại Nam Kỳ th́ đa số dân chúng gọi những người tốt nghiệp bằng kỹ sư ở Pháp bằng "bác vật", do đó mà ông đ­ợc mọi người gọi là ông "bác vật Nguyễn Ngọc Bích”
Tháng 8 năm 1945, sau khi người Nhật đầu hàng, ưg­ời Pháp trở lại Nam Việt nhằm tái lập chế độ thuộc địa tại Nam Kỳ nư­ng nhân dân đă nổi lên chống lại người Pháp và cuộc kháng chiến tại Nam Bộ bùng nổ vào tháng 9 năm 1945. Bác vật Nguyễn Ngọc Bích cũng hăng say tham gia kháng chiến và ông được cử làm chỉ huy một đơn vị kháng chiến tại vùng Tiền Giang. Nhằm ngăn chân không cho quân Pháp tiến về chiếm tỉnh Mỹ Tho và các tỉnh miền Tây, bác vật Nguyễn Ngọc Bích đă chỉ huy những toán kháng chiến phá sập các cây cầu quan trọng trên Quốc lộ 4 từ Sài G̣n về miền Tây như cầu Bến Lức, cầu Tân An thuộc tỉnh Tân An, cầu Long Định thuộc tỉnh Mỹ Tho và cầu Cái Răng thuộc tỉnh Cần Thơ v.v. Kỹ sư Nguyễn Ngọc Bích được đồng bào Nam Bộ xem như là một vi "anh hung kháng chiến hcống Pháp và tên tuổi, uy tin của ông nổi bật hơn cả những cán bộ cao cấp Việt Minh tại Nam Bộ. Chính trong thời gian này, ông được Việt Minh cử giữ chức Khu Bộ Phó Khu 9 tức là vùng Hậu Giang. Cựu Thủ Tướng Cộng sản Vơ Văn Kiệt vào thời gian đó chỉ là một cán bộ cấp quận đă nói về Kỹ sư Nguyễn Ngọc Bích như sau:
“Nguyễn Ngọc Bích tham gia kháng chiến, bị địch bắt và trục xuất khỏi Việt Nam khi là Khu Bộ phó Khu 9. Thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến tôi có dịp gặp Nguyễn Ngọc Bích trong chiến khu. Khi đó ông Ngọc Bích là Khu Bộ Phó Khu 9, một “dân Tây” đẹp trai và đặc biệt nhiệt t́nh. " *152
Người Pháp điều tra và họ biết được người chỉ huy việc phá cầu này phải là một người có hiểu biết thật nhiều về cầu cống và họ biết ngay người đó không ai khác hơn là bác vật Nguyễn Ngọc Bích, cựu sinh viên trường Ponts et Chausées tại Pháp. Người Pháp đă huy động mấy tiểu đoàn đi truy lùng kỹ sư Nguyễn Ngọc Bích và sau cùng th́ nhờ có sự điềm chỉ, họ đă bắt sống được ông vào năm 1946.
Theo ông Chester Cooper, một chuyên gia đă từng

*152 Trầm Hương: Đêm Trắng của Đức Giáo Tông, nhà xuất bản Công An Nhân dân, Sài g̣n 2002, trang
phục vụ cho Trung Ương T́nh Báo CIA của Hoa Kỳ th́ " V́ ông Nguyễn Ngọc Bích càng ngày càng có uy tín trong quần chúng Nam Bộ mà lại không theo Cộng sản cho nên bọ t́m cách loại ông và báo cho gián điệp của Pháp biết hành tung của ông. Không rơ Việt Minh có thực sự phản bội mà điềm chỉ cho t́nh báo của người Pbáp nơi trú ẩn để bắt ông bay không, điều đó không có ǵ rơ rệt, tuy nhiên ông Nguyễn Ngọc Bích th́ luôn luôn nghi ngờ rằng đó chính là nguyên nhân khiến cho ông bị Pháp bắt." *153
Trên nguyên tắc, tất cả mọi sinh viên tốt nghiệp trường Politechnique đều đương nhiên trở thành sĩ quan trong quân đội Pháp và dĩ nhiên ông Nguyễn Ngọc Bích cũng là một sĩ quan của Pháp, vậy mà ông lại có những hoạt động chống lại quân đội Pháp, do đó người Pháp đưa ông ra ṭa án quân sự. Ông bị khép vào tội “phản nghịch" và bị kết án tử h́nh tại Sài G̣n. Tuy nhiên nhờ sự can thiệp tích cực của giới cựu sinh viên các trường Grandes Écoles tại Phấp và sự vận động tích cực của vợ ông là Bác sĩ Heriette Bùi Quang Chiêu mà người Pháp tại Đông Dương phải trả tự do cho ông với điều kiện là ông phải rời khỏi Việt Nam sang sống ở Pháp. Sau khi sang Pháp, ông Nguyễn Ngọc Bích không hành nghề kỹ sư kiều lộ mà trở lại đi học ngành y khoa và sau khi tốt nghiệp bác sĩ, ông chuyên nghiên cứu về ngành ung thư.
Vào năm 1961, ông trở về Việt Nam và cùng với Giáo sư Nguyễn Văn Thoại ghi danh ứng cử tổng thống, tuy nhiên liên danh này bị bất hợp lệ v́ Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm đă cho ghi thêm một điều khoản vào luật bầu cử quy định rằng tất cả mọi ứng cử viên tổng thống và phó tổng thống phải cư ngụ tại Việt Nam ít nhất là hai năm, một điều

*153 Chester cooper: The Lost Crusade: America in Vietnam, Dodd, Mead & Company. New York. 1970, trang 123.
kiện mà nếu được áp dụng vào tháng 10 năm 1955 th́ chính ông Ngô Đ́nh Diệm cũng không hợp lệ v́ ông mới trở về Việt Nam vào cuối tháng 6 năm 1954.
Trong thời gian sống ở Pháp, Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bích thường hay tham dự những cuộc hội họp trong giới trí thức nhằm đ̣i người Pháp phải trao trả độc lập cho Việt Nam, tuy nhiên Bác Sĩ Nguyễn Ngọc Bích không hề theo Cộng sàn. Ông Nguyễn Ngọc Châu, con trai của Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bích, thời trước 1975 là một trong những vị Giám Đốc của Ngân Hàng Việt Nam Thương Tín tại Sài G̣n và hiện đang sống tại Paris, có cho người viết biết rằng ông Gaston phạm Ngọc Thuần, anh của Đại Tá Phạm Ngọc Thảo, đă từng làm đại sứ của Việt Cộng tại Đông Đức nhưng sau năm 1975 th́ đă "vượt biên" sang ty nạn tại Pháp, ông ta là bạn của Kỷ sư Nguyễn Ngọc Bích trước năm 1945 và đă nói cho ông Châu biết rằng trong thời kỳ tham gia kháng chiến, dù có được Việt Minh mời mọc, thuyết phục nhiều lẳn nh­ng Kỹ sư Nguyễn Ngọc Bích cương quyết từ chối không chịu gia nhập vào đảng Cộng sản, ông chỉ theo kháng chiến để chống lại thực dân Pháp mà thôi.
Trong thời gian sống tại Pháp, Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bích chuyên nghiên cứu về bệnh ung thư và cũng có viết một số bài có giá trị đăng trên báo chí. Sau khi bị bác đơn không được tham dự cuộc bầu cử tổng thống vào năm 1961, Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bích có viết một bài nhan đề " Vietnam-An Independent Viewpoinf' (Việt Nam- Một Quan Điểm Độc Lập) đăng trên The China Quarterly) số tháng 1-3 năm 1962. The chia Quarterly là một tam cá nguyệt san vô cùng giá trị chuyên nghiên cứu về các vấn đề Á châu và trong số báo này, ngoài Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bích c̣n có bài của những học giả nổi tiếng khác như là Philippe Devillers, P. J. Honey, Bernard Fall, Gerard Tongas, William Kaye, ông Hoàng Văn Chí và nhà báo như Phong Lê Văn Tiến.
Trong phần giới thiệu về tác giả, tạp chí China Quarterly viết rằng:
"Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bích là một trong những người Việt Nam đầu tiên được tốt nghiệp trường Politechnique ở Paris, sau đó ông trở về phhục vụ tại Nam Kỳ, thuộc địa của Pbáp. Sul Đệ Nhi Thế Chiến, ông trở thành một chỉ huy cao cấp trong phong trào kháng chiến tại Nam Bộ nhưng mà ông đă bị các đồng đội Cộng sản phản bội điềm chỉ cho người Pháp bắt v́ ông nhất quyết chủ trương công cuộc kháng chiến là để chồng lại người Pháp để dành độc lập cho Việt Nam chứ không phải cho đảng Cộng sản. Thoát được bản án tử b́nh nhờ một thỏa hiệp ân xá giữa hai phe, sau đó ông sang sinh sống tại Pháp cho đến bây giờ. Ông hiện là giám đốc một nhà xuất bản tại Paris và là một y khoa bác sĩ, tuy nhiên ông vẫn c̣n rất chăm chú theo dơi rất sát mọi diễn biền chính trị tại Việt Nam. Ư kiến của ông về các vấn đề miền Nam Việt Nam rất được nhiều người tôn trọng và ông cũng được họ xem như là một ng­ời có thể kế vị ông Ngô Đ́nh Diệm. Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bích có nộp đơn tham dự vào cuộc bầu cử tổng thống năm 1961 nhưng vào giờ chót th́ liên danh này lại bị chính quyền Sài G̣n tuyên bố là bất hợp lệ v́ lư do “kỷ thuật” *154
Người viết có được đọc bài này và nhận thấy rằng tuy được viết vào năm 1962 nhưng Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bích có nhiều ư kiến vô cùng độc đáo, không những của một nhà trí thức mà c̣n là một nhà chính trị, một nhà kinh tế và một nhà xă hội có cái nh́n rất xa và rất rộng. Trong bài này, ông chỉ trích những sai lầm về chính trị của cả hai chế độ Hà Nội cũng như Sài G̣n và đă đưa ra những nhận định rất xây dựng về các vấn đề kinh tế cũng như là xă hội tại cả hai miền. Nếu c̣n sống, có lẽ ông cũng có thể đóng góp
*154 The China Quarterly, January-march 1962, trang 221.
được một phần nào đó trong lănh vực chính trị tại miền Nam vào thời gian giữa thập niên 196O sau khi Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm bị giết. Tiếc thay khi cảm thấy đă đến giai đoạn cuối cùng của bệnh ung thư, ông trở về sống những ngày cuối cùng tại quê hương và từ trần vào ngày 4 tháng 12 năm 1966 tại Bến Tre.
Luật sư Đinh Thạch Bích có được may mắn hầu chuyện với Bác Sĩ Nguyễn Ngọc Bích mấy lần trước ngày ông tạ thế có nói với ng­ời viết rằng B.S. Nguyễn Ngọc Bích quả thực đúng là một ng­ời " quốc gia chân chính".
Các ông Nguyễn Mạnh Hà, Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bích và Luật ư­ Phan Anh đều là bạn của Bác sĩ Trần Văn Đỗ do đó mà khi ông Đỗ làm Tổng Trưởng Ngoại Giao, họ đă móc nối cho ông Đỗ gặp gỡ Phạm Văn Đồng để hai bên nói chuyện với nhau ngơ hầu có thể t́m được một giải pháp nào tốt đẹp hơn cho Việt nam tuy nhiên vào năm l954 th́ số phận của Việt Nam lại do các cường quốc quyết định như lời của Bác sĩ Đỗ: "người ta định đoạt số phận của nhân dân ḿnh mà chính ḿnh cũng không bay biết ǵ bết!’.'
Nhà báo Pháp nổi tiếng Jean Iacouture cũng có nhận xét về Bác Sĩ Trần Văn Đỗ như sau: " Tân Tổng Trưởng Ngoại Giao của Việt Nam, Bác sĩ Trần Văn Đỗ đă sang Genève đại diện cho chính phủ của ông tại bội nghị với một thái độ ḥa hoăn, đầy tư cách và tinh thần thực tiễn rất đáng quư. "
Lacouture cũng có kể lại cuộc gặp gỡ giữa Ngoại Trưởng Việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa Phạm Văn Đồng và Ngoại Tr­ởng Chính Phủ Quốc Gia Việt Nam Trần Văn Đỗ như sau:
"Ngày bôm sau, 13 tháng 7, là một ngày vô cùng quan trọng. Mendes-France gặp Chu ân Lai và Phạm văn Đồng, cả Trần Văn Đỗ cũng gặp Phạm Văn Đồng. Sau khi Mandes France rời Genève về Paris, Phạm Văn Đồng tiếp Trần Văn Đỗ, Ngoại Trưởng của phe Quốc Gia, một cơ bội mà ai cũng ngạc nhiên và vô cùng khích lệ.
“Phan Anh, Bộ Trưởng Kỹ Nghệ và Thương Mại là một nhân viên trong phái đoàn Việt Mihb, vốn là bạn thân của anh Bác sĩ Trần Văn Đỗ. Ngay sau khi ông Đỗ đến Genève, Phan Anh đă nhắn với ông ta rằng cả hai vị ngoại trưởng nên gặp gỡ nhau. Bác sĩ Trần Văn Đỗ trả lời: "những người anh em cùng huyết thống th́ làm sao mà có thể từ chối không gặp gỡ nbau?”
"Và sau đó th́ Phạm Văn Đồng và Trần Văn Đỗ đă chính thức gặp gỡ đối diện nbau, cả hai người đều gầy ốm khẳng khiu như nhau, đều có gương mặt khắc khổ nghiêm trang như nhau và cũng đều có những mối ưu tư khắc khoải về một tổ quốc chung đang bị cảnh tan nát v́ chiến tranh. Đây là cuộc tiếp xúc đầu tiên giữa hai phe, và cuộc tiếp xúc này chứ không phải là cuộc thảo luận chính tri giữa đôi bên đă đựơc mọi người xem như là một việc rất đáng khích lệ.
“Tuy nhiên hai vị tổng trưởng có thảo luận với nhau về một vấn đề có liên hệ đến cả hai người nhiều nhất: cuộc tổng tuyển cử để thống nhất đất nước. Lần đầu tiên ông Phạm Văn Đồng đề nghị một cách cụ thể là cuộc tuyển cử sẽ được tổ chức trong ṿng 6 tháng, một thời hạn mà trước đó ông ta cũng có mập mờ nói đến. Ông Trần Văn Đỗ tỏ ra thận trọng, không có phản đối những mà điều hiển nhiên đối với ông và cả hai đồng minh Pháp và Hoa Kỳ đều hiểu rằng nếu tổng tuyển cử trong thời gian chỉ có 6 tháng sau ngày Việt Minh chiến thắng th́ khó mà có thể thắng đựơc họ tại pḥng bỏ phiếu” *155
Bác sĩ Trần Văn Đỗ cũng cho biết thêm rằng ngoài việc gặp gỡ ông Phạm Văn Đồng, trong thời gian Hội Nghị Genève, ông cũng c̣n được gặp Thủ Tướng Trung Cộng

*155: Philippe Devillers & Jean Lacouture End of a War. Indochina 1954, Frederick A. Praeger. New York 1969, trang 281-282.
Chu ân Lai và chính ông Chu ân Lai có ngỏ lời mời ông và ông Ngô Đ́nh Luyện sang thăm viếng Bắc Kinh. Chuyện này ông có tường tŕnh lên Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm ngay sau khi ông về đến Sài G̣n, tuy nhiên sau đó ông không nghe Thủ Tướng Diệm nhắc nhở ǵ đến chuyện này v́ chỉ ít lâu sau th́ ông từ chức.
Theo Bác sĩ Trần Văn Đỗ th́ đây là lần đầu tiên Thủ Tướng Trung Cộng Chu ân Lai đă ngơ lời mời đại diện của Miền Nam Việt Nam sang viếng thăm Bắc Kinh, tuy nhiên mấy năm sau đó th́ Chu ân Lai lại c̣n ngơ lời mời và đề nghị thiết lập liên lạc ngoại giao trên cấp tổng lănh sự với Việt Nam Cộng Ḥa và lần thứ nh́ th́ đề nghị này đă được chuyển đến ông Ngô Đ́nh Luyện, Đại sứ Việt Nam Cộng Ḥa tại London. Cựu Đại sứ Ngô Đ́nh Luyện cũng có tiết lộ chuyện này với một số ng­ời thân tín của ông và mới đây, một trong những người đó là cựu Đại Tá Nguyễn Hữu Duệ có ghi lại nh­ sau:
“Ông Ngô đ́nh Luyện kể cho tôi ngbe một bí mật hết sức quan trọng mà tôi chưa ngbe bao giờ.
Ngày Thủ Tướng Chu ân Lai viếng Anh Quốc (tôi quên bẵng nhớ năm nào),phái đoàn của Chu ân Lai đông lắm, có đến bơn 100 người và được chính phủ Anh đón tiếp rất long trọng. Ông Luyện đựơc một tham vụ ngoại giao của ṭa đại sứ Trung Quốc đem biếu hai ṿ rượu “Mao Thái”, kèm tấm thiệp của Thủ Tướng Chu ân Lai mời dự tiếp tân ờ ṭa đại sứ Trung Quốc với sự hiện diện của Nữ Hoàng Anh.
Khi ông đựơc đại sứ Trung Quốc giới thiệu với Thủ Tướng Cbu ân Lai, thủ tướng rất niềm nở, nói đă biết ông là em của tổng thống Việt Nam, là người ông rất kính trọng và ngưỡng mộ. Ông xin ông Luyện chuyển lời thăm của Mao Chủ Tịch đến Ngô Tổng Thống. Ông Chu ân Lai nói ông không có cơ hội để nói nhiều với Đại sứ Luyện nhưng đă chỉ thị cho đại sứ Trung Quốc đến gặtp đại sứ Luyện tŕnh bày chi tiết sau.
Sau đó, ông đại sứ Trung Quốc đến thăm ông Luyện ờ ṭa đại sứ Việt Nam. Đại sứ Trung Cộng nói với ông Luyện rằng Chủ tịch Mao Trạch Đông rất cảm phục ḷng yêu nước và những ǵ Ngô Tổng Thống đă làm cho miền Nam Việt Nam được phồ thịnh như ngày nay. ư của Chủ tịch Mao là muốn có liên lạc ngoại giao với miền Nam Việt Nam.
Theo ư Mao Trạch Đông, trước tiên hai bên sẽ đặt liên lạc trên cấp tổng lănh sự, sau đó sẽ nâng lên cấp đại sứ nếu t́nh thế cho phép.Theo Mao trạch Đông th́ hai bên sẽ có liên lạc chặt chẽ về văn hóa và b́nh thường hóa việc buôn bán giữa hai quốc gia. Trung Quốc cũng sẽ giàn xếp để hai miến Nam Bắc Việt Nam có đại diện giữa hai miền, sau dó sẽ đi đến việc liên lạc, tiếp tế và buôn bán giũa hai miền .
Ông Luyện trả lời là sẽ tŕnh Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm và sẽ trả lời ông đại sứ Trung Cộng sau.
Ông Luyện đích thân về Sài G̣n tŕnh Tổng Thống Diệm việc này. Sau đó gần hai tháng, ông đựơc tổng thống triệu về và cho biết là sau khi đă nhờ ông đại sứ Trung Hoa Quốc Gia về tham khảo ư kiến Tổng Thống Tưởng Giới Thạch, tổng tổng cũng tham khảo ư kiến với đại sứ Hoa Kỳ th́ đi đến kết luận là việc này chưa thể đồng ư trong giai đoạn này đựơc. " *156
Sự tiết lộ này cho thấy rằng hồi năm 1954 khi ông Chu Ân Lai ngỏ lời mời Ngoại Trưởng Trần Văn Đỗ sang thăm Bắc Kinh là theo ư kiến của Mao Trạch Đông và đến mấy năm sau th́ nhà lănh đạo Trung Hoa Cộng sản này cũng vẫn c̣n có ư đó, lần này c̣n đi xa hơn nữa, ông ta đă đề nghị việc thiết lập liên lạc ngoại giao, văn hóa và thương mại với miền Nam Việt Nam mà chắc chắn rằng đó không
*156: Nguyễn Hữu Duệ: Nhớ Lại Những Ngày ở Cạnh TT Ngô Đ́nh Diệm, tác giả xuất bản. San Diego 2003, trang 33-34.
phải là điều mà các nhà lănh đạo Cộng sản Hà Nội mong muốn. Ông Nguyễn Hữu Duệ nói rằng ông không nhớ rơ năm nào nhưng việc đó xảy ra khi ông Ngô Đ́nh Diệm c̣n làm tổng thống tức là phải trước năm 1963. Thật là một điều đáng tiếc cho Miền Nam Việt Nam v́ nếu hồi đó mà miền Nam thiết lập mối bang giao, dù chỉ là thương mại, với Trung Hoa Cộng sản th́ đó là một điều vô cùng có lợi về phương diện ngoại giao v́ trong trường hợp đó th́ Trung Cộng sẽ ít thân thiện hơn với Hà Nội và cũng sẽ ít đối nghịch hơn đối với miền Nam. Thật là đáng tiếc khi chính quyền Ngô Đ́nh Diệm đă bỏ lở cơ hội đến hai lần.
Tuy nhiên đến 10 năm sau th́ chuyện liên lạc với Trung Hoa Cộng sản lại được nhắc nhở đến và lần này th́ phía muốn xích lại gần Trung Hoa Cộng sản lại chính là Việt Nam Cộng Ḥa. Tiến sĩ Nguyễn Tiến Hưng cho biết rằng trong một cuộc phỏng vấn cựu Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu tại London vào ngày 8 tháng 8 năm 1978, ông Thiệu đă tiết lộ rằng:
“Vào mùa thu năm 1974, ngoại tưởng Vương Văn Bắc đă đề nghị với Tổng Thống Nguyên Văn Thiệu là Việt Nam Cộng Ḥa nên bí mật tiếp xúc với Cộng Ḥa Nhân Dân Trung Hoa để yêu cầu các nhà lănh đạo Trung Cộng giảm thiểu bớt sự ủng bộ của họ dành cho Cộng sản Bắc Việt là Chính Phủ Cách Mạng Lâm Thời tại miền Nam. Lúc đó th́ Tổng Thống Thiệu đang sẵn sàng thỏa hiệp với Trung Cộng về vấn đề khai thác dầu hỏa trong vùng thềm lục địa biển Nam Hải và theo đuổi một đường lối ngoại giao mới theo đó th́ Việt Nam Cộng Ḥa chấp nhận ảnh hưởng của Trung Cộng trong vùng Đông Nam Á ".
Sau đó ông đă phỏng vấn luật sư Vương Văn Bắc tại Paris vào ngày 22 tháng 8 năm 1985 về việc này và đựơc Luật sư Bắc cho biết thêm như sau:
“Trong thời gian ông Bắc làm đại sứ Việt Nam Cộng Ḥa tại Anh từ năm 1972 đến năm 1973 ông có quen thân một vị dân biểu Anh thuộc Đảng Bảo Thủ. Vào cuốn năm 1974, lúc đó ông Vương Văn Bắc đang làm Tổng Trưởng Ngoại giao người bạn dân biểu Anh nầy có tên trong một phái đoàn đoàn quốc hội Anh sắp sang viếng thăm Bắc Kinh. Ngoại trưởng Vương Văn Bắc đă nhờ ông đại sứ Việt Nam tại London nhân danh ông tiếp xúc với vị dân biểu này và nhờ ông ta thăm ḍ với giới lănh đạo Trung Cộng về khả năng có thể xích lại gần (rapprochement) giữa Bắc Kinh và Sài G̣n. Ông Bắc hy vọng rằng có thể lơi dụng được sự nghi ngờ sâu xa giữaa Hà Nội với Trung cộng sau cuyến công du của Tổng Thống Nixon tại Bắc kính. Vị dân biểu Anh này đă nói chuyện với Thứ trưởng Ngoại giao Trung cộng là ông Kiều Quán Hoa và đă được ông này cho biết rằng lập trường của Trung Hoa Cộng sản là hoàn toàn ủng hộ chính phủ Lâm Thời Cộng Ḥa Mien Nam Việt Nam. Kiều Quán Hoa cũng nói thêm rằng v́ lư do đó mà nếu muốn thay đổi đường lối đối với Sài G̣n th́ cũng đă quá trễ rồi . Như vậy th́ Ông Vư­ơng Văn Bắc đă biết rơ rằng Trung Cộng đang cố gắng gây dựng chính phủ Cách Mạng Lâm Thời như là một lực lượng để cầm quyền tại Miền Nam đương đầu với ảnh hưởng của chế độ Hà Nội. Khi ủng bộ Chính Phủ Cách Mạng Lâm Thời ư đồ của Trung Cộng là duy tŕ ảnh hưởng của họ tại Đông Dương sau khi người Mỹ triệt thoái ra khỏi vùng này. "
“Khi Ngoại Trưởng Bắc tŕnh với Tổng Thống Thiệu về việc Trung Cộng khước từ đề nghị của Việt Nam th́ Thống Thiệu nói rằng: Người Trung Hoa quá tự tin.
Họ tự nhủ rằng “Tại sao mà bây giờ chúng tôi lại phải giúp cho miền Nam? Bây giờ chúng tôi đă có trọn nước Việt Nam rồi”. Họ tin tưởng rằng Bắc việt sẽ để cho chính phủ Cách Mang Lâm Thời cai trị miền Nam, như vậy th́ chẳng có lư do ǵ lại chia xẻ xẻ một miếng bánh với Thiệu "
“Có điều nực cười là ng­ời Mỹ can thiệp vào Việt Nam với lư do “be bờ” ảnb hưởng của Trung Cộng trong ḷng Đông Nam Á th́ đến khi cuộc chiến gần tàn, ông Thiệu cảm thấy rằng Việt Nam sắp sửa bị Hoa Kỳ bỏ rơi v́ chiến lươc của Nixon là nghiêng về phía Trung Cộng, do đó ông Thiệu muốn quay sang Trung Cộng để t́m cách “be bờ" Cộng sản Bắc Việt. Ông Thiệu sẵn sàng đi với Bắc Kinh c̣n hơn bị Hà Nội thống trị. Ông Thiệu tin rằng Trung Cộng cũng sợ ảnh hưởng của Hà Nội tại Đông Dương hơn là Sài G̣n do đó họ có thể sẽ bỏ rơi Bắc Việt v́ họ nghĩ rằng chính Bắc Việt mới là đối thủ chính của Trung Cộng tại Đông Dương. Viễn kiến của ông Thiệu rất đúng, tuy nhiên tiếc thay ông đă hành động quá trễ rồi”. *157
Có lẽ Bác sĩ Trần Văn Đỗ có "duyên" với những người lănh đạo Cộng sản như Thủ tướng Chu ân Lai của Trung Cộng và Thủ Tướng Phạm Văn Đồng của Cộng sản Bắc Việt cho nên gần khoảng 15 năm sau th́ nhân một chuyến viếng thăm Paris với tư cách cá nhân, ông lại được Cộng Sản Bắc Việt "mời “ đến gặp một lần thứ hai.
Bác sĩ Trần Văn Đỗ có kể lại với một số thân hữu rằng nhân một chuyến ông sang Pháp về việc gia đ́nh, người viết không nhớ rơ vào khoảng cuối năm 1969 hay đầu năm 197O ǵ đó, th́ ông nhận được lời mời của ông Xuân Thuỷ, Bộ Trưởng Ngoại Giao và cũng đư Việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa tại cuộc Ḥa Đàm Paris. Lúc bấy giờ Hội nghị Paris đang ở trong t́nh trạng mà báo chí gọi là “đánb đánh đàm đàm", tuy Việt Nam Cộng Ḥa cũng có phái đoàn chính thức tham dự hội nghị nhưng Cộng sản Bắc Việt chỉ nói chuyện với Hoa Kỳ và tuyệt đối không bao giờ tiếp xúc hay nói chuyện trực tiếp với phái đoàn miền Nam.
*157: Nguyễn Tiến Hưng & Jenold Schecter: Sđd, trang 313-314.
Bác sĩ Trần Văn Đỗ lúc đó không c̣n giữ một chức vụ ǵ trong chính phủ Việt Nam Cộng Ḥa từ năm 1968 (cho đến năm 1975), ông chỉ là một người công dân thường mà thôi, v́ thế cho nên ông vô cùng ngạc nhiên khi ông được chính Bộ Trưởng Xuân Thủy mới đến gặp. Bản tính dễ dăi, hiền ḥa, cởi mở, hiếu khách và không hề có mặc cảm, Bác sĩ Trần Văn Đỗ nói rằng thấy chuyện này cũng hay hay và thú vị cho nên ông đă nhận lời dù rằng ông không có quen biết thân t́nh ǵ với ông Xuân Thủy. Tuy nhiên, v́ cuộc gặp gỡ này vào giai đoạn đó có phần vô cùng tế nhị về những phương diện ngoại giao và chính trị cho nên ông đă nhờ ṭa đại sứ Việt Nam Cộng Ḥa tại Paris phúc tŕnh việc này về Sài g̣n. Bác sĩ Trần Văn Đỗ nói với người viết rằng ông không giữ chức vụ ǵ trong chinh phủ cho nên ông không cần phải xin phép ái cả, tuy nhiên ông phải cho ṭa đại sứ biết v́ ông chỉ muốn thông báo cho các giới chức có thẩm quyền ở Sài G̣n biết về việc này mà thôi. Ông cũng nói thêm rằng tuy Sài G̣n có đưa ra một vài ư kiến nhưng ông khẳng định ông lúc đó chỉ là một thường dân và cuộc gặp gỡ này là do phía Cộng sản chủ động cho nên ông sẽ chỉ lắng nghe những điều ǵ họ muốn nói mà thôi.
Bác sĩ Trần Văn Đỗ nói rằng khác với lần gặp gỡ trước tại Genève có tính cách chính thức v́ ông đang giữ chức Tổng Trưởng Ngoại Giao của Chính Phủ Quốc Gia Việt Nam và ông Phạm Văn Đồng đang giữ chức vụ Thủ Tướng kiêm Bộ Trưởng Ngoại Giao của Chính Phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa, lần này th́ ông Xuân Thủy đang giữ chức Bộ Trưởng Ngoại Giao kiêm Trưởng Phái đoàn của việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa tại Paris c̣n ông th́ chỉ là một “phó thường dân" cho nên cuộc gặp gỡ chỉ có tính cách cá nhân mà thôi. Bác sĩ Đỗ nói rằng trong suốt buổi gặp gỡ, ông gọi Xuân Thủy bằng “ông Bộ Trưởng” và ông Xuân Thủy th́ gọi ông là "Bác sĩ” chứ cả hai người không hề gọi nhau bằng tiếng "Anh" như đối với ông Phạm Văn Đồng hồi năm 1954.
Bác sĩ Trần Văn Đỗ nói rằng ông Xuân Thủy và một vài người phụ tá đă đón tiếp ông một cách niềm nỡ và cởi mở, tuy nhiên câu chuyện chỉ loanh quanh trong ṿng xă giao, nói những chuyện thông thường mà thôi chứ tuyệt đối không có đả động ǵ đến chuyện chính trị, nhất là chuyện liên quan đến ḥa đàm. Ông nói rằng sau hai tiếng đồng hồ chuyện văn một cách thân t́nh th́ ông ra về và chuyện ông gặp gỡ Xuân Thủy thật sự cũng chỉ có vậy mà thôi, chẳng có ǵ quan trọng cả.
Bác sĩ Đỗ nói rằng sau khi đến gặp ông Xuân Thủy th́ ông lại gặp phải nhiều chuyện rắc rối làm cho ông rất bực ḿnh.
Trước hết là người Mỹ.
Bác sĩ Đỗ nói rằng vị Phó Trưởng Phái đoàn Hoa Kỳ lúc đó là đại sứ Phillip Habib, trước đó là phụ tá của Đại sứ Ellsworth Bunker trong chức vụ Phó Đại sứ Hoa Kỳ tại Sài G̣n. Ông nói rằng ông Habib là bạn thân của ông, vào năm 1965 chính ông Habib đă thuyết phục ông nên nhận lời giữ chức vụ ngoại trưởng trong chính phủ quân nhân của Thiếu Tướng Nguyễn Cao Kỳ v́ ông Habib nói rằng "nếu có bác sĩ trong chính phủ th́ ít ra người Mỹ chúng tôi cũng biết c̣n có một người có thể nói chuyện được." Vậy mà sau khi ông gặp Xuân Thủy, dù đă kể lại cho ông Habib nghe những ǵ đă xẩy ra mà ông ta vẫn không chịu tin v́ người Mỹ nghi rằng Bác sĩ Đỗ gặp Xuân Thủy để trao một đề nghị ǵ đó của Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu cho Hà Nội. Bác sĩ Đỗ nói rằng sau đó th́ ông đi đâu cũng có người của CIA theo dơi.
Có lẽ vào lúc đó Bác sĩ Trần Văn Đỗ không được biết chủ trương của Tiến sĩ Henry Kissinger là tất cả mọi sự thương thuyết về Việt Nam phải do chính người Mỹ hay nói rơ hơn là do chính Kissiger với Bắc Việt mà thôi. Trong cuốn sách "Khi Đồng Minh Tháo Chạy, ông Nguyễn Tiến Hưng có t́m thấy một tài liệu nói rơ vấn đề này:
“Cho đến thời điển cuối cùng trước khi Miền Nam sụp đổ ngày 26 tráng 4 năm 1975, Kissinger c̣n đánh điện cho Đại sứ Martin nói rằng: bất cứ điều đ́nh nào cũng phải là giữa Hoa Kỳ và phía Bắc Việt chứ không phải giữa Sài G̣n và Hà Nội. Ông c̣n nói thêm rằng “bất cứ cuộc thảo luận nào cũng phải diễn ra tại Paris" *158
Sau đó Bác sĩ Trần Văn Đỗ cũng gặp một vài sự phiền phức ở Sài G̣n.
Bác sĩ Trần Văn Đỗ cho biết thêm rằng sau khi về đến Sài G̣n th́ Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu lại mời ông vào Dinh Độc Lập để tường tŕnh về cuộc gặp gỡ này. Ông cũng thực t́nh kể lại như vậy, chỉ có nói chuyện suông mà thôi chứ cũng chẳng có ǵ quan trọng cả, ông Xuân Thủy không hề đưa ra một đề nghị nào, không có một điều ǵ nhắn gửi ǵ đến chính quyền Miền Nam, tuy nhiên ông Thiệu cũng không tin nư­ vậy và sau đó th́ mối liên lạc giữa Tổng ThốngThiệu với ông trở nên lạnh nhạt hơn.
Bác sĩ Trần Văn Đỗ nói rằng cho đến khi về Sài G̣n, ông suy nghĩ thật nhiều mà cũng không thể nào hiểu được nguyên nhân lại sao ông lại được Xuân Thủy mời đến gặp tại Paris. Bác sĩ Đỗ nói với ng­ời viết rằng nếu Xuân Thủy hay các nhà lănh đạo Cộng sản muốn mua chuộc hay thuyết phục ông th́ đó cũng là một điều thật vô cùng buồn cười v́ tại Sài G̣n th́ ai cũng đều biết rằng từ năm 1968, Bác sĩ Tần Văn Đỗ là Phó Chủ Tịch Chi Hội Việt Nam Liên Minh Thế Giới Chống Cộng (Worl's Anti-communist League), vị Chủ Tịch Chi Hội là Bác sĩ Phan Huy Quát và Tổng Thơ Kư là luật sư Nguyễn Lâm Sanh, bạn thân của Luật sư nguyễn Hữu Thọ, lúc đó đang làm Chủ Tịch Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam. Sau năm 1975, Bác sĩ Phan Huy Quát bị giam tại
*158 Nguyễn Tiến H­ag: Sđd., trang 453-454.
Chí Ḥa rồi bị Cộng sản đầu độc và chết ở trong tù, Luật sư Nguyễn Lâm Sanh, dù là bạn thân của Nguyễn Hữu Thọ cũng bị đi tù "cải tạo“ ở Bắc Việt gần 10 năm trời và sau khi đ­ợc trả tự do th́ sang sống ở Pháp rồi tử trần tại Paris.
Mấy năm sau th́ chính Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu lại yêu cầu Bác sĩ Trần Văn Đỗ tiếp xúc với các đại diện của Mặt Trận Giải Phóng tại Paris. Theo ông Nguyễn Tiến Hưng th́ „vào cuối năm 1974 Thiệu „cho phép“ (authorized) cựu Ngoại Trưởng Trần Văn Đỗ bí mát thương thuyềt với đại diện của Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam tại Paris. Ông Đỗ, một ng­ời miền Nam đă được sự tin cậy của các đại diện của chính phủ Cách Mạng Lâm Thời mà ông đă từng quen biết từ trước khi cuộc chiến tranh xảy ra. Người Mỹ không chấp thuận việc ông Đỗ tiếp xúc với phái đoàn Việt Cộng, tuy nhiên nổ lực của ông Đỗ cũng chẳng đi đến đâu v́ Hà Nội không muốn chính phủ Cách Mạng Lâm Thời thương thuyết trực tiếp với Sài G̣n, cũng cùng một lư do mà người Mỹ không muốn Sài G̣n trực tiếp gặp) gỡ Chính Phủ Cách Mạng Lâm Thời Miền Nam Việt Nam. Cả hai phe Bắc Việt và Hoa Kỳ đều muốn kiểm soát mọi hành động cũng như là kết quả." *159
Vào năm 1974, theo tinh thần của điều 12 Hiệp định Paris l973, một hội nghị giữa VNCH và Việt Cộng đă được triệu tập tại La Celle St Cloud ở Pháp để làm hết sức ḿnh để trực hiện việc kư kết một hiệpt định về các vấn đề nội bộ của miền Nam Việt Nam", Bác sĩ Trần Văn Đỗ đă được mời tham dự vào phái đoàn này cùng với các ông Trần Văn Ân, Nguyễn Quốc Định, Nguyên Đắc Khê, Nguyễn Ngọc An, Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy, Luật sư Trẫn Văn Tuyên và Luật sư Nguyễn Thị Vui, trưởng phái đoàn là Bác sĩ Nguyễn Lưu
*159 Nguyễn Tiến Hưng & Jerrold Schecter : Sđd., trang 314.
Viên và phó trưởng phái đoàn là ông nguyễn Xuân Phong. Phía Việt Cộng, người cầm đầu phái đoàn là Nguyễn Văn Hiếu. Hội nghị này diễn ra hằng tuần, mỗi phía đọc một bài diễn văn soạn sẵn rồi sau đó ai về nhà nấy chờ đến tuần sau, không khí vô cùng tẻ nhạt và chẳng có đi đến đâu, báo chí Sài G̣n hồi đó gọi hội nghị này là "chuyện dài nhân dân tự vệ”. Hội nghị kéo dài cho đến ngày 15 tháng 5 năm 1974 th́ cả hai bên đồng ư ngưng hẳn mọi sự thương thuyết v́ tất cả mọi người đều biết rơ rằng vấn đề Việt Nam sẽ chỉ được giải quyết trên chiến trường mà mọi lực lượng quân sự đều do Cộng sản Bắc Việt lănh đạo.
Trong một cuốn sách tên là "Hồi Ức Về Hội Nghị Paris" do nhà xuất bản Chính trị Quốc gia ở Hà Nội xuất bản vào năm 2001 th́ Nguyễn Văn Hiếu cho biết rằng Bấc sĩ Nguyễn Lưu Viên, Trưởng Phái đoàn VNCH có một lần ngỏ lời mời phái đoàn của Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam đến dùng cơm nhưng họ đă từ chối. Trong một bài phỏng vấn dành cho Tiến Sĩ Lâm Lễ Trinh cách đây mấy năm, Bác sĩ Nguyễn Lưu Viên xác nhận chuyện đó. Ông cho biết rằng: " Tôi có đề nghị phái đoàn của Nguyễn Văn Hiếu dùng cơm chung v́ cùng là dân miền Nam cả, nhưng họ tránh né".
Bác sĩ Nguyễn Lưu Viên đă từng tham gia kháng chiến chống Pháp từ năm 1945, ông từng làm quân y sĩ trưởng của Sư Đoàn 320 hồi năm 1949 và người chính ủy đại đơn vị này là Văn Tiến Dũng do đó trong thời kháng chiến ông quen biết với cả Vơ Nguyên Giáp và Văn Tiến Dũng. Ông rời bỏ hàng ngũ kháng chiến sau khi đảng Cộng sản chính thức lănh đạo cuộc kháng chiến và trở về sống trong vùng quốc gia vào nam 1951 và sau này đă giữ chức vụ phó thủ tướng trong ba chính phủ: Trần Văn Hương năm 1964, Nguyễn Cao Kỳ năm 1965 và Trần Thiện Khiêm vào năm 1969. Ông cho biết rằng có lẽ v́ nguyên nhân ông có tham gia kháng chiến cho nên đă được chính phủ VNCH chọn làm trưởng phái đoàn ở Hội nghị La Celle Saint Cloud để đễ bề nói chuyện với Việt Cộng chứ ông không có tài ăn nói giỏi.
Một người có thành tích kháng chiến trên 5 năm như Bác sĩ Nguyễn Lưu Viên ngỏ lời mời phái đoàn Việt Cộng dùng cơm mà họ cũng không dám nhận lời th́ việc Bác sĩ Trần Văn Đỗ được các nhà lănh đạo Cộng sản cao cấp hơn như Phạm Văn Đồng và Xuân Thủy mời đến gặp hai lần đủ cho thấy rằng ông cũng có nhiều uy tín đối với những người Cộng sản Bắc Việt.
Tưởng cũng nên nhắc lại là Bác Sĩ Trần Văn Đỗ tuy từng đảm nhận chức vụ tổng trưởng Ngoại Giao của Miền Nam nhiều lần nhưng ông là người có đầu óc rất phóng khoáng, được cảm t́nh của nhiều người, nhiều phe phái và họ đều cho rằng ông ta có tinh thần "quân tử”, hiểu theo tiếng quân tử của người Tàu hay là tiếng "gentleman" của ng­ời Anh. Về phương diện chính trị, tuy rằng ông là người có tinh thần chống Cộng sản nhưng ông cũng tôn trọng chính kiến của những người khác, dù rằng họ theo Cộng sản. Ông là con rể của Kỹ sư Lưu Văn Lang, người đă được Cụ Trần Trọng Kim mời làm Bộ Trưởng Công Chánh trong chính phủ đầu tiên vào năm 1945. Vào tháng 4 năm 1954, trước khi Hội nghị Genève khai mạc, có một nhóm trí thức tại Sài G̣n thành lập một hội mang tên là "phong Trào Bảo Vệ Ḥa b́nh."
Chủ tịch phong trào này là Dược sĩ Trần Kim Quan và trong số các ủy viên có Luật sư Trịnh Đ́nh Thảo, Luật sư Nguyễn Hữu Thọ, Ḥa Thượng Thích Huệ Quang, Thạc sĩ Phạm Huy Thông, Giáo sư Nguyễn văn Dưỡng, chuyên viên ngân hàng Nguyễn Văn Vi và Kỹ sư Huỳnh Văn Lang.
Vào khoảng tháng 11 năm 1954, phong trào này tổ chức một cuộc biểu t́nh tại chợ Bến Thành và sau đó th́ chính quyền Ngô Đ́nh Diệm bắt giam 26 người trong phong trào này. Tuy những ng­ời như Luật sư Nguyễn Hữu Thọ, Luật sư Trịnh Đ́nh Thảo, Tiến sĩ Phạm Huy Thông v.v sau này theo Cộng sản nhưng vào thời điểm đó th́ họ chỉ hoạt động cho ḥa b́nh mà thôi, do đó người đứng ra can thiệp với chính quyền của Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm trả tự do cho một số người chính là Ngoại Tr­ởng Trần Văn Đỗ. Nhờ sự can thiệp của ông, có một số người được trả tự do, trong đó có Kỹ sư­ L­u Văn Lang, nhạc phụ của ông, Luật sư Nguyễn Hữu Thọ, sau này là Chủ tịch Mặt Trân Giải Phóng Miền Nam vào năm 1961 và Luật sư Trịnh Đ́nh Thảo, sau vụ Tết Mậu Thân là chủ tịch Liên Minh Dân Tộc, Dan Chủ Phụng Sự Ḥa B́nh, một tổ chức thân Cộng sản.
Bác sĩ Trần Văn Đỗ được người Mỹ di tản vào ngày 28 tháng 4 năm 1975 rồi sang sống tại Pháp. Cho đến ngày ông từ trần, Bác sĩ Trần Văn Đỗ vẫn hăng say hoạt động, tuy tuổi đă cao nhưng ông đă đi nhiều nơi kêu gọi người ty nạn tích cực chống lại bạo quyền Cộng sản Việt Nam.
Người viết có dịp hỏi Bác sĩ Trần Văn Đỗ hồi tháng 4 năm l975 ông có được Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu tham khảo mời làm thủ tướng theo đề nghị của Đại Tướng Trần Thiện Khiêm hay không th́ ông trả lời rằng ông không hề gặp hay nói chuyện ǵ với ông Thiệu vào tháng 3 hay tháng 4 năm 1975.
Theo cựu Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn th́ Tổng Thống Thiệu và Thủ Tướng Khiêm, theo lời Phó thủ tướng Nguyễn Lưu Viên, cũng đă nghĩ đến các ông Trần Văn Đỗ, Nguyễn Ngọc Huy và Trần Văn Lắm. Tôi đốc thúc khéo để TT Thiệu mời ông Lắm như đă tŕnh bày ở đoạn trên nhưng có nhiều lư do, và nhất là những suy tính chính trị tế nhị làm cho TT không mời họ mà lại "nhắm " vào tôi". *160
Khi được hỏi rằng nếu Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu có ngỏ lời mời ông làm thủ tướng thay thế Đại Tướng Trần

*160: Nguyễn Bá Cẩn : Sđd., trang 376
Thiện Khiêm th́ ông có nhận lời hay không, Bác sĩ Trần Văn Đỗ nói rằng chức vụ thủ tướng chính phủ là thi hành đường lối chính sách của tổng thống và dù rằng vào đầu tháng 4 năm 1975, t́nh h́nh đă trở nên vô vọng nhưng ông không rơ đường lối và chính sách của ông Thiệu như thế nào, vẫn giữ nguyên "4 không'” như cũ hay là có thay đổi. Nếu Tổng Thống Thiệu vẫn giữ nguyên chính sách "4 không”, vẫn mong muốn làm tổng thống một phần ba nước Việt Nam v.v. th́ ông không bao giờ nhận lời. Tuy nhiên nếu ông Thiệu muốn cứu văn một vài phần c̣n lại cho nhân dân miền Nam, miền Nam đây là xứ Nam Kỳ cũ v́ miền Trung và miền Cao Nguyên đă hoàn toàn rơi vào tay Cộng sản Bắc Việt rồi, nếu ông Thiệu muốn cho phần c̣n lại của Nước Việt Nam Cộng Ḥa có thể tránh được chết chóc, đau thương và đổ nát như tại miền Trưng th́ ông ta phải nghĩ đến việc "nói chuyện” với Cộng sản. Tuy nhiên họ có muốn "nói chuyện" với chúng ta hay không là một vấn đề khác, một vấn đề mà chúng ta cũng chưa biết được. Nếu Tổng Thống Thiệu muốn lập một chính phủ để "nói
chuyện" với Cộng sản ngỏ hầu làm chậm bước tiến của đoàn quân xâm lược của họ, ngỏ hầu chuẩn bị cho miền Nam thích ứng với t́nh thế mới để phải sống trong ṿng thỏa hiệp với phe Mặt Trận Giải Phóng và Cộng sàn Bắc Việt, để ít ra miền Nam cũng c̣n giữ được phần nào danh dự và phẩm giá của họ th́ trong trường hợp đó, bác sĩ Trần Văn Đỗ nói tiếp rằng nếu được yêu cầu th́ ông có thể nhận lời.
Theo cựu Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn th́ khi ông nhận lời Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu để đứng ra thành lập nội các, ông “cũng đưa ra điều kiện chính trị mà Tongh63 Thống Nguyễn Văn Thiệu phải miễn cưỡng chấp nhận là trong công cuộc thương thuyết sắp tới sẽ không c̣n lập trường “4 khộng” nữa. Tôi h́nh dung một thứ liên hiệp với Mặt Trận Giải Phóng để mua thời gian. .."*161
Như vậy th́ khi thành lập chính phủ Nguyễn Bá Cẩn, Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu có nghĩ đến việc nói chuyện trong tương lai với Mặt Trận và đă đồng ư bỏ lập trường 4 không, tuy nhiên nhân vật mà ông chọn lựa để đảm nhận vai tṛ đó là ông Nguyễn Bá Cẩn.
Người viết có hỏi Bác sĩ Trần Văn Đỗ rằng hồi đó, ai là người đă nghĩ đến việc đưa tên của Bác sĩ vào trong danh sách những ng­ời đ­ợc đề nghị làm thủ t­ớng th́ ông trả lời rằng ông không được biết, tuy nhiên ông cho biết trong khi nói chuyện với một vài nhà ngoại giao Nhật Bản th́ họ là những người đă đưa ra ư kiến là nếu cần phải th­ơng thuyết hay nói chuyện một cách nghiêm chỉnh với Cộng sản Bắc Việt và Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam th́ nhân vật thích hợp nhất là ông. Người viết đă từng được tháp tùng Bác sĩ Trần Văn Đỗ sang thăm Nhật Bản nhiều lần và có biết rơ ràng ông có nhiều liên hệ rất thân thiết với cựu thủ tướng Nhật Nebusuki Kishi lănh tụ đảng Dân Chủ Tiến Bộ (Liberal Demoratic Party) cầm quyền tại Nhật Bản từ sau Đệ Nhị Thế chiến cho đến tận bây giờ.
Ông Kishi là vị thủ tướng Nhật đă đưa ư­ớc Nhật phục hồi sau sự bại trận vào năm 1945 để trở thành một quốc gia cường thịnh nhất trên thế giới về phương diện kinh tế. Do đó ông Kishi sau này tuy không c̣n làm thủ tướng nhưng vẫn c̣n có rất nhiều ảnh hưởng trong giới chính trị tại Nhật Bản, nhất là trong giới lănh đạo của Đảng Dân Chủ Tiến Bộ đang cầm quyền tại Nhật từ thập niên 1940 cho đến tận bây giờ.
Người viết có hỏi Bác sĩ Trần Văn Đỗ rằng trong quá khứ, ông là người Miền Nam duy nhất đă được những người
*161: Nguyễn Bá Cẩn: Sách đă dẫn, trang 370
trong giới lănh đạo Cộng sản Bắc Việt mời đến nói chuyện với họ đến hai lần, giả thử như ông được mời và nhận lời làm thủ tướng vào tháng 4 năm 1975, liệu phe Cộng sản có chấp nhận "nói chuyện" với ông hay không?
Sau vài giây suy nghĩ, Bác sĩ Trần Văn Đỗ nói rằng ông không tin rằng họ sẽ nói chuyện với ông v́ đến cuối tháng 3 năm 1975 th́ ḿnh có c̣n ǵ nữa đâu để mà họ cần phải nói chuyện với ḿnh!
Chuyện Bác sĩ Trần Văn Đỗ hồi năm 1975 có thể được mời đứng ra thành lập một chính phủ với đại diện của nhiều thành phần đối lập để nói chuyện với Cộng sản vẫn c̣n được nhắc nhở đến gần 10 năm sau. Trong cuốn The Final Collapse đ­ợc xuất bản vào năm 1983 tại Hoa Kỳ, cựu Đại Tướng Cao Văn Viên cho biết rằng: "Ngày 2 tháng 4 năm 1975, trong một cuộc họp thường lệ ở quốc hội, Thượng Viện VNCH đă bỏ 42 phiếu thuận và 10 phiếu chổng, kết tội Tổng Thống Thiệu về những thất bại đang xảy ra và yêu cầu ông thành lập một nội các mới với đại diện của nhiều thành phần chính trị đối lập. Có nhiều tiếng đồn chính phủ có thể có một nội các liên hiệp với sự lănh đạo của hai ông Trần Văn Đỗ và Trần Văn Lắm. Ba ngày sau, ngày 5 tháng 4, chủ tịch Hạ Viện Nguyễn Bá Cẩn được chỉ định làm thủ tướng".*162
Trong cuộc đời chính trị, Bác sĩ Trần Văn Đỗ đă giữ chức vụ Tổng trưởng Ngoại Giao trong ba nội các khác nhau: Nội các của Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm vào năm 1954 nội các của Bác Sĩ Phan Huy Quát vào năm 1965 và nội các của Thiếu Tướng Nguyễn Cao Kỳ từ năm 1965 cho đến 1968. Tuy nhiên có lẽ số mệnh đă an bài, dù rằng ông có thể được mời làm thủ tướng đến hai lần nhưng ông không bao giờ có cơ hội được giữ chức vụ này.
*162: Cao Văn Viên : sđd, trang 218.
Cách đó chừng 10 năm, vào tháng 2 năm 1965, sau khi Tướng Nguyễn Khánh tuyên bố Hội Đồng Tướng Lănh dưới sự lănh đạo của ông đă "bất tín nhiệm' Thủ Tướng Trần Văn Hương, Tướng Nguyễn Khánh đă dự định mời Bác sĩ Trần Văn Đỗ ra làm thủ tướng. Trong một cuộc phỏng vấn dành cho nhà báo Lư Kiến
Trúc trên đài truyền h́nh Little Sai gon TV vào ngày 20 tháng 2 năm 2004, cựu Đại Tướng Nguyễn Khánh cho biết: " Tôi chỉ định ông Phan Huy Quát làm thủ tướng. Một cái chi tiết nữa là tôi có hai người lựa chọn, trong lúc đó ngoài ông Bác sĩ Nguyễn xuẩn Chữ không bằng ḷng (nhận lời làm thủ tướng), là cái ông ǵ làm Bộ Ngoại Giao của ḿnh, đó là Bác sĩ Trần Văn Đỗ. Trần Văn Đỗ với tôi có liên hệ chút nào đó, ông Trần Văn Đỗ lúc đó cũng được ng­ời ta để ư lắm. Tôi mời ông Trần Văn Đỗ lại, ổng đang đi đánh tennis. Trời ới! Quốc gia hữu sự như thế này mà mời ổng, ổng đang đi đánh tennis th́ thôi, th́ cho ổng đi luôn đi. Tôi đưa ông Quát thế thôi”*163
Bác sĩ Trần Văn Đỗ, dù là một trong những người trong sạch, có tài đức và uy tín nhất tại Miền Nam nhưng chưa bao giờ nắm giữ chức vụ thủ tướng, chắc có lẽ đó cũng là cái số của ông. Sau khi đọc bài phỏng vấn cựu Đại Tướng Nguyễn Khánh vào năm 2004, người viết không thể nào hỏi Bác sĩ Trần Văn Đỗ về vấn đề này được nữa v́ ông đă qua đởi tại Pháp.
*163: Lư Kiến Trúc : Phỏng vấn Đại Tướng Nguyễn Khánh, Nguyệt san Văn Hóa số 86. tháng Ba năm 2004

6 Ngày Thứ Sáu 25.4.1975


NGÀY THƯ SÁU
25 THÁNG 1975
Ông Thiệu RA ĐI
Cựu Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu từ chức vào tối 21 tháng 4 năm 1975, tuy nhiên ông vẫn c̣n trú ngụ trong Dinh Độc Lập cho đến ngày 25 tháng 4. Theo bản cáo trạng của Phong Trào Nhân Dân Chống Tham Nhũng Để Cứu Nước và Kiến Tạo Hoà B́nh phổ biến vào ngày 8 tháng 9 năm 1974 tại Huế th́ " Tổng Thống Nguyễn vẫn Thiệu có mua một căn nhà ờ trên đường Công Lư trị giá khoảng 98 trệu đồng và một ngôi nhà ba căn trong Cư xá sĩ quan cao cấp trong khuôn viên Bộ Tổng Tham Mưu mà ông đă dùng 30 trệu đồng của ngân sách quốc gia để sửa chữa và tân trang từ khi c̣n là Chủ Tịch Ủy Ban Lănh Đạo Quốc Gia năm 1965",*164 tuy nhiên ông Thiệu không muốn dọn ra khỏi Dinh Độc Lập v́ "lư do an ninh."
Theo ông Nguyễn Tiến Hưng, tác giả cuốn " The Palace Fale," th́ chính tân Tổng thống Trần Văn Hương đă yêu cầu Đại sứ Graham Martin thuyết phục ông Thiệu nên rời khỏi Việt Nam và sắp xếp phương tiện để đưa ông ta ra đi v́ chừng nào ông Thiệu c̣n ở lại Việt Nam th́ ông ta cứ t́m cách can thiệp vào công việc của tân chính phủ. Đại sứ Martin đồng ư. Ông Nguyên Tiến Hưng nói rằng TT Trần Văn Hương đă gọi ông Thiệu và đề nghị ông Thiệu nên ra đi v́ nếu ông Thiệu c̣n ở lại th́ phe Cộng sản sẽ có cớ để tố cáo rằng chính quyền của TT Hương là một "chính quyền Nguyễn Văn Thiệu mà không có thiệu." Đề cho việc ra đi của ông Thiệu có vẻ hợp pháp, TT Trần Văn Hương đă kư một sắc lệnh cử cựu Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu làm đại diện đặc biệt cho VNCH đến Đài Loan để phân ưu về việc Tổng Thống T­ởng Giới Thạch từ trần ngày 5 tháng 4 năm 75. Thật ra th́ đây là một chuyện khôi hài v́ tang lễ của cố TT Tưởng Giới Thạch đă diễn ra tại Taipei cách đó ba tuần lễ và người đă đại diện cho VNCH chính là Phó Tổng Thống Trần Văn Hương.
Theo Frank Snepp, người đă lái xe đưa ông Thiệu ra phi trường Tân Sơn Nhất, th́ Cụ Hương cũng không mấy vui vẻ cho lắm khi ông Thiệu tuy đă từ chức nhưng vẫn c̣n muốn đóng vai "thái thựơng hoàng” và vẫn c̣n ngồi trong Dinh Độc Lập gọi điện thoại can thiệp hết chuyện này đến chuyện kia, tuy nhiên nếu cụ ép buộc ông Thiệu phải ra đi th́ sẽ làm phật ḷng những kê vẫn c̣n ủng hộ ông Thiệu, do đó Cụ yêu cầu đại sứ Martin t́m một giải pháp cho vấn
*l64: Nguyễn Khắc Ngữ: Sđd, phần Phụ lục
đề này. Đại sứ Martin chẳng mấy tha thiết về việc này v́ cho đến giờ phút đó, ông vẫn c̣n muốn cho mọi người mang cái cảm tưởng là toà đại sứ Hoa KỳT không hề dính dáng ǵ đến việc ông Thiệu từ chức. Tuy nhiên, Tướng Dương Văn Minh th́ lại nghĩ rằng việc ông Thiệu c̣n tiếp tục ở lại Sài g̣n sẽ là một chướng ngại vật cho việc ông ta vận động lên thay thế Cụ Hương để điều đ́nh với Cộng sản, do đó ông Minh đă yêu cầu bạn của ông và cũng là nhân vật số hai của CIA ở Sài g̣n là cựu Thiếu t­ớng Charles Timmes phải t́m mọi cách đề đẩy ông Thiệu ra đi. Khi có thêm áp lực của CIA, Đại sứ Martin phải bỏ thái độ dè dặt và đành phải sắp xếp đ­a ông Thiệu ra khỏi Việt Nam.
Theo ông Trần Văn Đôn trong cuốn Việt Nam Nhân Chứng th́ vào buổi sáng ngày 25 tháng 4, ông Thiệu mời ông Đôn vào Dinh Độc Lập để " nhờ tôi lấy cho bạn ông ấy một chiếu khán đi ngoại quốc." ông Trần Văn Đôn kể lại rằng trước khi từ giă, ông nh́n thẳng vào ông Thiệu và nói với ông ta rằng: "c̣n phần ông, chừng nào ông đi? Tôi biết Mỹ không muốn xảy ra chuyện như ông Diệm. Xung quanh ông đang bỏ ông, nhất là khi nghe có tân thủ tướng và chính phủ mới. Nếu tôi lên làm thủ tướng, nội các của tôi cũng sẽ đ̣i bắt ông và tôi phải làm theo ". *l65 Frank Snepp nói thêm trong phần phụ chú rằng ông Đôn là người đóng vai tṛ quyết định trong việc ông Thiệu sớm ra đi khi ông Đôn nói thêm với ông Thiệu rằng "Tướng Nguyễn Cao Kỳ và Không Quân mốn ông Thiệu ờ lại - để họ có thể giết ông".*166 Như vậy th́ việc cựu tổng thống Thiệu ra đi là do ư của tân TT Trần Văn H­ơng và tướng Dương Văn Minh, ông Trần Văn Đôn hù doạ thêm và Đại sứ Martin sắp xếp để ông Thiệu ra đi càng sớm càng tốt.
*165: Trần Văn Đôn: sđd, trang 467-468
*166: Frank Snepp: sđd, trang 434
Trong cuốn Decent Interval, Frank Snepp kể lại rằng vào hồi 5 giờ 30 chiều ngày 25 tháng 4 năm 75, trùm CIA Thomas Polgar gọi Tướng Charles Timmes và Frank Snepp vào văn pḥng của ông ta và ra lệnh cho họ phải giúp cho ông ta đưa ông Thiệu và ông Khiêm đi Đài Loan vào tối hôm đó.
Khoảng 8 giờ rưỡi tối, Tướng Timmes, Frank Snepp cùng 2 nhân viên CIA khác lái ba chiếc xe đến tư gia của Đại Tướng Trần Thiện Khiêm trong Bộ Tổng Tham M­ưu và khoảng 9 giờ tối th́ trùm Polgar cũng đến nơi. It lâu sau th́ một chiếc xe Mercedes chạy đến đậu ngay trước nhà ông Khiêm và ông Thiệu vội vă bước vào nhà. Frank Snepp nói ràng ông Thiệu có mái tóc bạc chải bóng loáng, quần áo ủi thẳng nếp và trong lúc trời c̣n tranh tối tranh sáng, ông ta có vẻ giống như là “một người mẫu trong tạp chí Gentleman’s Quartery” hơn là một vị cựu tổng thống." Đoàn tuỳ tùng của ông Thiệu người nào người nấy đều to con vạm vỡ tay xách những chiếc va-li quá khổ đến những chiếc xe của toà đại sứ Mỹ và họ đ̣i phải để cho họ đích thân đặt những chiếc va li đó vào thùng sau xe. Frank Snepp nói ông ta không biết trong những va-li đó đựng ǵ, tuy nhiên có vẻ rất nặng v́ khi những hành lư đó được đặt xuống xe th́ nghe như có tiếng kim loại chạm vào kim loại.
Trong một bài nhan đề Từ Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hoà Đen Dinb Độc Lập, Những Ngày Cuối, một cựu thiếu úy Công Binh đă từng chỉ huy Đại đội 541 Công Binh Kiến Tạo vào sửa chữa Dinh Độc Lập sau ngày bị Nguyễn Thành Trung dội bom vào tháng 4 năm 1975 có cho biết rằng:”Ngày 25 tháng 4 lăm 1975, vị trung úy trong Dinh đến bắt tay thăm hỏi. Ánh mắt có vẻ không vui. Ngỏ ư mượn 6 anh em binh sĩ. Khoảng 25 phút, anh công binh trong toán trở
lại đưa cho tôi 1O,OOO đồng và nói ông Trung uư nhắn là đưa cho tôi 4,000 c̣n mỗi anh em binh sĩ 1,OOO đồng. Nghe xong tôi đưa bết cho anh em binh sĩ để họ chia nhau. Tôi thắc mắc hỏi xem họ đă làm công việc ǵ th́ họ trả lời: lên trên lầu vào pḥng khiêng một cái tủ sắt nhỏ xuống dưới thềm Dinh th́ thấy có xe hiệu Scout, loại cảnh sát dă chiến sử dụng, che bạt kín bịt bùng đậu sẳn. Đẩy tủ sắt vào sàn xe bên trong có 4 người mặc thường phục áp tăi đi với viên trung úy. Theo tôi suy nghĩ, đây là tài sản riêng của Tổng Thống Thiệu mang đi vào phút cuối. Tôi không biết trong tủ sắt nhỏ đó có những ǵ”. *167
Như vậy, ông cựu thiếu úy Công Binh này cho biết là lính của ông đă di chuyển tủ sắt nhỏ vào ngày 25-4 tức là ngày ông Thiệu ra đi th́ việc này cũng có thể bổ túc cho nhận xét của Frank Snepp nói rằng "hành lư rất nặng".
Trong một cuộc phỏng vấn dành cho ông Nguyễn Tiến Hưng ngày 6 tháng 3 năm 1986, ông Thomas Polgar, cựu giám đốc CIA tại Sài G̣n đă phủ nhận điều này. Ông ta nói rằng ông Thiệu ra đi không có mang theo nhiều hành lư v́ ông Polgar muốn rằng việc ra đi này phải thật lẹ làng và êm thấm chừng nào tốt chừng đó. Frank Snepp cũng cho biết thêm rằng ông Thiệu đă cho gởi đi nhiều thùng tài sản, đồ đạc sang Đài Loan và Canada từ ngày 2 và 3 tháng 4, tức là mấy tuần lễ trước khi ông từ chức.
Theo Frank Snepp th́ sau khi đưa hành lư vào thùng xe, Polgar, Tướng Timmes cùng nhiều nhân viên người Việt ra khỏi nhà và bước lên xe. ông Thiệu lên ngồi đằng sau xe của Frank Snepp, ông ta ngồi giữa Tướng Timmes và một nhân viên người Việt, (có lẽ là Đại Tá Vơ Văn Cầm, Chánh Văn pḥng của ông Thiệu). Tướng Timmes đă từng quen biết với ông Thiệu khi ông ta làm tư lệnh Sư đoàn 1 tại Vùng I hồi năm 1961 và khi ông Thiệu làm tổng thống, Tướng Timmes vẫn thường thuyết tŕnh cho ông Thiệu về các tiến bộ trong lănh vực b́nh định. Trên xe, Tướng
*167: Nhật báo Người Việt ngày Chủ nhật 20 tháng 4 năm 2003
Timmes nói với ông Thiệu: "Xin Tổng thống cúi đầu xuống" và khi xe đi vào cổng phi trường Tân Sơn Nhất, ông ta lại vội vă nhắc ông Thiệu cúi đầu xuống v́ lính gác có thể nh́n mặt người trong xe, nhất là lúc đó đă sau giờ giới nghiêm. May thay, khi thấy xe mang bảng số ngoại giao đoàn, lính gác vẫy tay cho đoàn xe chạy thẳng.
Khi đoàn xe chạy qua khỏi văn pḥng của hảng hàng không Air America, người lái xe trước tắt đèn và Frank Snepp chở ông Thiệu trên xe sau cũng phải vội vă tắt đèn theo. Bên ngoài trời quá tối, bổng Frank Snepp chợt nh́n thấy trùm Polgar chạy ra cách xe chỉ chừng mấy thước, anh ta đạp thắng thật gấp và những người ngồi băng sau kể cả ông Thiệu đều bị dội vào băng ghế trước, tuy nhiên chẳng có ai bị thương tích ǵ. Pọlgar mở cửa xe và dẫn ông Thiệu đến phi cơ đậu cách đấy không xa. Ông Thiệu quay lại vỗ vai và cám ơn Frank Snepp, mắt ông ta long lanh và nắm tay người tài xế Mỹ khá lâu, nói mấy lởi cám ơn rồi bước vội đến phi cơ. Đại Tướng Trần Thiện Khiêm và đoàn tuỳ tùng cũng theo chân ông Thiệu. Đại Sứ Graham Martin và đoàn vệ sĩ của ông đang đứng dưới một chiếc phi cơ vận tải C-118 bốn động cơ của Không Lực Hoa Kỳ, ông ta cùng Polgar tiễn đưa ông Thiệu và phái đoàn lên phi cơ rồi sau đó cất cánh rời phi trường Tân Sơn Nhất bay đi Đài Bắc. Frank Snepp nói rằng v́ có sự sơ sót của Văn pḥng CIA Sài G̣n, Polgar quên không mang theo hồ sơ tạm dung (parole documents) lên phi trường cho nên cựu tổng thống VNCH Nguyễn Văn Thiệu rời khỏi Việt Nam mà không có giấy tờ ǵ cho phép ông được nhập cảnh vào Hoa Kỳ và cũng không hề có chiếu khán xuất cảnh của chính phủ Việt Nam.*168
Việc cựu Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu rời Việt Nam
168 Frank Snepp: sđd, trang 434-436
vào năm 1975 đến hơn 30 năm sau th́ lại được một nguồn tin xuất phát từ London nói rằng ông Thiệu đă được người Mỹ đưa bằng phi cơ ra Đệ Thất Hạm Đội ngoài khơi hải phận Việt Nam rồi từ đó ông được đưa sang ty nạn tại nước Anh. Nguồn tin này hoàn toàn không đúng sự thật v́ khi ông Thiệu rời khỏi Việt Nam vào ngày 25 tháng 4 th́ các tàu chiến của Hoa Kỳ chưa nhận được lệnh cho phép đón tiếp ng­ời ty nạn Việt Nam và hơn nữa, ông Thiệu được di tản bằng phi cơ C-118 tức là một loại phi cơ vận tăi 4 động cơ, loại phi cơ này không thể nào đáp xuống hàng không mẫu hạm được. Ông Thiệu được đưa sang Đài Loan rồi sau đó ông và gia đ́nh được sang ty nạn tại Anh Quốc, măi cho đến thập niên 1980 mới di chuyển sang Hoa Kỳ.
Cũng trong ngày 25 tháng 4 khi cựu Tổng Thống Thiệu ra đi, theo Pierre Darcourt th́ TT Trần Văn Hương đă tiếp kiến Đại sứ Pháp Mérillon trong 80 phút và sau khi ông Mérillon ra về th́ lại đến lượt Đại sứ Hoa Kỳ Graham Martinvào Dinh Độc Lập gặp TT Trần Văn Hương. Darcourt nói rằng cả hai ông đại sứ đều cố thuyết phục TT Trần Văn Hương nên t́m ngay một công thức để thương thuyết với phe Cộng sản. Tuy nhiên Cụ Trần Văn Hương vẫn giữ vững lập trường của ông, đó là ông không thể giao quyền cho ai ngoài khuôn khổ hiến pháp.
Trong khi đó, cũng trong ngày 25 tháng 4, Thường Vụ Trung Ư­ơng Cục đă gửi bức điện văn sổ 481/TV cho "Anh Sáu Dân (Vơ Văn Kiệt) anh Năm Xuân”? và P.10 tức là Đảng ủy Sài g̣n Gia Định nói rằng "Theo đài BBC th́ Hương đă gặp Minh nhường quyền tổng thống cho Minh. Trước đây ta dự kiên Thiệu đổ th́ phải làm gái. Nay Thiệu đổ trong một t́nh h́nh ta đang thắng lớn, địch đang thất bại và bối rối, nhưng lại đưa con bài mới này ra và sẽ đặt vần đề thương lượng để hạn chế thắng lôi của ta và làm lạc hướng đấu tranh của quần chúng. Cần lănh đạo tư tưởng cho ṇng cốt ta tuyên truyền trong những người tích cực ở lực lượng thứ ba đừng mắc mưu bọn đế quốc và phản động đang có âm mưu dùng con bài mới để ngăn ta giành thắng lợi hoàn toàn. Ta vẫn khẳng định phải giành thắng lợi hoàn toàn và triệt để".*l69
Như vậy th́ theo tinh thần điện văn này, dù cụ Trần Văn Hương có trao quyền cho "con bài mới” là Dương Văn Minh đi nữa th́ Cộng sản vẫn quyết tâm không thương lượng và "khẳng định phải dành thắng lợi hoàn ṭan và triệt để” tức là đi đến chiến thắng toàn diện, đó là chiếm Sài G̣n. -
*169 văn kiện Đảng: trang 307-308

7 Ngày Thứ Bảy 26.4.1975


NGÀY THỨ BẢY 26 THÁNG 4/1975
Soạn Thảo Kê Hoạch chiếm Sài G̣n:
Khởi Sự Tấn Công vào Ngày 27-4
Về phía Cộng sản, trong cuốn Đại thắng Mùa Xuân, Tướng Văn Tiến Dũng đă nói đến những vận động chính trị đang diễn ra tại Sài G̣n nhắm vào việc thương thuyết với Cộng sản là “những tṛ ngoại giao quỷ quyệt của những người chỉ muốn t́m cách ngăn cản bước tiến của quân đội (Cộng sản) và để cứu lấy thân họ th́ chỉ là những việc vô nghiă”.
Sự thật th́ từ ngày 22 tháng 4 năm 1975, Bộ Chính Trị của Đảng Cộng sản Việt Nam đă quyết định chấp thuận kế hoạch cuối cùng của cuộc tổng tấn công, và ngày 14 tháng 4 năm 1975, Chiến dịch 275 được chính thức cải danh là chiến dịch Hồ Chí Minh, tức là chiến dịch chiếm thủ đô Sài G̣n.
Ngày 26 tháng 4 năm 1975, Lê Duẩn đă gửi điện văn số 113 cho “Anh sáu” Lê Đức Thọ, "anb Bảy” Phạm Hùng và "anb Tuấn" Văn Tiến Dũng nguyên văn nh­ sau:
"Hôm nay 26-4, Bộ Chính Trị đă họp) để nhận định t́nh b́nh quân sự và chính trị ở Sài G̣n đă nghe điện báo cáo số 46/TK của anh Sáu .
Bộ Chính Trị nhận thấy chúng ta cần hành động hết sức mạnh bạo, hết sức khẩn tương và kịp thời, nhất là trong t́nh h́nh hiện nay.
BA*170
Văn Tiến Dũng và bộ tham mưu sau đó đă soạn thảo xong kế hoạch hành quân chớp nhoáng sử dụng các đơn vị chiến xa và cơ giới tiến chiếm 5 mục tiêu trong thành phố Sài G̣n: Dinh Độc Lập, Bộ Tổng Tham Mưu, Bộ T­ Lệnh Biệt Khu Thủ Đô, Bộ Tư Lệnh Cảnh sát Quốc Gia và Phi trường Tân Sơn Nhứt. Tướng Văn Tiến Dũng tŕnh kế hoạch hành quân này cho 2 uỷ viên Bộ Chính Trị là Lê Đức Thọ và Phạm Hùng, nhân vật số hai và số 4 trong Bộ Chính Trị của Đảng Cộng sản Việt Nam. Cả hai nhân vật này chấp thuận kế hoạch và ra lệnh các cuộc tấn công vào vùng ven biên sẽ khởi sự vào ngày 27 tháng 4 và giai đoạn cuối cùng tức là tấn công vào Sài G̣n sẽ khởi sự vào ngày 29 tháng 4 năm 1975. Trong các kế hoạch của Cộng sản Bắc Việt cũng như chỉ thị của Bộ Chính Trị, không hề có một điều nào, một câu nào nói đến việc "có thể trhương thuyết với chính quyền mới của Dương Văn Minh”.
Cựu Đại Tướng Cao Văn Viên sau này cho biết: "Tồng Thống Dương Văn Minh thú nhận ông bị Cộng sản lừa. Ông khuyên những cổ vấn thân cận và con rể là Đại Tá Nguyễn
*170 Văn kiện Đảng: trang 309. .
Hồng Đài nên rời Việt Nam. Tướng Minh không phbải là người duy nhất bị Cộng sản lừa: nhiều người dễ tin khác khi nhận ra sự lừa gạt của Cộng sản và muốn ra đi nhưng đă quá trể”*171
Sáng ngày 26 tháng 4, Văn Tiến Dũng cùng đoàn tùy tùng của ông rời Lộc Ninh di chuyển bầng quân xa về Bến Cát khoảng gần 50 cây số ở phía tây-bắc Sài-g̣n, tại đó ông ta thảo luận với phụ tá của là tướng Việt Cộng Trần Văn Trà về những chuẩn bị cuối cùng cho chiến dịch Hồ Chí Minh. Cấp chỉ huy trực tiếp của Văn Tiến Dũng, Lê Đức Thọ và Phạm Hùng, hai ủy viên Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam, không đi theo Bộ Tư lệnh Tiền phương của Văn Tiến Dũng mà vẫn đóng tại Lộc Ninh để phối hợp mọi hoạt động cả chính trị lẫn quân sự trong giai đoạn cuối của chiến dịch. Tại Trại Davis trong phi trường Tân Sơn Nhất, tối 25 tháng 4, phái đoàn VC trong Ủy Ban Liên Hợp Bốn Bên đă nhận được mật điện của Văn Tiến Dũng cho biết quân đội Cộng sản sẽ khởi sự tấn công Sài G̣n, do đó Đại tá VC Vơ Đông Giang đă ra lệnh cho tất cả các nhân viên trong phái đoàn Việt Cộng phải đào hầm để tránh pháo kích. Bức mật điện của Văn Tiến Dũng kết thúc bằng câu “chúc các đồng chí may mắn. Hẹn gặp các đồng chí tại Sài G̣n "
Đúng 5 giờ chiều ngày 26 tháng 4, được lệnh của Lê Đức Thọ qua Văn Tiến Dũng, tướng CSBV Lê Trọng Tấn ra lệnh cho hiệu thính viên truyền lệnh cho các cấp chỉ huy thuộc 6 sư đoàn dưới quyền chỉ huy của ông ta tấn công vào quận Nhơn Trạch thuộc tỉnh Biên Hoà cùng các vùng nằm về phía đông Sài G̣n.
Chiến dịch Hồ Chí Minh chính thức khai diễn, như vậy th́ kể từ ngày 26 tháng 4, CSBV không hề có ư định thương
*171 cao văn viên: sđd, trang 225.
thuyết với bất cứ ai nắm quyền ở Sài G̣n, kể cả D­ơng Văn Minh.
Quốc Hộl Không Đồng Ư Trao Quyền
Trong khi đó th́ tại Paris, Nguyễn Thị B́nh bắn tin cho các thân hữu nư­ời Pháp của MTGPMN rằng VC quả thật muốn thương thuyết với Dương Văn Minh với điều kiện là chính phủ mới không có nhân vật nào thuộc phe ông Thiệu. Cùng ngày, chính phủ Pháp gởi một điện văn cho Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ cho biết rằng Phạm Văn Ba, Trưởng Phái đoàn của MTGPMN tại Paris vừa thông báo với chính phủ Pháp rằng MTGPMN có thể sẽ chấp nhận một "công thức chính trị”' nếu Dương Văn Minh đứng ra cầm đầu một chế độ được thiết lập "tên tinh thần ḥa giải hoa hợp quốc gia." Tại Sài G̣n, Trần Văn Đôn cũng nhận được tin qua các "trung gian” thân VC nói rằng họ có thể sẽ ngưng bắn nếu Dương Văn Minh lên nắm quyền và người Mỹ phải ngưng di tản người Việt cũng như các chiến cụ ra khỏi Việt Nam.
Trước những tin tức dồn dập về "giải pháp Dương Văn Minh” như vậy, tại Sài G̣n, các phe nhóm như nhóm ủng hộ Dương Văn Minh, nhóm Hoà giải Hoà Hợp chịu ảnh hưởng của khối Phật giáo Ấn Quang, nhóm CIA của Thomas Polgar và nhất là toà đại sứ Pháp, tất cả đều dồn mọi nổ lực nhằm áp lực TT Trần Văn Hương phải từ chức càng sớm càng tốt để trao quyền tổng thống VNCH lại cho Dương Văn Minh.
Sáng ngày hôm ấy, Tổng Thống Pháp Giscard d'Estaingn đă trực tiếp gọi điện thoại nói chuyện với Đại sứ Pháp Mérillon. Khi tổng đài điện thoại của Bưu điện Sài G̣n gọi cho toà đại sứ Pháp để báo rằng "có điện thoại của tổng thống," người Pháp tưởng rằng đó là điện thoại của tổng thống VNCH và nhân viên Bưu điện đă phải nói rơ và nhắc lại nhiều lần với toà đại sứ rằng không phải là tổng thống của chúng tôi, đây là điện thoại của tổng thống của các ông."
Trong ngày hôm đó, Đại sứ Mérillon đă gặp TT Trần Văn Hương đến 3 lần để thuyết phục Cụ trao quyền lại cho Dương Văn Minh. Tuy nhiên, Cụ Trần Văn Hương là con người nguyên tắc và trọng pháp (legalist), cái ǵ cũng phải theo đúng tinh thần của hiến pháp và luật pháp, cho nên không ai ngạc nhiên khi Cụ nhất định từ chối việc trao quyền tổng thống v́ cái đó không hề có trong hiến pháp.
Theo Hiến pháp 1967 của VNCH th́ khi tổng thống từ chức, phó tổng thống sẽ lên thay và nếu vị phó tổng thống cũng từ chức th́ nhân vật thứ ba trong việc kế nhiệm là vị chủ tịch lưỡng viện quốc hội, lúc bấy giờ là Nghị sĩ Trần Văn Lắm, Chủ Tịch Thượng Nghị Viện VNCH. Hiến Pháp VNCH năm 1967 cũng nói rơ là sau khi nhận chức tổng thống, vị phó tổng thống phải tổ chức một cuộc bầu cử trong ṿng 6 tháng để nhân dân chọn một vị tổng thống mới chứ vị phó tổng thống mới lên thay thế không được tiếp tục phục vụ cho hết nhiệm kỳ pháp định.
Sáng ngày 26 tháng 4, Tổng Thống Trần Văn Hương đă yêu cầu Nghị sĩ Trần Văn Lắm, Chủ Tịch Thượng Viện, triệu tập một phiên họp đặc biệt của lưỡng viện quốc hội vào lúc 10 giờ sáng để thảo luận về vấn đề trao quyền tổng thống.
Tại quốc hội, TT Trần Văn Hương nói rằng "Nếu không khéo dàn xếp thế nào th́ e rồi đây Sài G̣n sẽ thành một núi xương sông máu, điều mà những người có ḷng yêu nướcc không thể nghĩ đến được, không thể chấp nhận được. Với sự chấp nhận của Quốc Hội, chính phủ của tôi sẽ đi t́m sự thương thuyết, nhưng thương thuyết không có nghĩa là đầu hàng v́ nếu thương thuyết để đầu hàng th́ thương thuyết ǵ nữa? Thà là chết cho đến cùng chờ sao lại thương thuyết như vậy được."
TT Trần Văn Hương tŕnh bày rằng Cụ đă nghe một số người nói rằng cựu Đại Tướng Dương Văn Minh có đủ điều kiện để đứng ra thương thuyết và Cụ đă mời ông Minh làm thủ tướng toàn quyền nhưng ông Minh không nhận mà ngược lại ông ta lại đ̣i Cụ phải từ chức, phải giao quyền tổng thống lại cho ông Minh để ông ta có toàn quyền thương thuyết với Cộng sản. TT Trần Văn Hương nói với Quốc Hội nguyên văn lời ông Dương Văn Minh nói với Cụ như sau: " thầy đă hy sinh đến mức này, tôi xin thầy rang hy sinb một bước nữa mà thầy trao trọn quyền hbo tôi."
TT Hương nói rằng ông không có thể làm như vậy được v́ làm như vậy là vi hiến, chỉ có quốc hội mới có quyền làm được việc đó v́ chỉ có quốc bội mới có quyền tu chính, sửa đổi hiến pháp mà thôi.
TT Trần Văn Hương nói với quốc hội rằng ông chỉ có quyền chỉ định một vị thủ tướng, c̣n trao quyền tổng thống cho một nhân vật không có được chỉ định trong hiến pháp th́: "Hiến Pháp vẫn c̣n đây, quốc Hội vẫn c̣n đây, tôi không thể làm một chuyện qua mặt được Quốc Hội, qua mặt được Hiến Pháp. Đây không phải là cái khăn mu-soa, một tờ giấy bạc trong tay tôi móc ra đưa cbo Đại Tướng D­ơng Văn Minh”.
TT Trần Văn Hương nói với Quốc Hội rằng: “nếu Quốc Hội nghĩ rằng tôi phải giao quyền lại cho Đại Tủởng Dương Văn Minh, tôi xin phép vâng lời Quốc Hội tôi sẽ trao quyền lại cho Đại Tướng Dương Văn Minh... C̣n như quư vị nghĩ rằng không chấp nhận đề nghị đó bởi v́ đây là một điều kiện khắt khe, một điều kiện của người thắng trận viết cho người bại trận, th́ chúng ta không c̣n nước ǵ khác hơn là lúc đó chúng ta cứ việc chết tới cùng, không c̣n biết làm sao hơn được, th́ chừng đó dầu cái thành Sài G̣n này có biến thành một biển máu, tôi nghĩ rằng người Việt Nam v́ thể diện của ḿnh, không thể nào từ chối được, trừ một số người không đáng ǵ nói là không thể nào chấp nhận được chuyện đó . Nếu Thựơng Đế không muốn cho nước VNCH tồn tại nữa th́ chúng ta hăy cùng chết với xứ sở, nhưng chúng ta không thể đầu bang”.
Tóm lại, TT Trần Văn Hương đề nghị với lưỡng viện Quốc hội hai giải pháp để chọn lựa: đồng ư cho tổng thống được chỉ định một vị thủ tướng với toàn quyền hành động hay là chấp thuận cho Cụ giao quyền lại cho Dương Văn Minh để thay thế ông trong chức vụ lổng thống VNCH ngơ hầu có thể t́m được một đường lối hay biện pháp nào đó để văn hồi hoà b́nh cho Việt Nam dù rằng đây là một giải pháp không có ghi trong hiến pháp.
Sau khi TT Trần Văn Hương ra về, quốc hội bắt đầu thảo luận về hai đề nghị của tổng thống. Dư luận cạnh các giới quốc hội cho rằng ngoại trừ một số rất nhỏ nghị sĩ và dân biểu trong "khối thứ ba" ủng hộ ông, cựu đại tướng Dương Văn Minh không được cảm t́nh của phần lớn dân biểu và nghị sĩ v́ họ cho rằng ông Minh thường tỏ ra xem thường quốc hội, ông Minh coi thường hiến pháp, do đó giải pháp bầu cho ông Minh lên thay Cụ Hương khó mà được quốc hội thông qua dù rằng nhiều thế lực đang ráo riết vận động cho giải pháp này. Ngoài ra trong quốc hội vẫn c̣n có một số người ủng hộ ông Thiệu, họ không bầu cho ông Minh và một số nhỏ khác thuộc khuynh hướng phe hữu, đa số là người Bắc di cư và tín đồ Thiên Chúa giáo lại muốn ủng hộ cựu Phó TT Nguyễn Cao Kỳ, do đó mà cho đến chiều th́ quốc hội vẫn c̣n trong ṿng bế tắc, chưa dứt khoát chọn được một giải pháp nào.
Đến tối hôm đó, sau hơn 10 tiếng đồng hồ thảo luận, cuối cùng th́ quốc hội cũng đồng ư thông qua một quyết nghị "tín nhiệm TT Trần Văn Hương và trao cho Tổng thống Trần Văn Hươơng đựơc trọn quyền làm bất cứ điều ǵ mà ông cảm thấy rằng cần thiết để đối phó với cuộc khủng hỏang này”. Như vậy th́ quốc hội lại giao quả banh trở lại cho vị tân tổng thống 73 tuổi với một quyết nghị có nội dung rất mơ hồ, không nói rơ nên giao quyền ǵ và giao quyền cho ai và đó cũng không phải là điều mà Cụ mong muốn v́ quyết nghị này vẫn chưa có đủ tính cách pháp lư để Cụ giao quyền lại cho ông Dương Văn Minh như đề nghị của Pháp và Mỹ.
Theo ông Trần Văn Đôn th́ chiều hôm đó, tr­ớc khi có sự biểu quyết của quốc hội, TT Trần Văn Hương gọi điện thoại cho ông ta và nói với ông rằng "Anh Đôn, tôi sẽ chỉ định anh làm thủ tướng toàn quyền khi quốc hội biểu quyết cho tôi chỉ định thủ tướng”. Ông Đôn cám ơn Cụ Hương rồi mời nhóm anh em của ông trong Phong Trào Dân Tộc Tự Tồn hội họp để chuẩn bị thành lập chính phủ. Ông Đôn gọi điện thoại cho cựu PTT Nguyễn Cao Kỳ và ông Kỳ đề nghị mời Trung tướng Nguyễn Đức Thắng làm Tổng trưởng Quốc Pḥng. Ông Đôn cũng nói với ông Kỳ rằng " Các anh em Tổng Tham Mưuu về Miền Tây để tiếp tục tổ chức pḥng thủ và kháng cư. Tôi ở lại cố gắng t́m giải pháp thương thuyết đ́nh chiến, nếu không đựơc tôi sẽ bay về Miền Tây lo việc pḥng thủ với các anh em”. Ông Đôn nói rằng ông Kỳ đồng ư với ông. Sau đó, ông ta gọi điện thoại cho ông Dương Văn Minh và cho ông Minh biết rằng ông ta có thể được TT Trần Văn Hương chỉ định chức vụ thủ tướng toàn quyền th́ ông Minh “cười khinh”*172
Thực ra th́ không có một "anh em Tổng Tham Mưu” nào về Miền Tây để tổ chức pḥng thủ như lời của ông Đôn. Vào hai ngày 27 và 28 tháng 4 năm 1975, chỉ có hai tướng Nguyễn Khoa Nam và Lê Văn Hưng ở Bộ Tư­ Lệnh Quân Đoàn 4 và cả hai vị tướng này đă tử tiết vào ngày 30 tháng 4. Trước đó một ngày, ngày 29 tháng 4, cả hai ông Kỳ
*11 2 Trần Văn Đôn: sđd, trang 469
và Đôn đều đă có mặt trên tàu của Đệ Thất Hạm Đội. Theo Oliver Todd th́ máy bay của Tướng Nguyễn Cao Kỳ có chở theo Trung Tướng Ngô Quang Trưởng là chiếc trực thăng tị nạn đầu tiên đáp xuống hàng không mẫu hạm Midway vào lúc 1 giờ 12 chiều 29 tháng 4 năm 1975.
Ông Trần Văn Đôn cho biết rằng chiều hôm đó, trong khi nhóm anh em của ông đang “bàn thảo về lời tuyên bố với quốc dân đồng bào", ông ta đă gọi điện thoại báo tin cho Đại sứ Pháp Mérillon biết rằng TT Trần Văn Hương có thể sẽ chỉ định ông ta làm thủ tướng toàn quyền th́ đại sứ Mérillon tỏ ra rất thất vọng.
Đại sứ Mérillon nói với ông Đôn rằng “không thể được. Hà nội chỉ muốn nói chuyện với ông Dương Văn Minh. Nếu người thương tuyết không phải là ông Minh th́ họ sẽ pháo kích tối nay". Ông Mérillon nói thêm rằng sở dĩ mà ông biết được như vậy là v́ ông ta có liên lạc với Hà nội và họ đă hạn định thời gian là tối 26 tháng 4. Ông Đôn nghe như vậy bèn yêu cầu đại sứ Pháp tŕnh bày việc này với TT Trần Văn Hương. Sau đó, ông Đôn gọi điện thoại cho đại sứ Mỹ và ông cũng yêu cầu Đại sứ Martin nói chuyện với TT Trần Văn Hương.
Tối hôm đó, ông Đôn đến thăm TT Trần Văn Hương để tŕnh bày với Cụ H­ơng về cuộc tiếp xúc với hai vị đại sứ Pháp và Hoa Kỳ th́ được Cụ Hương cho biết là cả hai ông đó cũng vừa nói chuyện với Cụ qua điện thoại. ông Đôn kể lại rằng TT trần Văn Hương đă nói với ông nguyên văn như thế này: “Qua hiểu rồi! Họ muốn ông Minh, qua sẽ từ chức”.
Tiến sĩ Henry Kissinger sau này cho biết việc người ta đồn đại rằng Cộng sản Bắc Việt chỉ muốn nói chuyện với Dương Văn Minh là điều không đúng: "Vào ngày 24 tháng 4, người kế vị ông Nguyên Văn Thiệu là Tổng Thống Trần Văn Hương đă chủ trương “mở rộng” bằng cách mời tướng Dương Văn Minb giữ chức vụ thủ tướng. "Big Minh, "biệt danh của ông ta, là nguồn hy vọng lớn lao của phong tráo “phản đối chiến tranh Việt Nam" từ năm 1967 khi mà ông ta đă thua ông Nguyễn Văn Thiệu trong cuộc chạy đua tranh dành quyền lực tại Việt Nam. ông ta được mọi ng­ời xem như là một người “trung lập” và mọi người hy vọng rằng với lập trường đó th́ ông ta sẽ có thể được phe Cộng sản chấp nhận, tuy nhiên ông Lê Đức Thọ đă có những thái độ gây cho tôi có cảm tưởng ngược lại (Le Duc Tbo had given me the opposite impression.) *173
Như vậy, theo lời cựu Trung Tướng Trần Văn Đôn kể lại trong Việt Nam Nhân Chứng th́ ngày 26 tháng 4, TT Trần Văn Hương đă mời ông làm thủ tướng. Người viết có hỏi ông Trần Văn Đính, thứ nam của cố TT Trần Văn Hương, th́ ông Đính khẳng định rằng không hề có chuyện đó. Theo ông Đính th́ Cụ Trần Văn Hương không ưa những người vốn là dân Tây, mà thân phụ của ông Đôn, Bác sĩ Trần Văn Đôn là dân Tây, người con, André Trần Văn Đôn, không những là dân Tây mà lại c̣n sinh trưởng tại thành phố Bordeaux ở Pháp; Cụ Trần Văn Hương cũng không ưa những người đă đi lính cho người Pháp trước năm 1945 như ông Đôn và ông Dương Văn Minh.*174 Trong cuốn Việt Nam Nhân Chứng, ông Đôn cũng có kể lại rằng tối 22 tháng 4, ông đến gặp Dương Văn Minh th́ được ông Minh cho biết là ông Minh chưa tiếp xúc với tân TT Trần văn Hương v́ "ông Hương cậm chạp, lại không thích ông Minb cho lắm nên kéo dài thời gian ".
C̣n việc Cụ Hương muốn mời Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy làm thủ tướng th́ khi Giáo Sư Huy c̣n sinh tiền, người viết có lần hỏi giáo sư về chuyện này và đă được giáo sư
*173: Henry Kissinger: 'Ending the Vietnam War," trang 548.
*174 phỏng vấn ông Trần Văn Đính, Huntington Beach, California 2002
xác nhận rằng TT Trần Văn Hương có mời ông thành lập chính phủ vào ngày 24 tháng 4 năm 1975. Giáo sư Huy nói rằng chiều hôm đó ông có vào Dinh Độc Lập gặp Cụ Hương. Tuy nhiên t́nh h́nh biến chuyển quá mau lẹ trong những ngày kế tiếp, nhất là áp lực từ phía các cường quốc muốn thương thuyết với Cộng sản với lá bài Dương Văn Minh, cho nên ông đă từ chối và ngày 26 tháng 4, TT Trần Văn Hương phải ra quốc hội để yêu cầu ngành lập pháp t́m một giải pháp cho vấn đề này.

8 Ngày Chủ Nhật 27.4.1975


NGÀY CHỦ NHẬT27 THÁNG 4/1975
Rạng sáng ngày Chủ nhật, vào lúc 3 giờ rưỡi, Việt Cộng pháo kích 5 trái hỏa tiễn vào đô thành gây cho 6 người chết và 22 người bị thương, tuy nhiên t́nh h́nh ở Sài G̣n vẫn yên tĩnh, không có vẻ ǵ là rối loạn. Theo ông Trần Văn Đôn th́ vào lúc 3 giờ chiều, Đại sứ Mérillon đă gọi điện thoại cho ông ta và báo tin cho biết rằng nếu đến 6 giờ chiều hôm đó mà chưa có ǵ thay đổi th́ quân Cộng sản sẽ pháo kích vào Sài g̣n bằng đại bác 13O ly. Theo Jean Lartéguy trong cuốn L’Adieu à Saigon th́ sau ngày 30 tháng 4, một sĩ quan CSBV đă tiết lộ với ông Vũ Văn Mẫu rằng các đơn vị Cộng sản được lệnh bắt đầu pháo kích vào Sài G̣n bắt đầu vào lúc 1 1 giờ tối 30 tháng 4 nếu Sài g̣n tiếp tục chống cự và CSBV dự tính rằng họ sẽ chiếm Sài G̣n vào ngày 7 tháng 5 tức là ngày kỷ niệm chiến thắng Điện Biên Phủ của họ 21 năm về trước.
Theo Frank Snepp th́ vào ngày hôm đó, có nhiều phe nhóm chính trị đă chống lại việc TT Trần Văn Hương không chịu giao quyền cho Dương Văn Minh. Người đầu tiên là ông Trần Quốc Bửu, Chủ Tịch Tổng Liên Đoàn Lao Công Việt Nam mà theo Frank Snepp th́ ông ta là người đă cộng tác với CIA từ lâu. ông Bửu đă kêu gọi đoàn viên biểu t́nh gây áp lực để đẩy ông Hương ra khỏi chính quyền. Kế đó là Thương tọa Thích Trí Quang, lănh tụ Phật giáo ấn Quang cũng đă kêu gọi TT Trần Văn Hương phải nhường chức cho Dương Văn Minh và nhóm thứ ba là cựu Phó tổng thống Nguyễn Cao Kỳ cùng với Linh mục Trần Hữu Thanh, Chủ tịch Phong Trào Nhân Dân Chống Tham Nhũng đă tham dự một cuộc biểu t́nh tại giáo xứ Tân Sa Châu với gần m­ời ngàn người tham dự. Trong cuộc mít-tinh này, L.M Trần Hữu Thanh và cựu PTT Kỳ lên án những kẻ hèn nhát đă bỏ nước di tản theo ng­ời Mỹ và hô hào đồng bào ở lại để tử thủ bảo vệ Sài G̣n. Theo Frank Snepp, ông Kỳ đă nói với những người biểu t́nh rằng: "cái gọi là chiến thắng của Cộng sản chẳng qua chỉ là hậu quả của việc những tướng lănh và sĩ quan của quân đội chúng ta đă chọn sự bỏ chay ngay cả trước khi họ đựơc yêu cầu".*175 Báo chí Việt ngữ trong nước đă trích thuật lại rằng cựu Phó Tổng Thống Nguyễn Cao Kỳ đă kêu gọi mọi nư­ời ở lại chiến đấu chống lại Cộng sản Bắc Việt, ông nói rằng ông cũng sẽ ở lại để chiến đấu chứ không đi đâu cả, không di tản ra ngoại quốc v́ "ở bên đó làm ǵ có rau muống, mắm tôm mà ăn?.. . "
Lưởng Viện Quốc Hội đồng ư
"trao quyền "
Vào lúc 10 giờ sáng, TT trần Văn Hương mời Nghị sĩ Trần Văn Lắm, Chủ tịch Thượng Viện, Dân biểu Phạm Văn Út, Chủ tịch Hạ Viện, Thẩm phán Trần Văn Linh, Chủ tịch
*175 Frank Snepp: sđd, trang 433 .
Tối Cao Pháp Viện, Thẩm phán Lê Tài Triển, Phụ tá Tư pháp của Tổng Thống, Trần Văn Đôn, Tổng trưởng Quốc Pḥng và Đại tướng Cao Văn Viên, Tổng Tư Lệnh Quân Lực VNCH, để nghiên cứu kỹ các điều khoản trong bản Hiến Pháp của VNCH và thảo luận về việc yêu cầu quốc hội biểu quyết về đề nghị của TT Trần Văn Hương trao quyền cho một ng­ời không được quy định trong hiến pháp. Buổi họp kết thúc vào khoảng 12 giờ trưa và TT Trần Văn Hương đă yêu cầu Nghị sĩ Trần Văn Lắm triệu tập một phiên họp khẩn cấp của Lưỡng Viện Quốc Hội vào buổi chiều hôm đó để thảo luận dứt khoát và biểu quyết về đề nghị giao quyền tổng thống VNCH lại cho ông Dương Văn Minh.
Cựu Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn cho biết rằng ông cũng đă đóng góp ư kiến với Tổng Thống Trần Văn Hương về vấn đề này:
"Sáng chủ nhật 27 tráng 4, Tổng Thống Hương mời tôi họp tại Dinh Pbó Tổng Thống trên đường Công Lư. Phiên họp gồm có các chủ tịch của Iưởng Viện Quốc Hội, Tối cao Pháp Viện, Giám sát viện, hai phụ tá của tổng thống là Lê Tài Triển và Lê Công Chất. Tổng Thống Hương tóm lược những vận động chính trị đang diễn tiến bức bách cụ bàn giao cho Tướng Minh cùng lúc với áp lực mặt trận đang đè nặng sát nách đô thành. Tổng Thổng Hương bằng ḷng nư­ờng chỗ cho Tướng Minh nhưng cụ thắc mắc không biết dựa vào điều khoản nào của Hiến Pháp v́ cụ bông muốn xé bỏ hiến pháp và đầu hang. Cụ nói đúng lư ra th́ cụ phải nhường chỗ cho Chủ Tịch Thượng Viện th́ mới theo đúng hiến pháp.
“Trong phiên họp có nhiều người am tường luật pháp, nhưng cụ lai hỏi tôi: Thủ Tướng có căn bản luật và hành chánh, lại là cựu chủ tịch Hạ Viện, vậy thủ tướng hăy góp ư tôi giải quyết việc này ra sao?
"Tôi góp ư với Tổng Tổng Hương: “Thưa Tổng Thống, mặc dù chúng ta không thể chống chọi nỗi áp lực chính trị và quân sự của ngoại bang và Cộng sản, nhưng tôi cũng xin Tổng Thống đừng dựa vào quyết định cá nhân và tự tiện bàn giao cho tướng Minh v́ sự bàn giao vi hiến này có hậu quả chính trị là xé bỏ hiến pháp là tai lại hơn nữa là sử sách sau nầy sẽ lên án Tổng Thống v́ bàn giao chức vụ cho Tướng Minh mà sau đó đất nước này mới mất vào tay Cộng sản. "
Tuy Tổng Thống và nhân viên Lưỡng Viện Quốc Hội đều được nhân dân trực tiếp bầu, tuy Tổng Thống được Hiến Pháp giao cho trọng trách Quốc Trưởng lănh đạo quốc dân, nhưng theo truyền thống dân chủ cũng như tbeo thủ tục đă đựơc áp dụng trê n thực tế tại các nước dân chủ lâu đời, mỗi khi cần phải có những quyết định không được dự trù trong hiến pháp để cứu đất nước đang bị lâm nguỵ, họ t­hường giao trách nhiệm nặng nề này cho quốc hội là cơ quan bao gồm hàng trăm dân cử và thường được chấp nhận là quyền uy tối cao của đất nước.Vậy tôi đề nghị Tổng Thống dành cho lưỡng Viện Quốc Hội quyết định tối hậu "
“Hôi nghị chấp thuận đề nghị của tôi " *176 .
Cựu Đại Tướng Cao Văn Viên cũng có nhận xét như sau:
"Mặc dù có nhiều sự đồn đăi cho rằng Cộng sản chỉ thương lượng một giải pháp chính trị với Tướng Dương văn Minh, nhưng là một vị tổng thống tin vào hiến pháp, Tổng Thống Hương không thể nào trao chức tổng thống lại cbo tướng Minh nếu không có sự đồng ư của Quốc Hội " *177
Phiên họp với Tổng Thống Trần Văn Hương chấm dứt vào khoảng 12 giờ trưa ngày chủ nhật với quyết định sẽ giao cho Thượng và Hạ Nghị Viện biểu quyết về vấn đề "trao quyền" cho Tướng Dương Văn Minh để thương thuyết
*176 Nguyễn Bá Cẩn: Sđd, trang 432-433.
*177 cao văn viên: sđd, trang 222.
với Cộng sản Bắc Việt nội trong ngày hôm đó, tuy nhiên v́ th́ giờ quá cấp bách cho nên rất khó mà có thể đạt giấy mời đến các vị nghị sĩ và dân biểu đến tham dự phiên họp đặc biệt này trong ṿng chỉ có mấy tiếng đồng hồ.
Cựu Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn cho biết chính đại sứ Hoa Kỳ Graham Martin đă gọi điện thoại cho ông để yêu cầu giải quyết sự khó khăn này nh­ sau:
"Tôi ra về sau khi từ giă cụ Hương, nhà ái quốc khả kính mà tôi không bao giờ được gặp nữa. Từ địa điểm họp tại tư dinh Phó Tổng Thống về đến tư dinh Thủ tướng tại số 5 Bến Bạch Đằng xe chạy độ 15 phút. Thế mà vừa bước chân vào pḥng khácb th́ điện thoại reo vang. Đại sứ Martin ở phía đầu dây bên kia nói với tôi: t́nh h́nh vô cùng khẩn trương. Công việc đang phải giải quyết với cộng sản Bắc việt từng phút từng giây chứ không phải từng ngày, từng giờ nữa. Tưởng là phiên họp với Tổng Thống Hương đă đi đến quyết định là bàn giao ngay nội ngày bôm nay.
“Không ngờ thủ tướngg lại đề nghị “giao quả bóng” qua cho quốc hội, biết chừng nào mới triệu tập cả trăm người đến họp được? Hai ông chủ tịch quốc hội sẽ bó tay không thể nào có phuơng tiện tống đạt thư mời dân biểu và nghị sĩ được. Vậy xin thủ tướng giúp giùm hai vị này trệu tập phiên họp khẩn cấp nội chiều nay. Nếu trễ kư hạn tối nay của Cộng sản th́ Sài G̣n sẽ lâm nguy. "
"Tôi liền điện thoại thông báo hai vị chủ tịch Thượng và Hạ viện cứ tống đạt thư mời các dân biểu và nghị sĩ cho đúng nội quy, nghưng e rằng thư mời sẽ không đến tay đầy đủ cbo các vị dân cử đâu. Tôi chỉ thị lập tức cho hai đài truyền thanh và truyền h́nh ngưng tất cả các chương tŕnh phát thanh t­hường lệ.
"Bắt đầu từ giờ phút này, chỉ phát thanh nhạc hùng, tạo không khí khẩn trương y như khi có biến cổ trước đây và đọc thư mời các nghị sĩ và dân biểu đến dự phiên họp khoáng đại lưỡng viện tại Hội Trường Diên Hồng, trụ sở của Thượng nghị viện vào lúc 7 giờ tối nay" 178
Trong buổi chiều hôm đó, Đài Phát thanh Sài g̣n liên tiếp đọc đi đọc lại từng giờ thư mời của Nghị sĩ Trần Văn Lắm yêu cầu các dân biểu và nghị sĩ đến dự phiên họp đặc biệt khẩn cấp tại trụ sở Thượng Viện vào lúc 6 giờ chiều cùng ngày. Phiên họp ư­ỡng Viện khai diễn vào lúc 7 giờ 30 tối với 138 nghị sĩ và dân biểu hiện diện: Có nhiều người sau này nói rằng phiên họp này không hợp pháp v́ không đủ túc số, tuy nhiên điều đó không đúng v́ vào tháng 4 năm 1975, tổng số dân biểu và nghị sĩ trong hai viện quốc hội là 219 người, theo nội quy của quốc hội th́ chỉ cần quá bán tổng số tức là 110 ng­ời là đủ túc số để họp lưỡng viện, như vậy con số 138 người th́ đă quá đủ túc số rồi.
Theo lời yêu cầu của Chủ tịch Thượng Viện, ông Trần Văn Đôn, Tổng trưởng Quốc Pḥng đă hướng dẫn một phái đoàn quân sự đến quốc hội để tŕnh bày về t́nh h́nh quân sự và ṿng đai pḥng thủ Sài g̣n. Phái đoàn này gồm có Đại T­ớng Cao Văn Viên, Tổng Tư Lệnh QLVNCH, Trung Tướng Nguyễn Văn Minh, Tư Lệnh Biệt Khu Thủ Đô, Trung Tướng Trần Văn Minh, Tư Lệnh Không Quân, Phó Đô Đốc Chung Tấn Cang, Tư lệnh Hải Quân, Chuẩn tướng Trần Đ́nh Thọ, Tr­ởng Pḥng 3 và Trung Tâm Hành Quân Bộ Tổng Tham Mưu và Đại tá Hoàng Ngọc Lung, Trưởng Pḥng 2/Quân Báo thuộc Bộ Tổng Tham Mưu QLVNCH.
Ông Trần Văn Đôn, với tư cách là Xử Lư Thường vụ Tổng trưởng Quốc Pḥng, đă thuyết tŕnh cho Lưỡng Viện Quốc hội t́nh h́nh bi đát của đất nước kể từ khi Ban Mê Thuột thất thủ ngày 10/3/75, sau đó mất Quảng trị ngày 19/3 An Lộc ngày 20/3, Huế ngày 26/3 Quảng Tín ngày
178 Nguyễn Bá Cẩn: Sđd, trang 436.
24/3, Quảng Ngăi ngày 25/3, Đà nẵng ngày 29/3, Quy Nhơn ngày 1 tháng 4, Nha trang ngày 2 tháng 4, Đà Lạt ngày 4/4, Phan Rang ngày 16/4, Phan Thiết ngày 19/4, Xuân Lộc ngày 20/4 và ngay trong lúc quốc hội đang họp th́ quân Cộng sản Bắc Việt đă tới Biên Hoà.
Phái đoàn Trần Văn Đôn tường tŕnh với Lưỡng Viện Quốc Hội rằng hiện CS Bắc Việt đang có tới l6 sư đoàn tức là vào khoảng hơn 160.000 quân đang bao vây Sài G̣n cùng với sự yểm trợ của một số rất đông thiết giáp và pháo binh hạng nặng, trong khi đó th́ ṿng đai pḥng thủ của ta đang từ từ bị thu hẹp. Cồ hai nghị sĩ là Phạm Đ́nh Ái và Vũ Văn Mẫu hỏi phái đoàn Quốc Pḥng lực lượng tổng trừ bị của VNCH ở đâu và ṿng đai pḥng thủ như thế nào th́ được trả lời rằng tổng trừ bị đang ở ṿng đai pḥng thủ Sài G̣n cùng với hai sư đoàn 5 và 25.
Tuy nhiên hai đại đơn vị này đă bị quân Cộng sản cầm chân, Sư đoàn 5 bị quân Cộng sản vây ở căn cứ Lai Khê và Sư Đoàn 25 đang bị vây ở căn cứ Đồng Dù, c̣n trong thủ đô Sài G̣n th́ chỉ có Cảnh sát Dă chiến cùng với một số đơn vị Biệt Động Quân bảo vệ. Tóm lại, phái đoàn phúc tŕnh rằng tổng số quân VNCH bảo vệ thủ đô chỉ có khoảng 60.000 người và không có khả năng tăng viện thêm trong khi đó th́ quân CSBV đông gấp 3 lần và quân của họ từ các vùng miền Bắc và Miền Tnung tiếp tục kéo về càng ngày càng đông và đó là viễn ảnh của mặt trận Sài G̣n trong một vài ngày sắp tới. Theo một nhà báo Pháp th́ trong bài thuyết tŕnh này, ông Trần Văn Đôn "đă đặt ra một bức tranh vô cùng bi thảm: chỉ vài ngày, có thể chỉ vài giờ nữa, Sài g̣n có thể bị đại bác 13O ly của Cộng sản tàn phá. Vậy phải thương thuyết ngay để có ngưng bắn càng sớm càng tốt . "
Cựu Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn cho biết thêm một vài chi tiết về phiên họp đặc biệt này của lưỡng viện như sau:
"Sau khi ba tướng Trần Văn Đôn, Nguyễn văn Minh và Nguyễn Kắc B́nh ra về để cho lưỡng viện quốc hội tiếp tục thảo luận, thời giờ qua rất nhanh thế mà các nghị sĩ dân biểu kéo dài cuộc thảo luận dằng co xung quanh hai đề tài hợp hiến và chủ quyền quốc gia, chưa chịu biểu quyết. Dân biểu phạm Anh, Tổng Trưởng Đặc trách liên Lạc Quổc Hội, từ hội trường Diên Hồng báo cáo với tôi rằng các nghị sĩ và dân biểu thuộc phe cầm quyền không chống đối việc trao quyền cho D­ơng Văn Minh v́ muốn tránh đổ máu cho nhân dân trong đô thành. Trái lại một chuyện bất ngờ và đầy mâu thuẩn đă xảy ra là nghị sĩ và dân biểu đối lập lại do dự chưa chịu biểu quyết cho tướng Minh là người mà họ đă ủng hộ lâu nay.
“Khi trao đổi với nhau một cách bán chính thức ngoài hành lang của hội trường, một sổ dân biểu và nghị sĩ đối lập cho biết “sở dĩ họ chống việc trao quyền cho tướng Minh là v́ họ nghĩ rằng Tướng Minh sẽ không đủ tài ba để giữ nước mà sẽ làm mất nước vào tay Cộng sản. " được hỏi “nếu vậy th́ tại sao lâu nay quí anh tín nhiệm tướng Minh như lănh tụ đối lập trong nước” th́ các dân biểu và nghị sĩ đối lập trả lời rằng: “chúng tôi nào có tín nhiệm và tín tưởng Tướng Minh. Chúng tôi chỉ dùng tướng Minh để phá Tổng Thống Thiệu mà thôi!"
“Cũng nên nói thêm là hai toà đại sứ Hoa Kỳ và Pháp vận động khá mạnh nên sau cùng lưỡng viện quốc bội ngưng thảo luận để biểu quyết " *179
Sau đó, vào lúc 8 giờ 45 tối, Thượng Nghị Sĩ Trần Văn Lắm đọc câu hỏi sau đây trước Lưỡng Viện Quốc hội "Ai đồng ư là TT Trần Văn Hương nên trao quyền cho ông Minh để ông ta có thể t́m kiếm một con đuờng văn hồi ḥa b́nh cho Việt Nam?" 136 trong tổng số 138 dân
*179 Nguyễn Bá Cẩn: Sđd, trang 442-443.
biểu và nghị sĩ bỏ phiếu thuận, hai người không bỏ phiếu là TNS Trần Văn Lắm, Chủ Tịch Thượng Viện và Dân biểu Phạm Văn Út, Chủ Tịch Hạ Viện v́ theo nội quy của Thượng và Hạ viện th́ vị chủ tịch chỉ bỏ phiếu khi nào không đủ đa số mà thôi.
Như vậy, chỉ 24 tiếng đồng hồ sau quyết nghị ngày 26/4, Quốc Hội đă thông qua một quyết nghị mới minh định việc cả hai viện lập pháp chấp thuận việc TT Trần Văn Hương trao quyền lại cho ông Dương Văn Minh và có như vậy th́ việc Cụ Trần Văn Hương trao quyền mới có vẻ như là có tính cách hợp hiến và hợp pháp và đó là điều mà Cụ trông đợi. Ông Trần Văn Đôn kể lại rằng tối hôm đó ông đến nhà Cụ Hương để thông báo việc xảy ra ở quốc hội th́ Cụ nhờ ông Đôn nói lại với ông Dương Văn Minh là Cụ sẵn sàng trao quyền bất cứ lúc nào.
Khi ông Đôn ra về, Cụ Hương nói với ông Đôn rằng: "họ muốn có ông Minh th́ có ông Minh!”. Theo ông Đôn th́ sau đó ông Nguyễn Xuân Oánh và ông đến toà đại sứ Pháp và Mỹ thông báo việc quốc hội đă chấp thuận việc trao quyền cho ông Dương Văn Minh rồi cả hai ng­ời ghé đến nhà ông Minh. Ông Đôn nói với ông Minh là Cụ Hương sẵn sàng trao quyền bất cứ lúc nào th́ ông Minh nói rằng ông ta sẽ nhậm chức vào lúc 5 giờ chiều ngày hôm sau, thứ Hai 28 tháng 4 năm 1975. (Đại úy Nguyễn Văn Nhựt, cựu tùy viên của TT Trần Văn Hương quả quyết với người viết rằng tối 27 tháng 4 cũng như tối hôm sau 28 tháng 4, Cụ Hương không hề tiếp ông Đôn tại Phủ Phó Tổng Thống trên đường Hiền Vương).
Sau khi Dương Văn Minh đă chính thức được quốc hội chấp thuận giao quyền tổng thống, khuya hôm đó, theo Frank Snepp, đại sứ Hoa Kỳ Martin mới chỉ thị cho Polgar, trùm CIA Sài G̣n, đi đón những nhân vật thân cận và trung thành với ông Thiệu đưa lên phi trường Tân Sơn Nhất rồi họ được một chuyến bay đặc biệt đưa sang Căn cứ Không Quân Clark tại Phi Luật Tân. Trong số những hành khách trên chuyến bay đặc biệt này có cựu thủ tướng Nguyễn Bá Cẩn, cựu tổng trưởng Hoàng Đức Nhă và cựu Thiếu tướng Tư lệnh Cảnh sát Nguyễn Khắc B́nh. Frank Snepp cho biết rằng Đại Sứ Graham Martin đă ra lệnh không cho một viên chức cao cấp nào trong chính phủ được ra đi cho đến khi nào Đại Tướng Dương văn Minh được chính thức giao quyền tổng thống. *180 Cựu thủ tướng Nguyễn Bá Cẩn nói với người viết rằng ông ra đi vào tối 27 tháng 4 v́ ông không muốn làm cái việc bàn giao chức vụ thủ tướng cho Vũ Văn Mẫu. Trong cuốn hồi kư sau này, ông Nguyễn Bá Cẩn cũng xác nhận rằng ông được toà đại sứ Hoa Kỳ đưa lên phi trường Tân Sơn Nhứt vào rạng sáng ngày 28 tháng 4 và được đưa qua Căn cứ Clark Field của Hoa Kỳ tại Phi Luật Tân trên một chiếc phi cơ vận tăi C-13O cùng với Bác sĩ Phan Quang Đán và ông Hoàng Đức Nhă.
Trong khi tại Sài G̣n, hai viện quốc hội đă thông qua quyết nghị cho phép TT Trần Văn Hương " trao quyền” cho ông cựu Đại ư­ớng Dương Văn Minh để "điều đ́nh" với Cộng sản th́ tại Hà Nội, Vơ Nguyên Giáp đă nhân danh Quân ủy Trung Ương gửi một chỉ thị mang số 113/QUTW ngày 27 tháng 4 năm 1975 cho các đơn vị Cộng sản tại miền Nam về "nhiệm vụ của các đơn vị quân đội quản lư thành phố Sài Gon-Gia Định". Chỉ thị này dài tất cả là 10 trang giấy nói về việc "quản lư tốt", nắm vững đặc điểm của Sài G̣n-Gia Định và công tác cụ thể trong việc quản lư. Vơ Nguyên Giáp ra lệnh rằng chỉ thị này phải được "quán triệt đầy đủ đến tân chi bộ và trung đội, tiểu đội và đựơc chấp hành nghiêm túc". Trong bản chỉ thị này, không hề có câu nào nhắc đến việc có thể thương lượng với Dương Văn Minh.
*180 Frank Snepp: sđd, trang 448

Nhân Vật Trần Văn Đôn
Trong cuốn " Việt Nam nhân chứng," tác giả Trần Văn Đôn cho biết thân phụ của ông là công dân Pháp và ông ra đời tại Bordeaux vào năm 1917, rồi theo cha trở về Việt Nam. Đến năm 1927, ông lại được cha cho sang Pháp "du học” lúc mới 10 tuổi. Sau hai năm, ông về thăm nhà và không muốn trở lại Pháp nên học ở Sài G̣n cùng lớp với Dương Văn Minh. Sau khi đậu tú tài, vào năm 1939 sang Pháp học về Cao Đẳng Thương Mại (Hautes etudes Commerciales) nhưng khi Đệ Nhị Thế chiến bùng nổ vào năm đó th́ bị động viên vào quân đội với cấp bậc binh nh́.
Sang năm 194O được vào học trường sĩ quan trừ bi St. Maixent nhưng giữa chừng th́ phải ra trận rồi bị Đức Quốc xă bắt.
Năm 1940 lại theo cha là Trung úy Y sĩ Trần Văn Đôn về Việt Nam và phục vụ trong quân đội Pháp. Năm 1944 ông được người Pháp gởi đi học sĩ quan tại Trường Đồi Thông, được người Pháp đọc là Trường Tông ở Phú Thọ và trở thành sĩ quan trong Quân Đội Pháp. Năm 1947 được làm sĩ quan tuỳ viên cho Thủ Tướng Nguyễn Văn Xuân rồi đến năm 1950 được sang Pháp theo học Trường Cao Đẳng Quốc Pḥng trong 1 năm, về nước năm 1951 và được cử phụ trách Nha An Ninh Quân Đội. Đến năm 1954 được cử kiêm nhiệm thêm chức Tham Mưu Trưởng thay cho Đại tá Trần văn Minh và ở lại chức này cho đến năm 1957. Năm 1955, Trần Văn Đôn từ bỏ quốc tịch Pháp, đốt cấp hiệu đại tá của Pháp và được Thủ Tướng Ngô Đ́nh Diệm thăng lên thiếu tướng, sau đó được cử làm Tư Lệnh Quân Đoàn I rồi Quyền Tổng Tham Mưu Trưởng Quân Đội VNCH khi Đại Tướng Lê Văn Tỵ bị bệnh. Ông là một trong những người tổ chức và lănh đạo cuộc đảo chánh ngày 1 tháng 11 năm l963 giết chết Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm và Cố Vấn Ngô Đ́nh Nhu nhưng đến ngày 30 tháng 1 năm 1964 th́ bị Tướng Nguyễn Khánh chỉnh lư và sau đó bị cho giải ngũ. Năm 1967 ông ứng cử vào Thượng Nghị viện, năm 1971 ứng cử vào Hạ Nghị Viện và vào năm 1975 th́ giữ chức Phó Thủ Tướng kiêm Tổng trưởng Quốc Pḥng.
Trong cuốn "Viêtnam, Qu’as Tu Fait De Tes Fils," tác giả Pierre Darcourt có viết về Trần Văn Đôn như sau: Trần Văn Đôn có giáng dấp của một tướng làm chính trị hơn là chỉ huy. Quen với các tṛ âm mưu trong hậu trường và với các tṛ xin xỏ trong chính phủ, sự nghiệp và thăng thưởng của bắn nhờ ở sự bợ đở hơn là thành tích. Trung úy Trần Văn Đôn bắt đầu leo lên hoạt động chính trị từ năm 1946 lẻo đèo theo xách cặp cho tướng Nguyên Văn Xuân, sau đó theo Trần Văn Hữu rồi đến Ngô Đ́nh Diệm. Năm 1956 nhiều bạn người Pháp và bạn trong quân đội đă khinh miệt hắn v́ để làm đẹp ḷng TT Ngô Đ́nh Diệm, hắn đă chủ tọa một buổi lễ đốt các tàn tích của thời thực dân Pháp thống trị” và Đôn đă "liệng cặp lon đại tá cùng với các huy chương mà quan thầy Pháp ban cho vào lửa. Chú ruột của Trần Văn Đôn giận quá và đă tặng hắn hai cái bạt tai nẫy lửa”.
(Ghi chú của người viết. Đại tá Trần Văn Đôn cùng với một số sĩ quan cao cấp hồi đó đă từ bỏ quốc tịch Pháp và làm lễ đốt lon của Pháp để lấy điểm với chính quyền Ngô Đ́nh Diệm và ông Diệm đă thăng cấp cho Trần Văn Đôn lên thiếu tướng, chỉ có Đại tá Lê Văn Kim, em rể của Trần Văn Đôn, và Đại Tá Trần Văn Hổ không chịu bỏ quốc tịch Pháp để được lên tướng cho nên không được ḷng ông Ngô Đ́nh Diệm. Trong cuộc đảo chánh ngày 1-11-1963 Trung Tướng Lê Văn Kim được xem là đầu năo, là linh hồn trong nhóm bộ ba Dương Văn Minh-Trần Văn Đôn-Lê Văn
Kim và sau khi ông Diệm và ông Nhu bị giết, Tướng Lê Văn Kim được chỉ định làm ủy Viên Chính trị của Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng, một chức vụ tương đương với chức vụ Cố Vấn Chính trị tại Phủ Tổng Thống mà ông Ngô Đ́nh Nhu nắm giữ trong suốt 9 năm ông Diệm nắm chính quyền.)
Sau này, tuy ông Diệm ban cho hắn danh vọng và cho hắn làm Quyền Tổng Tham Mưu Trưởng Quân đội, hắn vẫn tham dự dự vào việc hạ bệ ông Diệm. Là bạn của tướng Dương văn Minh, Đôn bỏ Minh để theo Kỳ. Nhờ Kỳ để ứng cử rồi lại bỏ Kỳ để theo Thiệu. Làm tṛ ma-nớp để Thiệu sửa hiến pháp cho phép Thiệu ứng cử lần thứ ba, Thiệu thưởng công bằng cách cho hắn giữ ghế phó thủ tướng.
“Trần Văn Đôn lo xa nên hay đi ngoại quốc, nhất là những nước có liên lạc thân hữu với Pháp. Tại Paris, hắn đă t́m gặp các quan thầy cũ để tỏ ḷng hối hận v́ đă giám đốt lon và huy chương của Pháp. Sau năm 1975, Trần Văn Đôn đă nhờ Tướng Loisillon của quân đội Páp vận động xin với chính phủ Pháp cho hắn lănh tiền hưu trí v́ đă phục vụ nước Pháp trong 16 nắm trời (1940-1956) và hắn đă lănh được sổ tiền là 130.OOO quan (khoảng 32,OOO đô-la). Đồng thời, Trần Văn Đôn cũng đă nhờ Jean Sainteny (cựu Cao ủy Pháp tại Bắc Việt và là người rất thân với Hồ Chí Minh) môi giới để hắn móc nối với những kẻ có liên lạc với Việt Cộng và Hà Nội.
Trần Văn Đôn nổi tiếng là người có tài thông gian với nhiều phụ nữ Việt Nam có chồng nhưng mà vẫn giữ được liên lạc tốt với những người bị cắm sừng và giữ đựơc liên lạc với vợ của hắn”*181
Ông Trần Văn Đính nói rằng trong thời gian Cụ Trần Văn Hương làm thủ tướng cũng như là Phó Tổng Thống, có
*181: Pierre Darcourt: "Vietnam, Q­’as Tu Fait de Tes Fils." bản dịch của Phạm Kim Vinh trong saigon, Người Việt, PO Box 486, Westminster, CA 92683, 1979, tr. 109-110)
nhiều người đă yêu cầu Cụ đưa ông Đôn lên giữ một vài chức vụ quan trọng nhưng Cụ nhất mực từ chối, Cụ cho rằng ông Đôn chỉ là một người "opportunist” (cơ hội chủ nghĩa, gió chiều nào theo chiều đó), đời sống riêng tư "thiếu đạo đức", không xứng đáng để giữ một chức vụ nào trong guồng máy lănh đạo quốc gia.*182
Người viết có hỏi cựu Đại úy Nguyễn Văn Nhựt sĩ quan tùy viên của Cụ Trần Văn Hương cho đến ngày cuối cùng, về tin đồn nói rằng vào cuối tháng 4 năm 1975, Cụ Hương dự định mời ông Trần Văn Đôn làm thủ tướng th́ ông Nhựt trả lời rằng " tôi ở bên cạnh Cụ gần như là suốt ngày đêm trong thời gian đó và tôi không hề nghe Cụ nói với ai về việc mời ông Đôn làm thủ tướng. Riêng về ông Đôn th́ Cụ có nói như vầy: “Cái ông đó th́ tôi không bao giờ mời làm một chức vụ ǵ cả."
Để có thể hiểu thêm về nhân vật này, có một câu chuyện được chính ông Trần văn Đôn kể lại cho bạn bè của ông và trong giới chính trị cũng như các vị tướng lănh có nhiều người biết chuyện này. Người kể lại câu chuyện này với người viết là một nhân vật có nhiều liên hệ với ông Đôn từ Sài g̣n cũng như sau năm 1975. Theo lời ông Đôn kể lại th́ vào khoảng thập niên 1980, ông Đôn bị một chứng bệnh ǵ đó và đ­ược vào điều trị trong bệnh viện Val De Grace, tức là quân y viện lớn nhất của quân đội Pháp ở gần Paris và ông đă kết thân với một vị bác sĩ Quân Y người Pháp phục vụ tại bệnh viện này. Ông Đôn vốn là công dân Pháp trước năm 1955, là cựu sĩ quan trong quân đội Pháp cho nên đă được hưởng quyền lợi đặc biệt này.
Trong thời gian dưỡng bệnh ở đây, ông Đôn hang ngày đi dạo và thường gặp một người Việt Nam khá lớn tuổi
*182: phỏng vấn ông Trần Văn Đính, thứ nam của Cụ Trần Văn Hương tại California 2002.
cũng đi dạo trong sân bệnh viện với người theo hầu và mỗi lần gặp th́ bao giờ ông Đôn cũng cúi đầu chào. Nhiều lần như vậy th́ người bệnh nhân lớn tuổi đó cũng chào đáp lễ và có lần ông ta dừng lại chuyện tṛ thăm hỏi với ông Đôn. Người đó nghe giọng nói của ông Đôn th́ biết là người Miền Nam, ông ta hỏi tên tuổi và sau khi ông Đôn tự giới thiệu th́ ông già đó nói "à, cái tên đó th́ tôi cũng có nghe"'
Ông già đó là Lê Đức Thọ, lúc đó đang được chính phủ Pháp cho sang chữa bệnh tại Paris.
Những lần sau, Lê Đức Thọ gặp ông Đôn cùng đi với vị bác sĩ người Pháp th́ cũng chuyện tṛ vui vẻ và có lần ông ta nói với ông Đôn là nên về thăm quê hương v́ "đất nước đang cần bàn tay xây dựng của Việt kiều". Vị bác sĩ người Pháp, cũng là y sĩ điều trị cho Lê Đức Thọ, nói với Lê Đức Thọ rằng cả hai người muốn cùng đi chung sang thăm Việt Nam một chuyến th́ ông Thọ hứa là sẽ ra lệnh cho sứ quán lo thủ tục cấp chiếu khán khẩn cấp cho hai người. Vài ngày sau, có nhân viên của sứ quán Cộng sản đến bệnh viện và đưa chiếu khán nhập cảnh Việt Nam vô hạn định cho vị bác sĩ người Pháp, ông Đôn bèn hỏi về trường hợp của ông. Tên nhân viên sứ quán hỏi tên ông Đôn và sau khi được ông Đôn cho biết tên th́ y trả lời bằng một giọng lạnh lùng "trường hợp của anh th́ phải theo thủ tục thông thường "
Nhận định về phúc tŕnh của Trần Văn Đôn tại Lưỡng viện Quốc hội ngày 27 tháng 4 năm 1975, Jean Lartéguy đă viết trong L'Adieu à Saigon rằng “tướng Đôn th́ chẳng có ǵ để mất mát nhiều. Sinh tại tỉnh Bordeaux, ông là dân Tây. Và mặc dù ông ta đă đốt giấy thông hành và đốt cặp lon đại tá của quân đội Pháp để làm đẹp ḷng ông Ngô Đ́nh Diệm và bà Nhu, nhưng ông ta biết là không thể mất cái quốc tịch Pháp. Những tṛ hề!*183
Pierre Darcourt cho biết về phản ứng của một số dân cử về báo cáo của ông Đôn: “Trần Văn Đôn đă dệt ra một bức tranh vô cùng bi thảm. Chỉ vài ngày, có thể chỉ vài giờ nữa, Sài g̣n có thể bị đại bác 130 ly của Cộng sản tàn phá .Vậy phải thương thuyết ngay để có ngừng bắn càng sớm càng tốt". Darcourt nói thêm rằng: “ngày sau đó, các dân biểu nghị sĩ trẻ đă thốt ra những lờ giận dữ và khinh bỉ: "Đồ bán nước! Quân đầu hàng! Tướng pḥng ngủ!" Darcourt cho biết là Bác sĩ Thức, trưởng khối Cộng Hoà đă tiến về phiá
Đôn và hét lên nhiều lần: “đồ phản quốc! Phản quốc! Mầy chỉ là một tên phản quốc! Mày đáng bị xử bắn!'*184
Các Vị nghị sĩ cùng dân biểu trong hai viện quốc hội lúc đó đều không biết rằng ông Trần Văn Đôn không c̣n đủ tư cách để làm việc thuyết tŕnh này v́ ông Đôn lúc đó không c̣n là công dân Việt Nam nữa, ông ta đă lấy lại quốc tịch Pháp, đă lấy thông hành của nước Pháp vào buổi tr­a ngày hôm đó và thực ra th́ dù ông ta đă phục vụ với tư cách là t­ớng lănh, là nghị sĩ, là dân biểu, là phó thủ tướng v v của Việt Nam Cộng Hoà trong hơn 3 thập niên nhưng ông ta không hề mất quốc tịch Pháp v́ thân phụ của ông ta là một người công dân Pháp và ông ta đă sinh trưởng tại Pháp.
Pierre Darcourt tiết lộ rằng: "trước đó vài giờ, giữ cho trọn nghiă bầy tôi với nước Pháp, Đôn đă tới từ biệt lại sứ Pháp Mérillon và để lănh giấ thông hành quốc tịch Pháp"
Theo Jean Lartéguy trong L'Adieu À Saigon, khi ông ta đến dùng cơm trưa với Đại sứ Mérillon th́ ông đại sứ tḥ đầu qua cửa sổ nói với ông rằng "xin lỗi, chờ tôi một lát v́
*183 Jean Lartéguy: L'Adieu À Saigon, bản dịch Saigon, trang 17
*184 Pierre Darcourt: sđd, bản dịch "Saigon," trang 113
tôi đang tiếp một thân hữu. Ông ấy đến từ biệt tôi" Jean Lartéguy nói rằng "Đó là Trần Văn Đôn. Ngày bôm qua (26-4-75), ông ta c̣n là Phó Thủ Tướng kiêm Tổng trưởng quốc Pḥng và đă có lúc nghĩ tới việc nắm lấy ghế thủ tướng, nếu không nắm được cái ghế quốc trưởng. Hôm trước, Đôn hoạt động mạnh để đẩy Hương khỏi cái ghế tổng thống v́ Đôn dệt ra một t́nh h́nh quân sự bi thảm dưới sự thật. Trong những ngày gần đây, Đôn là bầy tôi trung thành của chính sách Pháp. Người ta bảo tôi rằng nhiều tháng trước đây, Đôn đựơc toà đại sứ Pháp nghe theo về rất nhiều điều. Tướng Đôn bảnh trai, xuất sắc, nhẹ nhàng đă tới toà đại sứ Pháp để lấy sổ thông hành (passport) của nước Pháp. Phải chăng ông ta sanh tại tỉnh Bordeaux?*185
Như vậy th́ vào ngày 27 tháng 4 năm 1975, cựu Trung tướng Trần Văn Đôn đă có thông hành của Pháp, điều đó có nghĩa là ông ta đă hồi tịch trước đó hoặc là ông ta không hề mất cái quốc tịch Pháp “thổ sinh" như Jean Lartéguy đă nói và một công dân nước Pháp như ông ta tại sao lại được mời ra thuyết tŕnh về an ninh quốc pḥng tại lưỡng viện quốc hội của nước VNCH?

8 Ngày Thứ Hai 28.4.1975


NGÀY THỨ HAI
28 THÁNG 4 /1975
"Trao Quyền" Cho Dương Văn Minh

Có một số tác giả và cả Frank Snepp trong cuốn Decent Interval đă nói rằng Cụ Trần Văn Hương có ao ước được làm tổng thống trong một tuần lễ, do đó Cụ muốn kéo dài cho đến chiều 28 tháng 4 mới giao quyền lại cho ông Dương Văn Minh để cho thời gian Cụ làm đúng 7 ngày như Cụ từng ao ước.
Điều này hoàn toàn không đúng v́ người quyết định làm lễ bàn giao vào ngày hôm sau chính là Dương Văn Minh. Ông trần Văn Đôn có kể lại trong Việt Nam Nhân Chứng rằng tối hôm trước ông có nói với ông Dương Văn Minh là nên “nhận liền nhiệm vụ để bắt tay vào việc" th́ ông Minh nói rằng “5 giờ chiều mai". Ông Đôn nhận xét rằng sở dĩ ông Minh muốn đợi đến 5 giờ chiều hôm sau là v́ "ông coi ngày giờ tốt trước khi nhận việc." Trong một bài đ­ợc đăng trên báo diễn Đàn phụ Nữ, ông Trần Văn Lắm, cựu chủ Tịch Thượng Viện đă kể lại với Tiến sĩ Lâm Lễ Trinh rằng tối 27 tháng 4, ông Lắm đến báo tin với Cụ Hương về việc Lưỡng Viện Quốc Hội đă biểu quyết đồng ư để TT Trần Văn Hương từ chức và trao quyền lại cho Dương Văn Minh rồi sau đó đến gặp ông Minh và đề nghị nên làm lễ bàn giao vào hồi 9 giờ sáng ngày hôm sau 28 tháng 4. Ông Lắm kể lại rằng ông Dương Văn Minh đi qua pḥng bên cạnh để bàn luận với Trung Tướng Mai Hữu Xuân là người rất tin bói toán, sau đó ông Minh ra nói với ông Lắm rằng “9 giờ sáng không được tốt, bàn giao lúc 5 giờ rưỡi' chiều đi". *186 .
Ông Trần Văn Đính, thứ nam của Cố TT Trần Văn Hương quả quyết rằng Cụ Hương không bao giờ nói rằng Cụ "muốn làm tổng thống trong một tuần lễ" v́ Cụ không bao giờ có ư muốn làm tổng thống và các ông Trần Văn Đôn, Trần Văn Lắm kể lại nư­ trên th́ việc bàn giao chức vụ tổng thống đúng một ngày sau khi quốc hội biểu quyết không phải là ư của Cụ Hương mà đó là quyết định của Dương Văn Minh v́ quá tin vào tướng số và nghe theo lời cố vấn của Trung tướng Mai Hữu Xuân.
Theo Tiziani Terzant tác giả cuốn sách " Giải phóng!: The Fall and Liberation of Saigon," người kư giả Ư bị trực xuất ra khỏi Việt Nam trước đó ít lâu và vừa mới trở lại Sàig̣n sau khi ông Thiệu từ chức, th́ lễ bàn giao được thông báo với báo chí là sẽ diễn ra vào lúc 10 giờ sáng, sau đó lại được hoăn đến 3 giờ chiều và cuối cùng th́ dời lại lúc 5 giờ chiều. Terzani nói rằng sở dĩ có sự tŕ hoăn như vậy là v́ Dương Văn Minh gặp khó khăn trong việc thành lập tân chính phủ. Sau khi có tin Dương Văn Minh lên thay Cụ Trần Văn Hương, giới quan sát tại Sài g̣n tiên đoán rằng hai
*186: tuần báo Diễn Đàn Phụ Nữ số 161 năm 1997
người có thể được ông Minh chỉ định làm thủ tướng là Nghị sĩ Vũ Văn Mẫu theo phe Phật giáo Ấn Quang hay là Nghị sĩ Vũ Văn Huyền, thuộc phe Thiên chúa giáo. Cả hai người ai cũng muốn làm thủ tướng. Cuối cùng th́ D­ơng Văn Minh chọn Nghị sĩ Vũ Văn Mẫu v́ ông Mẫu là người có nhiều liên hệ đến phe Hoà giải Hoà Hợp Dân Tộc của Phật giáo Ấn Quang, c̣n Luật sư Nguyễn Văn Huyền th́ làm Phó Tống thống.
Theo bài phóng sự tường thuật lễ bàn giao tổng thống tại Dinh Độc Lập chiều 28 tháng 4 năm 1975 của Đài Phát thanh Sài g̣n th́ buổi lễ bắt đầu vào lúc 5 giờ chiều với sự hiện diện của khoảng 200 người gồm đại diện Thượng và Hạ Viện, Tối Cao Pháp Viện, Giám Sát Viện và một số tổng bộ trưởng trong chính phủ Nguyễn Bá Cẩn. Trong buổi phóng sự truyền thanh cuối cùng này của đài Phát Thanh Sài g̣n, phóng viên của đài nói rằng: " Thưa quư thính giả, vào lúc này th́ bên ngoài Dinh Độc Lập, chúng tôi nhận thấy trời đă bắt đầu m­ưa và Sài g̣n đang trải qua một buổi chiều u ám như hoàn cảnh hiện tại của đất nước. " .
Trong bài diễn văn cuối cùng, Tổng thống Trần Văn Hương nói:
" Thưa quư vị
“Bữa nay là cái ngày đă từ lâu rồi quư vi phải có mà ngày nay đă có, tức là đă đáp ứng nguyện vọng của tôi từ lâu rồi.
"Kbi tổng thống tiền nhiệm trao nhiệm vụ cho tôi, tôi vẫn biết sức già, dầu muốn dầu không, tuổi trời đă cao, sức đă ṃn, tất nhiên là không thể nào đảm trách đựơc một nhiệm vụ lớn lao trong khi mà nước nhà đă trải qua một buổi khó khăn vô cùng không thể trưởng tượng được. Bởi vậy cho nên trong ḷng tôi vốn mong mỏi rằng dầu thế nào cũng phải có đựơc một người ra lănh cái trách nhiệm này để lo cho việc nước. Gọi là cú vét phần nào, cái ǵ gọi là quyền lợi, cái ǵ gọi là danb dự của nước Việt Nam Cộng Hoà của chúng ta.
“Khi tôi đến trao đổi ư kiến với Đại tướng Dương Văn Minh, điểm làm tôi thắc mắc là điểm pháp lư bởi v́ nếu tự nhiên tôi đem cái quyền của tôi trao lại cho Đại Tướng th́ nư vậy, về phương diện pháp lư, không hợp lư chút nào. Điểm đó, tôi cùng Đại tướng đă có thảo luận. Sau khi ra ngoài lưỡng viện tôi cũng có tŕnh bày và lưỡng viện, sau khi thảo luận hai ngày th́ đă t́m ra được giải pháp mà đây tôi tin là giải pháp đáp lại chỗ mong mơi của mọi người.
“Thư­a quư vị, điểm thắc mắc về pháp lư hết rồi th́ về mặt đó chúng ta không c̣n băn khoăn chi nữa, th́ dầu muốn dầu không cái chuyện lớn lao hiện giờ không c̣n là chuyện pháp lư nữa, th́ việc làm sao cho nước VNCH dầu t́nh h́nh có kbó khăn đến đâu đi nữa, th́ cũng phải giữ phần nào cái danh dự của tổ tiên chúng ta.
"Thưa với Đại Tướng, dù muốn dù không, một chương lịch sử đă giờ qua rồi, những chương sẽ viết tới đây sẽ do nơi tay Đại Tướng mà bây giờ có hỏi ngay ra rằng Đại Tướng sẽ viết những ǵ, tôi thấy là Đại Tướng cũng băn khoăn, không thể trả lời. Nhưng tôi biết rằng với thiện chí của Đại Tướng đă sẵn có, thế nào việc làm sau này không đến nỗi phụ ḷng tin cậy của tất cả đồng bào, của quốc hội đă hoàn toàn đặt nơi Đại tướng. Đường đi nó có khác, nó đă khác, bởi v́ triều đại đă thay đổi. Chúng ta bây giờ không nghĩa là phải luôn luôn đổ xương máu, chúng ta không phải nghĩ là chúng ta phải đánh tới người chiến sĩ cuối cùng, tới viên đạn cuối cùng khi mà c̣n có một biện pháp nào, một giải pháp nào có thể đem lại hoà b́nh mà không đến nỗi tổn thương quá sức danh dự của nước nhà: Bởi vậy cho nên đường lối có lẽ là ở trong khuôn đặt sẵn như thế đó .
"Thưa với Đại Tướng, nhiệm vụ của Đại Tướng rất là nặng. Khi Đại tướng ra gánh vác việc này tôi thấy rơ ràng là Đại Tư­ớng không những có một thiện chí không mà thôi, Đại Tướng c̣n phải có những can trường ǵ mới dám đảm nhận như vậy và tôi cũng mong mỏi thế nào cbo Đại Tướng thành công. Vả lại, đặt lại vấn đề, giải pháp chiến đấu để giữ giải pháp dung hoà, ôn hoà, nghiă là quên hết tất cả những ǵ gọi là căm thù để đem lại trước hết sự hoà giải, ḥa hợp rồi tới hoà b́nh để cùng nhau sống yên mưu đồ chuyện tái tạo nước nhà. Theo tôi nghĩ, con đường là con đường đó.
“Thưa với Đại Tướng, xoá hận căm thù không phải là căm thù đối với ở ngoài, mà tôi cũng xin phép nói là chúng ta cũng nên xoá căm thù tất cả những ǵ gọi là căm thù ở bên trong. Trước kia, có lẽ những chỗ sai biệt đâm ra nếu là người Việt Nam thành thật thương nước, th́ tất nhiên người đó dù muốn dù không cũng phải lo cho nước, yêu nước. Nhưng tiếc có một nỗi đồng sàng mà có nhiều khi dị mộng,cho nên nghĩ như vậy mà cái ḷng nó nghĩ khác nhau. Việc làm khác nbau nên sinh ra xích mích, sanh ra đến cái chỗ có thể gọi là căm thù, th́ tôi thành khẩn yêu cầu Đại Tướng bao nhiêu những việc ǵ có thể gọi là căm thù nội bộ, Đại Tướng vui ḷng ráng thế nào xoá bỏ hết. Vả lại trong bộ máy của chế độ nào đều có những người phụng sự cbo chế độ đó. Nếu chế độ kế tiếp mà c̣n nghĩ đến những việc trước, t́m ra chuyện ân oán giang hồ gây chuyện thù nữa, th́ những người bất kỳ ở chế độ nào, tôi nghĩ làm sao mà dám tận tâm với chề độ đó khi nghĩ đến chề độ sau này có thể trả thù trả oán.
“Cái chỗ mong mơi của tôi là như thế và tôi cũng hết sức thành khẩn yêu cầu Đại Tướng nên nghĩ đến tiền đồ của nước nhà, nên nghĩ về sinh mạng, sống c̣n của đất nướớc này, làm thế nào cho việc hoà giải khởi sư trước ở trong nước này trước khi ra nước ngoài.
“C̣n một điểm nữa có lẽ là điểm chót. Tất nhiên là Dại Tướng sẽ mang hết sức ḿnh mà làm, nhưng tôi cũngnh́n nhận ḷng ḿnh dầu có thiện chí đến đâu nhưng sức ḿnh nó có hạn. Đại Tướng cũng là người, Đại tướng không phải là một vị thiêng liêng nao có phép mầu cho nên chỉ ph án một lời là mọi chuyện đều đấy như ư muốn được. Tất nhiên là Đại tướng phải ráng sức, chuyện Đại Tướng ráng sức mà thành công hay không thành công, đó là một việc tôi tưởng phần lớn không phải tùy nơi Đại Tướng. Nhưng nếu Đại tướng thành tâm v́ nước để lo cho nước, ráng văn hồi hoà b́nh lại để dân sống được yên, làm thế nào cho máu đừng đổ, thịt đừng rơi th́ cái công của đăi tướng đối với hậu thế sẽ lưu lại đời đời. Dầu thế nào, tôi thiết nghĩ rằng không bao giờ mà đất nước này người ta có thể quên đại tướng.
“Tôi xin cám ơn quư vị”. *187
Đó là bài diễn văn cuối cùng của Cụ Trần Văn Hương, hai lần làm đô tr­ởng Sài g̣n, hai lần làm thủ tướng chính phủ, cựu phó tổng thống và cách đó chừng một phút là vị tổng thống cuối cùng của chế độ Đệ Nhị Cộng Hoà. Nghe bài diễn văn trao quyền của Cụ, người ta nghĩ rằng Cụ không nói với ông Dương Văn Minh v́ ông Minh lên làm tổng thống th́ dù là không hợp hiến đi nữa, ông ta cũng không thể xem những người đă “phụng sự chế độ cũ” là kẻ thù. Cụ Trần Văn Hương có lẽ cũng như hầu hết người dân Miền Nam vào lúc đó đều biết rằng Cộng sản Bắc Việt sẽ thắng trong vài ba ngày sắp tới th́ cái chính phủ của ông Dương Văn Minh cũng không thể tồn tại, cho nên khi Cụ nói đến việc "xoá bỏ hận thù, hoà giải, hoà hợp rồi tới ḅa b́nh", Cụ đề cập đến việc không trả thù những người đă phục vụ trong chế độ cũ, th́ đó là những điều Cụ muốn
*187 Nhật Báo Ng­ời Việt, số 5990 ngày 2 tháng 5 năm 2002
mượn bài diễn văn cuối cùng trong đời của Cụ để nhắn nhủ với những người Cộng sản khi mà "tiều đại đă thay đổi".

Dương Văn Miinh Không Chịu
Treo Quốc Kỳ Việt Nam Cộng Ḥa

Khi cựu tổng thống VNCH Trấn Văn Hương đọc xong bài diễn văn và trở về chỗ ngồi, tất cả quan khách, các đài truyền h́nh, các đài phát thanh và đại diện báo chí đều hướng nh́n về con người của giờ thứ hai m­ơi lăm, cựu Đại tướng Dương Văn Minh.
Tiziano Terzani, một trong hơn 100 kư giả đă chứng kiến buổi lễ giao quyền hôm 28 tháng 4 năm 1975 tại Dinh Độc Lập, đă tả lại như sau:
“Sau khi cựu TT Trần Văn Hương trở về chỗ ngồi, bục diễn đàn vẫn trống trơn. Dương Văn Minh vẫn ngồi yên không hề nhúc nhích. Một người lính tiến vào dưới hàng đèn phản chiếu và gỡ hai lá cớ đem ra khỏi pḥng. Sau đó anh ta trở lại và tháo gỡ quốc uy cũ của Việt Nam Cộng Ḥa gắn trước bục diễn đàn rồi một người lính khác mang đến gắn huy hiệu mới của Dương Văn minh, đó là h́nh hoa mai năm cánh nằm trong dấu hiệu âm dương của người Trung Hoa, tượng trưng cho hai yếu tố đối nghịch tạo thành sự đồng nhất trong vũ trụ.
“Có nhiều tiếng x́ xào trong hội trường. Nền Cộng Ḥa đă thay đổi bộ mặt. Dương Văn Minh đứng dậy từ từ tiến về bục diễn đàn, mặt ông ta tỏ ra nghiêm trọng. Ngay lúc đó hai tiếng sét nổ thật lớn ở ngoài trời và tiếp theo là tiếng sấm kéo dài như để đánh dấu ư nghĩa lịch sử của giớ phút đau
thương nầy ..”*188
Trong cuốn Cruel Avril, nhà báo Oliver Todd cũng tường thuật buổi lễ này tương tự như vậy " một ng­ời lính trẻ tháo gỡ lá quốc kỳ sau bục diễn dàn rồi gỡ quốc huy của VNCH và thay thế bằng huy hiệu mới của Dương Van Minh”. *189
Trong cuốn những Ngày Cuối Cùng Của VNCH, tác giả Nguyễn Khắc Ngữ đă viết rằng " Cùng lúc ấy, một binb sĩ vào pḥng, bật đèn cho sáng thêm rồi lấy hai lá cờ lớn đi. Sau đó, anh ta trở lại gỡ huy hiệu hai con rồng của tổng thống cũ gắn trên bục diễn đàn mang đi. Liền sau đó, một người lính khác mang huy hiệu mới có bông mai 5 cánh màu trắng vẽ trên nền xanh, ở giữa có vẽ dấu hiệu âm dương”*190
Cả ba tác giả nói trên đều không hề nhắc nhở ǵ đến việc ông Dương Văn Minh tuyên thệ nhậm chức như Phó Tổng Thống trần Văn Hương đă làm khi ông lên thay thế cựu Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu cách đó đúng một tuần lễ và nhiều nhân chứng dự buổi lễ " trao quyền" hôm đó đă xác nhận rằng ông Dương Văn Minh chỉ có đọc diễn văn mà không hề tuyên thệ "trung thành với Hiến Pháp Việt Nam Cộng Hoà", điều đó có nghĩa là tân "Tổng thống' Dương Văn Minh không c̣n công nhận bản Hiến Pháp l967 của nền Đệ Nhị Cộng Ḥa.
Như vậy, cho tháo gỡ hai lá quốc kỳ trước khi đọc diễn văn và không thèm tuyên thệ khi nhậm chức tổng thống VNCH, phải chăng ông Dương Văn Minh muốn gián tiếp nói với phe Cộng sản rằng ông ta đă xé bỏ bản Hiến Pháp năm 1967 của Việt Nam Cộng Hoà, không c̣n liên hệ ǵ đến chế độ Đệ Nhị Cộng Ḥa nói riêng và cà lịch sử ba mươi năm
*188: Tiziano Terzani: sđd. trang 40-41.
*189: oliver Todd: sđd, trang 354
*190: Nguyễn Khắc Ngữ: Những Ngày cuối Cùng Của VNCH, Nhóm Nghiên Cứu Sử địa xuất bản, Montréal, Canada 1979, trang 350
chống lại Đảng Cộng sản Việt Nam để bảo vệ tự do cho những người Việt Nam không chịu sống chung với Cộng sản từ miền Bắc cho đến Miền Nam sau này nói chung. Phải chăng ông Dương Văn Minh muốn nói với "người anh em bên kia" rằng tân tổng thống Miền Nam" Dương Văn Minh, "tân phó tổng thống Nguyễn Văn Huyền và "tân thủ tướng" Vũ Văn Mẫu đều là những người thuộc "thành phần thứ ba", không có liên hệ ǵ đến cả hai nền Đệ Nhất và Đệ Nhị Cộng Hoà mà tượng trưng là lá cờ vàng ba sọc đỏ vừa được ông cho gỡ xuống cất đi?
Một điểm hơi khá mâu thuẫn là tuy không c̣n công nhận lá cờ vàng 3 sọc đỏ là quốc kỳ, tuy không c̣n công nhận hiến pháp VNCH năm 1967 nữa, ông Dương Văn Minh lại vẫn c̣n thích dùng danh xưng "tổng thống” và ông đă sử dụng danh xưng này với tất cả mọi người trong khi trên thực tế th́ lúc đó chính phủ của ông không phải là một chính phủ hơp pháp do dân bầu lên (dejure) mà chỉ là một chính phủ thực tại (defacto), do đó ông chỉ có thể tự xưng là "quốc trưởng” mà thôi.
Trong Decent Interval, Frank Snepp cho biết trong cuốn Đại Thắng Mùa Xuân, Văn Tiến Dũng nói rằng "chiều 28 tháng 4 bộ tư lệnh chiến dịcb Hồ chí Minh phân tích t́nh h́nh toàn bộ ờ Sài G̣n và thấy rằng phe địch rất hoang mang, bộ chỉ huy mất trật tự trong hai ngay đầu của chiến dịch, các mũi tiến qân của ta vẫn hoạt động theo đúng kế hoạch. Do đó Văn Tiên Dũng ra lệnh cho cuộc tổng tấn công phải được khởi sự vào sáng ngày 29/4 để tiến về Sài G̣n. Lệnh này đă được gởi đến mọi dợn vị cũng như thông báo cho Hà Nội. Tối bôm đó Lữ đoàn Chiến xa 203 của CSBV với nhiệm vụ tiến thẳng vào thủ đô Sài G̣n đă được lệnh xuất từ Biên Hoà, tắt đèn tiến theo quốc lộ số 1 hướng về Sài G̣n”* 191
Trong khi Dương Văn Minh đang chuẩn bị tổ chức lễ trao quyền tại Dinh Độc Lập th́ Cộng sản đă ra lệnh cho cựu trung úy không quân Nguyện thành Trung, người sĩ quan phản bội đă lấy phi cơ A-37 oanh tạc Dinh Độc Lập vào hồi đầu tháng 4 rồi lái phi cơ theo Việt Cộng, hướng dẫn một đoàn năm chiếc phản lực cơ A-37 từ Nha Trang bay vào oanh tạc Sài g̣n. Việc này có nghĩa là tuy đă được biết Dương Văn Minh sắp sửa lên nhận chức tổng thống để thương thuyết theo sự đ̣i hỏi của Cộng sản như ông ta đă rêu rao, những "người anh em bên kia" của ông vẫn ra lệnh cho phi cơ của chúng bay vào oanh tạc Sài g̣n. Trong cuốn Đại Thắng mùa Xuân, Văn Tiến Dũng đă nói rằng “đó là một cuộc tấn công được phối hợp một cách tuyệt vời".
Ngay sau khi Dương Văn Minh trở thành tổng thống VNCH, ngoài việc phi cơ của Cộng sản oanh kích, một cơn giông băo lớn chưa từng thấy đă trút xuống thành phố Sài G̣n với những tiếng sấm nổ c̣n lớn hơn cả tiếng pháo kích của hoả tiễn 122 ly của Cộng sản. Người dân Sài G̣n lúc đó nhiều người đă cho rằng đó là điềm trời, đó là “ông trời cũng khóc cho số phận của Miền Nam”.
Trong khi những người ủng hộ tân " Tổng Thống Dương Văn Minh đang rất lạc quan với viễn ảnh người được xem là một trong những nhân vật lănh đạo hàng đầu của “lực lượng thứ ba" sẽ bắt đầu những cuộc thương thuyết với những " người anh em bên kia" để đem lại ḥa b́nh cho phần c̣n lại của miền Nam th́ Hà Nội lại xem ông Minh "không c̣n là dại diện cho lực lương thứ ba" nữa. Ngay hôm đó, Bộ Chính Trị Đảng Lao Động đă gửi cho "anh Sáu Dân" tức là ông Vơ Văn Kiệt cùng "P.10 và các Khu ủy, B.76, N. 50* là các Ban, Ngành" một bức điện văn khẩn Số 505/TV
*191: Frank Snepp: sđd, trang 470
đề ngày 28 tháng 4 năm 1975 nói về việc Dương Văn Minh lên làm "tổng thống” như sau:
“1. Trước nguy cơ thất bại hoàn toàn, quân dân ta sắp đánh thẳng vào sào huyệt cuối cùng của chúng, đế quốc Mỹ đă thay Thiệu, nay thay Hương đưa Dương Văn Minb lên làm tổng thống với ư đồ thương lựơng với ta ḥng cứu văn phần c̣n lại của chế độ Sài G̣n.
Dương Văn Minh ra nhận chức tổng thống trong lúc này không c̣n là đại diện cho lực lượng thứ ba... việc làm của Dương Văn Minh nằm trong âm mưu của Mỹ, đồng thời cũng phù hợp với lập trường chính trị của phe nhóm Minh là không muốn cho chế độ Sài G̣n sụp đổ hẳn, muốn ngăn cản thắng lơị quang vinh của dân tộc trong giờ phút lịch sử hiện nay.
“ư đồ này đă thể hiện rơ trong nội dung bản tuyên bố của Dương Văn Minh khi nhận chức tổng thống lúc 16 giờ 50 ngày 28 tháng 4 trong đó không đả động ǵ đến Mỹ, không đề cập đến 2 yêu cầu cơ bản của ta nêu trong bản tuyên bố của Chính phủ cách mạng lâm thời ngày 26 tháng 4, lại kêu gọi ngừng bắn ngay tức khắc các cuộc tấn công lẫn nhau ", kêu gọi quân đội ngụy “giữ vững hàng ngũ, giữ vững vị trí” để hoàn thành nhiệm vụ mới là bảo vệ phần đất c̣n lại.
“kêu gọi ngừng tấn công, ḥa giải, ḥa hợp đ̣i thi hành hiệp định Pari một cách chung chung lúc này là thực hiện âm mưu của Mỹ, ngăn chận quân dân ta đánh sụp đỗ hoàn toàn chế độ thối nát Sài G̣n hiện nay.
2. Như thông tri số 10/TT.75 ngày 27 tháng 4 năm 1975 của Thường Vụ đă vạch rơ: “trong t́nh h́nh ngụy quyền đang trước nguy cơ sụp đổ loàn toàn, bất cứ tên tay sai nào lên ... dù có tuyên bố thi hành Hiệp định Pari, ḥa b́nh, ḥa hợp dân tộc hay thế nào đi nữa đều phục vụ cho âm mưu Mỹ, trở thành tay sai Mỹ”.
Toàn Đảng, toàn quân, toàn dân kiên quyết thực hiện quyết tâm không ǵ lay chuyển của ta là đánh bại hoàn toàn Mỹ-Ngụy, đánh sụp chế độ thối nát Sài G̣n, công cụ của chủ nghĩa thực dân mới của Mỹ, giải phóng toàn bộ miền Nam, thống nhất đất nước yêu quư của chúng ta. Chúng ta kiên quyết đẩy mạnh tân công và nổi dậy đến toàn thắng theo kế hoạch đă định, không có ǵ thay đổi.
T́nh h́nh Hương đổ, Minh lên ..., bọn tay sai và bộ máy kèm kẹp bên d­ưới càng hoang mang rệu ră chính là điều kiện rất thuận lợi cho ta dể dành toàn tbắng.
..Chỉ có một con đường đi đến ḥa b́nh độc lập thật sự tự do dân chủ, cơm áo và ḥa b́nh dân tộc là đập tan mọi âm mưu của Mỹ và lật đổ hoàn toàn ngụy quân, ngụy quyền, dành toàn bộ chính quyền về tay nhân dân”*192
Trong khi tân "Tổng Thống” Dương Văn Minh đang thành lập tân nội các để chờ đợi nói chuyện với "người anh em bên kia" th́ ông ta không biết rằng Cộng sản đă không c̣n xem ông ta như là đại diện của "lực lương thứ ba và tệ hại cho ông hơn nữa là họ xem việc ông nhận chức "tổng thống” như là "phục vụ cho âm mưu của Mỹ, trở thành tay sai của Mỹ và muốn ngăn cản thắng lợi quang vinh của dân tộc trong giờ phút lịch sử hiện nay”.
Cũng trong ngày Dương Văn Minh nhậm chức, tại Hà Nội, "anh Văn" tức ỉa Vơ Nguyên Giáp đă đại diện cho Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương gửi điện văn số 135B/TK ngày 28 tháng 4 năm 1975 đến các cán bộ, chiến sĩ, đảng viên và đoàn viên tại miền Nam như sau:
“1. Các anh chuyển lời động viên vắ sau đây đến cán
* Ghi chú: P.10 là Sài G̣n-Gia Định, B.76 là Tây Ninh và N.50 là B́nh Phước (Long An.)
*192 văn Kiện Đảng: trang 320-321.
bộ và chiến sĩ, đảng viên và đoàn viên:
“Bộ Chính tri và Quân Ủy Trung ương gởi lời chào quyệt thắng đến toàn thể cán bộ và chiến sĩ, đảng viên và đoàn viên, các đồng chí hăy anh dũng tiến lên giành toàn thắng cbo chiến dịch lịch sử mang tên Bác Hồ vĩ đại "
2.Trong giờ phút lịc sử này, thường vụ Quân ủy chúc các anh khỏe và giành toàn thắng cbo chiến dịch.
VĂN*193
Cộng sản Hà Nội không hề nhắc đến việc thương thuyết với tân " Tổng Thống” Dương Văn Minh của miền Nam cả.
*193 văn kiện Đảng: trang 323.

9 Ngày Thứ Ba 29.4.1975


NGÀY THỨ BA,
29 THÁNG 4 NĂM 1975
Vào lúc 4 giờ Sáng ngày 29, Cộng quân pháo kích nhiều trái đạn đại bác 13O ly và hoả tiễn 122 ly vào khu vực phi trường Tân Sơn Nhứt, Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực VNCH và Bộ Tư Lệnh Hải Quân ở Bến Bạch Đằng. Cuộc pháo kích này đă gây nhiều tổn thất quan trọng tại phi trường Tân Sơn Nhứt: một chiếc C-13O của Không Lực Hoa Kỳ bị trúng đạn khi sắp sửa cất cánh, hai chiếc C-13O khác chở người ty nạn may mắn đă cất cánh trước đó chừng vài ba phút vâ hai binh sĩ Thủy Quân lục Chiến Hoa Kỳ, hạ sĩ Darwin Judge và bạ sĩ Cbarles McMahon, vừa mới được đưa đến Sài G̣n cách đó 10 ngày để phụ trách về an ninh cho chiến dịch di tản Mỹ kiều, bị tử thương trong ṿng đai pḥng thủ phi trường. Hai binh sĩ này là hai người Mỹ cuối cùng bị thiệt mạng trong lịch sử Hoa Kỳ tham chiến tại Việt Nam trong hai thập niên.
Một điều đáng chú ư là dường như McMahon là một cái tên định mệnh: người Mỹ đầu tiên bị chết tại Việt Nam là Trung Tá Peter Dewey, nhân viên của cơ quan t́nh báo OSS, là một người Mỹ rất ủng hộ Việt Minh, ông ta đă nhiều lần lên tiếng phản đối người Pháp và tiếp xúc trực tiếp với các đại diện của Việt Minh, do đó đă bị người Pháp yêu cầu phải rời khỏi Sài G̣n. Vào ngày 26 tháng 9 năm 1945, Trung Tá Dewey phải trở về Ấn Độ, tuy nhiên v́ máy bay bị trục trặc, ông từ phi trường Tân Sơn Nhứt lái xe trở về Sài G̣n ăn trưa và đă bị tự vệ của Việt Minh tưởng lầm là người Pháp cho nên bắn chết tại cầu McMahon, lúc đó người Việt Nam gọi là cầu "Bạc Má Hồng," sau này là cầu Công Lư. Đúng 3O năm sau th́ người Mỹ cuối cùng bị giết chết tại phi trường Tân Sơn Nhứt v́ đạn pháo kích của quân Cộng sản Bắc Việt vào rạng sáng ngày 29 tháng 4 năm 1975 là một hạ sĩ quan Mỹ cũng mang tên là McMahon, cái tên mà người Việt ngày xưa đă gọi là " bạc má hồng “.
Sau trận pháo kích này, kế hoạch di tản người Mỹ và người Việt ty nạn bằng phi cơ C-13O xem như là bị huỷ bỏ hoàn toàn v́ phi trường Tân Sơn Nhứt đă bị hư hại nặng nề.
Đến 10 giờ 3O sáng, Tướng Homer Smith, Tuỳ Viên Quân Lực tại Sài G̣n, gọi điện thoại cho ĐÔ Đốc Noel Gayler, Tổng Tư Lệnh Quân lực Hoa Kỳ tại Thái B́nh Dương tại Honolulu báo cáo rằng phi trường Tân Sơn Nhứt không c̣n ở trong t́nh trạng sử dụng được nữa. Tin này được tŕnh lên cho Bộ Trưởng Quốc Pḥng James Schlesinger đang tham dự phiên họp đặc biệt của Hội Đồng Nội Các tại Bạch Cung và ông ta đă phúc tŕnh ngay cho Tổng Thống Ford.
Vào lúc 7 giờ sáng tại Washington tức là 7 giờ tối tại Sài G̣n, Hội Đồng An Ninh Quốc Gia đă triệu tập một phiên họp khẩn cấp dưới quyền chủ toạ của Tổng Thống Gerald Ford với sự hiện diện của Ngoại Trưởng Henry Kissinger, Bộ Trưởng Quốc Pḥng James Schlesinger, Đại
Tướng George Brown, Chủ Tịch Bộ Tham Mưu Liên Quân (Jcs) và ông William Colby, Tổng Giám Đốc Cơ Quan T́nh Báo CIA. Phiên họp đặc biệt này nhắm vào việc t́m giải pháp hữu hiệu để di tản những người Mỹ c̣n lại ở Sài G̣n. Ngoại trưởng Kissinger bác bỏ đề nghị sừ dụng khu trục cơ để hộ tống cho phi cơ vận tăi C-13O, ông nói rằng nên thận trọng không có những hành động tấn công gây hấn để gây hiểu lầm cho Hà Nội trong lúc này. Sau cùng th́ hội đồng chấp thuận đề nghị dung hoà của Đại Tướng George Brown, đó là thử dùng 7 phi cơ C-13O từ Phi Luật Tân và Thái Lan bay đến phi trường Tân Sơn Nhứt, nếu những phi cơ này c̣n đáp xuống được th́ chiến dịch di tản bằng phi cơ có cánh sẽ tiếp tục, tuy nhiên trong trường hợp phi đạo không c̣n sử dụng được th́ phải quay sang sử dụng kế hoạch cuối cùng, đó là kế hoạch "Frequent Wind: Option-IV”.
Đến 9 giờ 45 sáng, Tổng Thống Ford đă triệu tập một phiên họp đặc biệt của Hội Đồng Nội các tại Bạch Cung. Mở đầu phiên họp, Tổng Thống Ford nói rằng “trong hai tuần lễ vừa qua, Hoa Kỳ đă gặp phải rất nhiều khó khăn. Tuy cho đến giờ này th́ việc di tản đang diễn ra một cách tốt đẹp nhưng chúng ta cũng vẫn chưa thoát ra đước những khó nhăn có thể xảy ra. Mục tiêu của chúng ta là ngăn không để cho hốn loạn xẩy ra tại Nam Việt Nam rồi sẽ gây ra nguy hiếm cho việc di tản của người Mỹ, ngăn chận những hoạt động của Bắc Việt và gữ cho t́nh h́nh đựơc ổn địnb nhằm hoàn tất cuộc di tản.
“Ngoại trưởng Kissinger phúc tŕnh rằng cho đến giờ này (9 giờ 45 tối tại Sài G̣n), chỉ c̣n có khoảng tư 300 đến 400 người Mỹ c̣n đang hoạt động trong khuôn viên toà đại sứ Hoa Kỳ và trong hơn hai ngày qua, có bơn 4,650 người đă được di tản ra khỏi Sài G̣n, nâng tổng sổ người đựơc Hoa Kỳ di tản lên đến con số gần 45, 000 người, trong số này chỉ có từ 500 đến 60O là người Mỹ.
“Bộ trưởng Quốc pḥng James Schlesinger báo cáo rằng c̣n có khoảng 700 người tại trụ sở của Văn Pḥng Tùy Viên Quân Lực Hoa Kỳ tại Tân Sơn Nhứt nhưng phi cơ vận tăi C 13O không thể đáp xuống được nữa, do đó phải di tản bằng trực thăng từ trên sân trhựơng của toà đại sứ. Ông cho biết thêm rằng vấn đề này cũng gặp phải khó khăn v́ chỉ có hai chiếc trực thăng có thể đáp xuống cùng một lúc và quân Bắc Việt đă bắn vào trực thăng di tản.
“Ngoại Trưởng Kissinger nói rằng mặc dù Tổng thống Ford đă ra lệnh là chỉ di tản người việt Nam nếu các phi cơ vận tăi C-130 c̣n đáp xuống đựơc phi trường Tân Sơn Nhứt và trong trường hợp không c̣n sử dụng phi cơ C-130 nữa th́ chỉ di tản người Mỹ mà thôi, tuy nhiên tại Sài G̣n Đại Sứ Martin và thiếu Tướng Homer Smith đă quyết định vẫn tiếp tục di tản cả những người Việt Nam c̣n đang có mặt trong toà đại sứ Hoa Ky.
“Tổng Thống Ford nhấn mạnh rằng ông muốn phải di tản ít nhất là tủ 43,OOO cho đến 45,000 người Việt Nam ra khỏi miền Nam Việt Nam.
“Bộ Trưởng Morton hỏi Tổng thống Ford: "những người Việt Nam đựơc di tản này sẽ đựợc đưa đi đâu và trong số này có bao nhiêu người là thuộc thành phần “chuyên nghiệp và có học” (white collar)?
Tổng thống Ford trả lời rằng Bộ ngoại Giao đang lo giải quyết vấn đề này và sẽ có 3 căn cứ quân sự tại Hoa Kỳ đang đựợc chuẩn bị để đón người tỵ nạn. Tổng thống Ford cũng cho biết rằng theo Ngoại trưởng Kissinger th́ một số các quốc gia khác đă đựơc Hoa Kỳ tiếp xúc để đón tiếp một số người ty nạn, tuy nhiên có lẽ Hoa Kỳ sẽ đón nhận 90 phần trăm số người này.
“Ngoại trưởng Kissinger nói rằng cũng khó mà biết rơ được số người tỵ nạn có đủ tŕnh độ Nghề nghiệp” và “học vấn” là bao nhiêu tuy nhiên ông đoán chắc rằng có lẽ con số này cũng khá cao. Về đề nghị của Bộ Trưởng Norton dự định đưa một số khoảng 5,OOO người tị nạn Việt Nam sang Lănh Thổ Giám Hộ tại Thái b́nh Dương (Pacific trust Territories) của Hoa Kỳ, nơi đó có lẽ sẽ cần đến tài năng của những người ty nạn này th́ Ngoại Trưởng Kissinger nhận xét rằng “đó có vẻ là một ư kiến bay”.
Đó là những chi tiết về phiên họp đặc biệt của Hội Đồng Nội Các Hoa Kỳ sáng ngày 29 tháng 4 năm 1975 và Tổng Thống Ford tuyên bố bế mạc phiên họp vào lúc 10 giờ rưỡi sáng, tức là 10 giờ rưỡi tối tại .Sài G̣n, khoảng hơn 12 tiếng đồng hồ trước khi Dương Văn Minh ra lệnh đầu hàng" *194
Sáng ngày 29 tháng 4, '”thủ tướng” Vũ Văn Mẫu đă đọc đi đọc lại liên tục trên Đài Phát thanh Sài G̣n một bản thông cáo của tân Tổng thống Dương Văn Minh yêu cầu người Mỹ rút ra khỏi Việt Nam trong 24 tiếng đồng hồ. Bản thông cáo đó là Văn thư Số O33-TT/VT của Phủ Tổng Thống nguyên văn như sau:
“Tổng Thống Việt Nam Cộng Hoà
Kính gởi: ông Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam.
Thưa ông Đại Sư
Tôi trân trọng yêu cầu ông Đại Sư vui ḷng chỉ thị cho nhân viên của Cơ Quan Tùy Viên Quân Sự DAO rời khỏi Việt Nam trong 24 tiếng đồng hồ kể từ ngày 29 4-1975 để vấn đề Hoà b́nh Việt Nam sớm được gỉai quyết.
Trân trọng kính chào ông Đại Sư
SAIGON, ngày 28 tháng 4 năm 1975
Kư tên và đóng dấu:
Việt Nam Cộng Hoà-Tổng Thống
Đại Tủớng Dương Văn Minh "
*194: "cabinet Meeting Minutes. April 29. 1975. Giải mật ngày 12 tháng 10 năm 1990. Tài liệu "Box 4, James E. Connor Files," lưu trữ tại Thư
Viện Gerald Ford tại Grand Rapids, tiểu bang Michigan.
Đại sứ Hoa Kỳ Graham Martin đă phúc đáp như sau:
“Thưa Tổng Thống,
Tôi đă nhận được văn thư nói trên và tôi đă ra chỉ thị thi hành đúng như lởi yêu cầu của Tổng Thống.
Tôi tin rằng Tổng thống sẽ ra lệnh cho các lực lượng quân đội của chính phủ cộng tác trên mọi phương diện để giúp cho sự triệt thoái của các nhân viên Ṭa Tuỳ Viên Quân Lực được dễ dàng và trong an toàn.
Tôi cũng xin bày tỏ sự hy vọng rằng Tổng thống sẽ can thiệp với phía bên kia để họ có thể cho phép các nhân viên Toà Tuỳ viên Quân Lực Hoa Kỳ được ra đi trong sự an toàn và trật tự.
Xin chúc Tổng thống đươc mọi sự lành.
Grabam Martin
Đại sứ Hoa Kỳ "
"Tổng thống“ Dương Văn Minh hân hoan đuổi được người Mỹ ra đi và hy vọng rằng sẽ có triển vọng để nói chuyện với “người anh em bên kia" của ông th́ vào lúc 10 giờ sáng ngày hôm đó, Lê Duẩn đă gửi một điện văn "gửi anh Sáu, anh Bảy, anh Tuấn, anb Tư, đồng điện anh Tấn" như sau:
"Bộ Chính Trị và Quân Ủy đang họp th́ được tin Dương Văn Minh ra lệnh ngưng bắn. Bộ Chính Trị và Quân ủy Trung ương chỉ thị:
1-Các anh ra lệnh cho quân ta tiếp tục tiến công vào Sài G̣n theo kế hoạch; tiến quân với khí thế hùng mạnh nhất, giải phóng và chiếm lĩnh toàn bộ thành phố, tước vũ khí quân đội địch, giải tán chính quyền các cấp của địch, đập tan triệt để mọi sự chống cự của chúng.
2. Công bố đặt thành phố Sài G̣n-Gia Định dưới quyền của ủy Ban Quân Quản do tướng Trần Văn Trà làm chủ tịch. '
Sẽ có điện tiếp, nhận được điện trả lời ngay.
BA *195
Như vậy th́ Bộ Chính Trị Cộng sản Bắc Việt đă có quyết định "giải tán chính quyền các cấp của tổng thống "Dương văn Minh và đập tan triệt để mọi sự chống cự của chúng " chứ không hề nói đến hai chữ " ban giao” mà ông Dương Văn Minh cùng với nhóm Ḥa Giải Ḥa Hợp của ông đang mong đợi. .
Sau khi phúc tŕnh về Bộ Tổng Tư Lệnh Thái B́nh Dương tại Hawaii, Tướng Smith tŕnh cho Đại sứ Martin biết về vấn đề phi trường Tân Sơn Nhứt không c̣n có thể sử dụng được cho phi cơ vận tăi C-13O và ông Martin cuối cùng phải nhượng bộ v́ cho đến ngày 29 tháng 4, ông đại sứ vẫn cương quyết chống lại lệnh di tản tức khắc tất cả người Mỹ ra khỏi Việt Nam của Bộ Ngoại Giao. Thâm ư của Đại sứ Martin là giữ người Mỹ lại để di tản càng nhiều người Việt Nam ra khỏi Sài G̣n th́ càng tốt chừng đó. Đại sứ Martin gọi điện thoại thông báo cho Ngoại Trưởng Kissinger và ông Kissinger tŕnh ngay cho tổng Thống Gerald Ford. Chỉ trong ṿng vài phút, TT Ford ra lệnh cho thi hành Chiến dịch "Frequent Wind Option IV” tức là kế hoạch di tản toàn bộ người Mỹ ra khỏi Việt Nam vào lúc 10 giờ 51 phút sáng tại Sài G̣n.
Trước đó, vào lúc 1 giờ sáng giờ Washington tức là
*195: văn kiện Đảng: trang 324.
khoảng 1 giờ trưa ngày 29 tháng 4, Đại sứ Martin nhận được bức điện văn "thựơng khẩn" số White House 50782 ngày 29 tháng 4 nguyên văn như sau:
“Nơỉ gửi: White House
Nơi nhận: Toà Đại Sứ Hoa Kỳ-Saigon
Ngoại trưởng Henry A . Kissinger
Gửi đến: Đại Sứ Graham Marizn
1."Tổng thống đă chủ tọa một phiên bọp của Hội đồng An ninh Quốc Gia và đă có những quyết định sau đây:
A.Nếu ngày hôm nay mà phi trường Tân Sơn Nhứt c̣n có thể sử dụng đựơc cho các loại phi cơ có cánh (phi cơ vận tăi C-13O) th́ ông Đại sứ được phép cho di tản những người Việt Nam được xếp vào thành phần có thể bị nguy hiếm đến tính mạng. Cho đến cuối ngày hôm nay ông đại sứ phải cho di tản tất cả nhân viên người Mỹ tại phi trường Tân Sơn Nhứt cũng như là tất cả những nhân viên ngoại giao tại ṭa đại sứ, ngoại trừ một thiểu số tối cấn thiết cho nhiệm vụ di tản.
B.Ông Đại Sứ không đựơc tiết lộ cho ai biết rằng hôm nay là ngày cuối cùng loại phi cơ vận tăi C-130 sẽ được sử dụng để di tản từ phi trường Tâ Sơn Nhứt.
C.Nếu phi trường trở thành bất khiển dụng đối với phi cơ vận tăi và trở thành nguy hiểm nếu bị Cộng sản pháo kích, ông Đại Sứ phhải tức khắc cho di tản tất cả - lặp lại: tất cả- người Mỹ tại văn pḥng Tùy Viên Quân Lực DAO và toà đại sứ bằng phương tiện trực trăng. Nếu cần th́ các phi cơ chiến đấu v́ các phi cơ chiến đấu sẽ yểm trợ và hoả lực sẽ được sử dụng để pḥng vệ trong trường hợp các trực thăng bị tấn công trong khi thi hành việc di tản.
2. Đô Đốc Gayler, Tư lệnh Hoa Kỳ tại Thái B́nh Dương, sẽ nhận được lệnh tương tự từ Bộ Quốc Pḥng.
Trân trọng
Henry A . Kissinger. *196
Trong khi bản thông cáo của "Tổng Thống “ Dương Văn Minh đ̣i người Mỹ phải triệt thoái nhân viên của DAO được "Thủ Tướg” Vũ Văn Mẫu đọc đi đọc lại nhiều lần trên đài phát thanh Sài G̣n th́ trên đài phát thanh của Quân lực Hoa Kỳ tại Việt Nam được gọi tắt là AFRS, vào buổi trưa một ngày cuối tháng 4 nóng bức, người xướng ngôn viên đọc đi đọc lại nhiều lần lởi nhắn: "Motber wants you to call home” (Mẹ muốn con gọi về nhà) và người dân Sài G̣n được nghe bản nhạc “I’m Dreaming of a White Christmas “ (Tôi mơ một Giáng Sinh Đầy Tuyết Trắng) phát đi phát lại liên tục trong ngày hôm đó. Lời nhắn và bản nhạc này là mật hiệu báo cho tất cả mọi người Mỹ tại Sài G̣n biết rằng Chiến Dịch Frequent Operation IV đă khởi đầu và tất cả mọi công dân Hoa Kỳ đều phải đến những điểm hẹn đă ấn đinh sần từ trước để được di tản ra khỏi Việt Nam.
Trong ngày 29 tháng 4, hàng trăm trực thăng C-53 và C-46 đă từ Hạm Đội Thứ Bảy ngoài khơi bờ biển Việt Nam bay đến Sài G̣n di tản hàng chục ngàn người Mỹ và người Việt Nam đang tập trung tại các địa điểm như Văn Pḥng DAO ở Tân Sơn Nhứt, các cao ốc của người Mỹ và nhất là toà đại sứ Hoa Kỳ trên đại lộ Thống Nhất. Đại sứ Graham Martin không chịu di tản v́ ông muốn ở lại toà đại sứ để
*196: "Secretary of State Henry Kissinger's Cable on President Ford's Decisions on the Saigon Evacuation, April 29, 1975." (Công Điện của Ngoại Trưởng Henry Kissinger về Quyết Định của Tổng Thống Ford trong việc Di Tản Sài G̣n ngày 29 tháng 4 năm 1975). Tài liệu giải mật ngày 10 tháng 1 năm 2000, lưu trữ tại Thư Viện Gerald Ford, Grand Rapids, Michigan.
kéo dài thời gian nhằm di tản thêm một số người Việt Nam dù rằng Ngoại trưởng Kissinger đă nhiều lần ra lệnh cho ông phải ra đi càng sớm càng tốt.
Vào lúc 11 giờ 40 tối 29 tháng 4, một toán chuyên viên chất nổ của Thuỷ Quân lục chiến Hoa Kỳ đă phá nổ toàn bộ Toà Tuỳ Viên Quân Lực DAO, tức là Bộ Tư Lệnh Quân Lực Hoa Kỳ tại Việt Nam gọi tắt là MAC-V trước năm 1973, nơi mà trong hơn 10 năm đă từng là biểu hiệu của sự cam kết của Hoa Kỳ với trên nửa triệu quân nhằm chống lại âm mưu thôn tính Miền Nam Việt Nam của Cộng sản Bắc Việt. Sự phá huỷ cơ sở này, trước đây được giới báo chí gọi là "Ngũ giác Đài Phương Đông” (Pentagon East) là dấu hiệu cho biết rằng đối với người Mỹ, chiến tranh Việt Nam đă kết thúc.
Cựu Tổng Thống Trần Văn Hương
Không Chịu Di Tản
Trong ngày 29 tháng 4, dù rất bận rộn trong việc di tản hàng chục ngàn người Mỹ và người ty nạn Việt Nam, Đại sứ Martin cũng đă t́m cách đến gặp Cụ Trần Văn Hương, cựu Tổng Thống VNCH tại Phủ Phó Tổng Thống trên đường Công Lư lần chót. Theo Giáo sư Nguyễn Ngọc An, bạn thâm giao của Cụ Hương th́ cuộc gặp gỡ này đă diễn ra như sau:
"Cũng ngày đó, 29 tháng 4 nam 1975, Đại sứ Hoa Kỳ, ông Martin đến tư dinh đường Công Lư với một tham vụ sứ quán nói tiếng Pháp Đại khái đại sứ nói:
“Thưa Tổng Thống, t́nh trạng hiện nay rất nguy hiểm. nhơn danh chính phủ Hoa Kỳ, chúng tôi đến mời Tổng Thống rời khỏi nước, đi đến bất cứ xứ nào, ngày giờ nào với phương tiện nào mà Tổng Thống muốn. Chánh phủ chúng tôi Cam kết bảo đám cho Ngài một đời sống xứng đáng với cương vị tổng thống cho tới ngày Tổng Thống trăm tuổi già. "
Tổng Thống Trần Văn Hương mỉm cười trả lời:
"Thưa Ngài Đại Sứ tôi biết t́nh trạng hiện nay rất là nguy hiểm. Đă đến đỗi như vậy Hoa Kỳ cũng có phần trách nhiệm trong đó. Nay ông đại sứ đến mời tôi ly hương, tôi rất cám ơn ông đại sứ. Nhưg tôi đă suy nghĩ kỷ và quyết định dứt khoát ở lại nước tôi. Tôi cũng dư biết rằng Cộng sản vào được Sài G̣n, bao nhiêu đau khổ nhục nhă sẽ trút xuống đầu dân chúng miền Nam. Tôi là người lănh đạo đứng hàng đầu của họ, tôi t́nh nguyện ở lại để chia xẻ với họ một phần nào niềm đau đớn tủi nhục, nổi thống khổ của người dân mất nước.
Cám ơn ông Đại Sứ đă đến viếng tôi”.
Khi nghe câu: “les États Unis ont aussi leur part de responsibilités (Hoa Kỳ cũng có phần trách niệm trong đó), Đại Sứ Martin giựt ḿnh nh́n trân trân Ông Trần Văn Hương.
Năm 198O, ông thuật lại với tôi: “Dứt câu chuyện, on se sépare sans même se serrer la main” (chúng tôi từ giă nhau mà cũng chẳng có hề bắt tay nhau). *197
Đây không phải là lần đầu tiên cụ Trần Văn Hương từ chối lời mời di tản ra ngoại quốc. Trong cuốn hồi kư "Saigon et Moi", cựu đại sứ Pháp Mérillon cho biết rằng trước ngày 28 tháng 4 năm 1975, ông ta có chuyển lời mời cụ Trần Văn Hương sang sinh sống ở Pháp sau khi giao quyền lại cho Dương Văn Minh th́ cụ đă trả lời như sau:
"Ông đại sứ à, tôi đâu có ngán Việt Cộng. Nó muôn đánh, tôi sẽ đánh tới cùng. Tôi chỉ sợ mất nước, sống lưu đày ở xứ người ta. Nếu trời hại nước tôi, nước tôi mất, tôi thề sẽ ở lại đây và mất theo nước ḿnh”.
*197: G.S. Nguyễn Ngọc An: "Cụ Trần Văn Hương" đăng trên Báo Thời Luận, không rơ ngày.
Cựu Đại úy Nguyễn Văn Nhựt, sĩ quan tùy viên của Phó Tổng Thống Trầ Văn Hương cho người viết biết vào những ngày cuối cùng trong tháng 4 năm 1975, Cụ Trần Văn Hương đă nói với các anh em phục vụ tại Phủ Phó Tổng Thống rằng “thấy các em c̣n trẻ tuổi mà phải chịu hy sinh gian khổ v́ chiến tranh “qua” rất thương, tuy nhiên sổ phận của đất nủớc ḿnh là như vậy, ḿnh phải đánh cho tới cùng."
Sau khi bàn gian chức vụ tổng thống cho Dương Văn Minh, tối 28 tháng 4, cụ Trần Văn Hương dă dọn ngay về tư gia ở trong đường hẻm đường Phan Thanh Giản, tuy nhiên qua sáng ngày hôm sau, 29 tháng 4, cụ phải trở lại Dinh Phó Tổng Thống ở đường Công Lư một lần cuối cùng để tiếp kiến đại sứ Hoa Kỳ Graham Martin khi ông Martin đến từ giă cụ.
Trong một cuộc tiếp xúc với Bác sĩ Nguyễn Lưu Viên, cựu phó thủ tướng Việt Nam Cộng Ḥa tại Westminster vào cuối năm 2005, Bác sĩ Viên có cho người viết biết rằng vào sáng ngày 29 tháng 4 năm 1975, ông và bà Trần Văn Văn có đến thăm Cụ Trần Văn Hương một lần cuối và Cụ Hương đă nói với hai người rằng hai vị đại sứ Pháp và Hoa Kỳ có đến mời ông đi tị nạn nhưng ông đă từ chối ḷi mời của họ.
Vào năm 1978, khi Việt Cộng trả lại "quyền công dàn" cho Dương Văn Minh, các anh em đang bị tù “học tập cải tạo” đều bị đi xem h́nh ảnh và phim chiếu lại cảnh cựu "Tổng thống” Dương Văn Minh đang hồ hỡi hân hoan đi bầu quốc hội " đảng cử dân bầu" của Cộng sản.
Cụ Trần Văn Hương cũng được Cộng sản trả lại “quyền công dân" nhưng cụ đă từ chối. Cựu Tổng Thống VNCH Trần Văn Hương đă gửi bức thư sau đây đến các cấp lănh đạo chính quyền Cộng sản:
" .. hiện nay vẫn c̣n có mấy trăm ngàn nhơn viên chế độ cũ, cả văn lẫn vơ, từ Phó Thủ tướng, Tổng Bộ trưởng, các tướng lănh, quân nhân công chức các cấp các chính trị gia, các vị lănh đạo tôn giáo, đảng phái đang bị tập trung cải tạo, rĩ tai th́ ngắn hạn mà cho đến nay vẫn chưa thấy được được Vê'.
"Tôi là người đứng đầu hàng lănh đạo Chánh phủ Việt Nam Cộng Ḥa, xin lănh hết trách nhiệm một ḿnh. Tôi xin chính phủ mới thả họ về hết v́ họ là những người chỉ biết thừa hành mạng lệnh cấp trên, họ không có tội ǵ cả. Tôi xin chính phủ mới tha họ về sum họp với vợ con, c̣n lo làm ăn xây dựng đất nuớc.
“Chừng nào những nguời tập trung cải tạo được về hết, chừng nào họ nhận được đầy đủ quyền công dân, chừng đó tôi sẽ là người cuối cùng, sau họ, nhận quyền công dân cho cá nhân tôi".
Cụ Trần Văn Hương không hề nhận “quyền công dân” của Cộng sản và cho đến khi từ trần vào năm 1981 th́ cụ vẫn c̣n lâ công dân của Việt Nam Cộng Ḥa

10 Ngày Thứ Tư 30.4.1975 / Ngày Cuối Cùng


Cuối Cùng
NGÀY THỨ TƯ,
3O THáNG 4
Cuộc di tản vẫn tiếp tục trong đêm cho đến rạng ngày 30 tháng 4, tuy nhiên con số người Mỹ c̣n lại ở Sài G̣n vẫn c̣n nhiều. Vào lúc 1 giờ 30 sáng, Ngoại trưởng Kissinger ra lệnh cho Ṭa đại sứ Mỹ phải kết thúc việc di tản vào lúc 3 giờ 45 sáng, giờ Sài G̣n, và Đại sứ Martin phải ra đi trên chuyến trực thăng trước chuyến bay cuối cùng. Tuy nhiên đến 3 giờ 45 sáng, vẫn c̣n có trên 400 người tại toà đại sứ Mỹ trong đó có cả Đại sứ Martin. Vào lúc 4 giờ 20 sáng, Đô Đốc Gayler đă quyết định kết thúc cuộc di tản và tất cả các phi công đều nhận được lệnh như sau: "Đây là lệnh của Tổng thống Hoa Kỳ và lệnh này phải được chuyển lại bởi bất cứ phi công trực thăng nào liên được với Đại Sứ Graham Martin. Chỉ có người Mỹ mới được phép di tản và Đại Sứ Martin phải đáp chuyến trực thăng đầu tiên. Phi cơ chở đại sứ Martin phát đi ám hiệu “Tiger, Tiger, Tiger" để báo cho biết rằng ông Martin đă được di tản".
Vào lúc 4 giờ 58 sáng ngày 30 tháng 4, Đại Sứ Martin"bị hộ tống” lên trực thăng mang tên là Lady Ace 09, trên chiếc trục thăng này một phân đội Thuỷ Quân Lục Chiến đă được lệnh bắt giữ ông đại sứ để áp tăi lên phi cơ nếu ông ta c̣n chống lại lệnh di tản. Đại Sứ Hoa Kỳ Graham Martin đă cố t́nh cưỡng lại lệnh của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nhưng ông lại là ân nhân của một số người Việt Nam v́ nếu không có ông th́ họ không có may mắn được di tản ra khỏi Sài G̣n trong những ngày cuối cùng của tháng 4 năm 1975. Theo Ngoại Trưởng Kissinger th́ Đại Sứ Martin đă phối hợp di tản được 6,000 ng­ời Mỹ và trên 50,000 người Việt Nam ra khỏi Sài G̣n.
Sau khi Đại Sứ Martin bị hộ tống lên trực thăng, trong toà đại sứ lúc đó vẫn c̣n gần 200 người Mỹ mà trong số đó có 170 người là lính Thuỷ Quân Lục Chiến có nhiệm vụ bảo vệ cho chiến dịch di tản. Cuộc di tản vẫn tiếp tục cho đến đúng 7 giờ 53 phút sáng ngày 3O tháng 4 năm 1975 th́ chiếc trực thăng CH-46 cuối cùng mới rời khỏi sân thượng của toà Đại Sứ Hoa Kỳ ở Sài G̣n mang theo Trung sĩ Juan Valdez, người lính Mỹ và cũng là người Mỹ cuối cùng rời khỏi Việt Nam.
Chuyến phi cơ trực thăng cất cánh khỏi sân thượng của ṭa đại sứ Mỹ vào hồi 7 giờ 53 phút sáng ngày 30 tháng 4 năm 1975 này đánh dấu sự kết thúc của chính sách “ủng hộ miền Nam Việt Nam chiến đấu chống lại sự bành trướng của chủ nghĩa Cộng sản trong vùng Đông Nam Á của Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ qua 5 đời tổng thống: Eisenhower, Kennedy, Johnson, Nixon và Ford trong hơn 20 năm. Đối với người Mỹ, cuộc chiến tranh đă chấm dứt nhưng đối với một số người Việt Nam th́ cuộc chiến vẫn chưa tàn. Vào ngày 30 tháng 4, có một số chiến sĩ trong Quân Lực Việt Nam Cộng Ḥa vẫn c̣n tiếp tục chiến đấu dù rằng trong vô vọng.
Duơng Văn Minh Ra Lệnh Đầu Hàng
Vào lúc 10 giờ 24 sáng ngày 30 tháng 4 năm 1975, "Tổng thống” Dương Văn Minh đă đọc nhật lệnh trên đài phát thanh Sài G̣n ra lệnh cho tất cả mọi quân nhân thuộc Quân Lực VNCH phải buông súng đầu hàng. Ông Dương Văn Minh đă tuyên bố như sau:
"Đường lối, chủ trương của chúng tôi là ḥa giải và ḥa hợp dân tộc để cứu sinh mạng đồng bào. Tôi tin tưởng sâu xa vào sự ḥa hợp ḥa giải gữa người Việt Nam để khỏi phí phạm xương máu của người Việt Nam. V́ lẽ đó, tôi yêu cầu tất cả các anh em chiến sĩ Việt Nam Cộng Ḥa hăy b́nh tĩnh ngưng nổ súng và ở đậu th́ ở đó.
“Chúng tôi cũng yêu cầu anh em chiến sĩ Chính Phủ Cách Măng Lâm Thời Cộng Ḥa miền Nam ngưng nổ súng, v́ chúng tôi ở đây đang chờ gặp Chính Phủ Cách Mạng Lâm Thời Cộng Ḥa Miền Nam Việt Nam để cùng nhau thảo luận lễ bàn giao chính quyền trong ṿng trật tự, tránh sự đổ máu vô ích cho đồng bào."
“Thủ tướng “Vũ Văn Mẫu cũng đọc lời kêu gọi mọi tầng lớp dân chúng hăy chào mừng "ngày Hoà b́nh cho Dân tộc Việt Nam" và ra lệnh cho mọi công chức phải trở về nhiệm sở. Chuẩn Tướng Nguyễn Hữu Hạnh, Tổng Tham Mưu Phó Quân Lực VNCH nhân danh Trung tướng Vĩnh Lộc, Tổng Tham Mưu trưởng (vắng mặt), ra lệnh cho tất cả mọi quân nhân các cấp phải nghiêm chỉnh thi hành lệnh của " tổng thống" Dương Văn Minh về vấn đề hưu chiến.
Dương Văn Minh cũng đưa ra lời kêu gọi những "người anh em bên kia" hăy ngưng mọi hoạt động gây hấn và ông ta nói rằng chính quyền của ông đang chờ đợi được gặp gỡ chính phủ Cách Mạng Lâm Thời Miền Nam Việt Nam để cùng thảo luận về " buổi lễ bàn giao quyền hành và để tránh đổ máu cho nhân dân." Dương Văn Minh không hề đề cập đến cũng như không đưa ra lời kêu gọi nào với Cộng sản Bắc Việt, lúc đó dường như ông cố t́nh làm như không biết việc chính Cộng sản Bắc Việt mới là những người lănh đạo hàng ngũ những " người anh em bên kia" của ông.
Ông Dương Văn Minh chỉ kêu gọi những “người anh em bên kia" trong cái gọi là "chính phủ cách Mạng lâm thời Miền Nam Việt Nam", chắc là ông ta đă nghĩ đến những người lănh đạo trong cái chính phủ này như Nguyễn Hữu Thọ, Huỳnh tấn Phát, Nguyễn Thị B́nh v.v, nhưng ông ta không biết rằng những người mà ông ta kêu gọi đó không hề có một quyền hành nào, c̣n những kê có quyền hành lúc đó như Lê Đức Thọ, Ván Tiến Dũng, Phạm Hùng, ba ủy viên Bộ Chính trị đại diện cho Hà Nội đang thực sự nắm toàn quyền trong chiến dịch Hồ Chí Minh th́ ông ta không có đả động tới.
Thượng Tướng Bắc Việt Văn Tiến Dũng, Tổng Tham Mưu Trưởng Quân Đội Nhân Dân Bắc Việt và đồng thời cũng là Tư Lệnh Chiến trường Miền Nam Việt Nam lúc đó đang nghe lời kêu gọi của Dương Văn Minh trên đài phát thanh Sài G̣n. Ngay sau đó, thay v́ tiến về Sài G̣n để "bàn giao” như lời kêu gọi của Dương Văn Minh, Văn Tiến Dũng đă ra lệnh cho "tất cả các quân đoàn, các vùng quân sự và mọi đơn vị các cấp phải tiến càng nhanh càng tốt đến các mục tiêu đă được chỉ định ở sâu trong các đô thị cũng như các tỉnh, kêu gọi địch quân đầu hàng, giao nạp vũ khí và bắt giữ tất cả các sĩ quan từ cấp thiếu tá trở lên; đập tan ngay tức khắc mọi mưu toan kháng cự. "
Ông "Tổng Thống” Dương Văn Minh không thể nào biết được rằng trưa ngày hôm đó, Bộ Chính Trị và Quân ủy Trung ương đă gửi điện văn số 516/TV ra lệnh cho các cấp lănh đạo Chiến dịch Hồ Chí Minh phải "bắt địch đầu hàng vô điều kiện":
"vấn đề hiện nay là bắt địch đầu hàng không điều điện chứ không phải cử người thương lương với địch để ngưng bắn tại chỗ như có nơi đă làm.
Những nơi địch chịu đầu hàng: ta kéo quân vào bắt địch, hạ vũ khí và tước vũ khí của chúng, giải tán quân đội và bộ máy chính quyền của địch, phát động quân chúng truy kích, tiêu diệt bọn gian ác và phản động c̣n ẩn nấp chống lại ta.
Những nơi địch không chịu đầu hang: ta cần phát động quần chúng nổi dậy, kêu gọi binh sĩ khởi nghĩa kết hợp với mũi tấn công đánh vào các điểm then chốt của địch, tiêu diệt những đơn vị ngoan cố chống lại ta, buộc chúng phải đầu hàng không điều kiện.
Phải đặc biệt chú ư chiếm lĩnh, khống chế các sân bay không để chúng sử dụng các máy bay để chống lại ta và tẩu thoát".*198
Ngoài bức điện văn nói trên, chính Vơ Nguyên Giáp thay mặt cho Bộ Chính Trị và Quân ủy Trung ương cũng đă gửi bức điện văn số 151 ngày 3O tháng 4 năm 1975 gửi cho "anh Sáu” tức là Lê Đức Thọ, "anh Bảy” tức là Phạm Hùng, "anh Tuấn" tức là Văn Tiến Dũng, "anh Tư” tức là Trần Văn Trà và "anb Tấn" tức là Lê Trọng Tấn nội dung như sau:
“Theo ư kiến của Bộ Chính Trị và Quân ủy trung ương,
1.việc chỉ đạo Ủy Ban Quân Quản Sài G̣n-Gia định (kể cả những mệnh lệnh, tuyên bố) giao cho Trung Ương Cục và Quân Ủy Miền phụ trách.
2.Hôm nay sẽ ra một lời kêu gọi của Bộ Chỉ Huy Quân giải Phóng. Chúng tôi đang dự thảo và cho phát.
3.Có thể dùng Dương Văn Minh để kêu gọi các đơn vị của địch hạ vũ khí, nhưng không phải với tư cách Tổng thống mà chỉ với tư cách một người đă sang hàng ngũ nhân dân.
*198: Đại Thắng Mùa Xuân, trang 329-331.
4. Sẽ tuyên truyền lớn về thắng lơi giải pbóng Sài G̣n-Gia Định, nhưng nhấn mạnh cuộc chiến đấu đang tíếp tục nhằm hoàn toàn giải phóng miền Nam. Đă chỉ thị chuẩn bị ngày mừng chiến thắng, sau khi hoàn thành việc giải phóng miền Nam sẽ tổ chức thống nhất cả nước. Anh Tố Hữu sẽ có điện cho các Anh.
5. Mười một giờ đă nhận được tin ta cắm cờ trên Dinb Độc Lập.
Gửi các anh lời chúc đại thắng lơi.
Các anh Bộ chính Trị rất vui, rất vui . . .
VĂN*199
Như vậy th́ trước khi xe tăng của Cộng sản Bắc Việt ủi cổng sắt- đă được mở rộng- để vào chiếm Dinh Độc Lập, nơi mà ông "Tổng thống” Dương Văn Minh cùng với các ông "phó Tổng thống” Nguyễn Văn Huyền, "thủ tướng" Vũ Văn Mẫu cùng với một số nhân viên trong "nội các” của họ để chờ “bàn giao” cho Cộng sản th́ các giới lănh đạo ở Hà Nội đă quyết định không coi ông như là "tổng thống” mà chỉ là "một ngưới đă sang hàng ngũ nhân dân," tức là một kẻ đầu hàng, "đầu hàng không điều kiện" như đă ṇi trong văn thư số 505 cùng ngày. Các sĩ quan Cộng sản cấp dưới cũng đă nhận được lệnh này cho nên đối với họ th́ những người tự nhận là tổng thống, phó tổng thống, thủ tướng v.v. đang ngồi trong Dinh Độc Lập chỉ là những kẻ đầu hang mà thôi. .
Bởi vậy, vào lúc 12 giờ 15 trưa ngày 30 tháng 4, khi chiến xa mang số 879 của Lữ Đoàn Thiết Giáp 203 của quân
*199: văn kiện Đảng: trang 332-333.
đội cộng sản Bắc Việt ủi sập hàng rào sắt tiến thẳng vào Dinh Độc Lập, "Tổng thống" Dương Văn Minh thấy vị sĩ quan Cộng Sản đeo đầy sao vàng trên cầu vai nền đỏ, v́ không biết cấp bậc của quân đội Nhân dân miền Bắc nên ông Minh tưởng rằng đang đứng trước một tướng lănh cao cấp:
“Thưa Quan Sáu, tôi đă chờ ông từ ban sáng để trao quyền cho ông”.
Viên sĩ quan Bắc Việt chỉ huy đoàn chiến xa này là Thượng Tá Bùi Tùng đă dùng danh từ "mày tao “ xằng giọng hách dịch và đanh đá lên tiếng:
“Mày dám nói trao quyền hả? Mày chỉ là một kẻ cướp quyền và một bù nh́n. Mày làm ǵ có quyền nào để trao cho tao? Chúng tao lấy được quyền đó bằng khẩu súng này đây.
Ngoài ra tao xác nhận với mày là tao không phải là tướng mà chỉ là một trung tá ủy viên chính trị của một đơn vị chiến xa. Kể từ bây giờ tao cấm mày bông được ngồi xuống!” *2OO
Người thuật lại những lời đối thoại trên là cựu Đại Tá Dương Hiếu Nghĩa, một người rất thân cận với ông Dương Văn Minh. Vào năm 1963 ông là Thiếu Tá ngành Thiết giáp, đă theo tướng Dương Văn Minh đảo chánh Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm và đă được Dương Văn Minh tin cậy cử vào phái đoàn đi vào Chợ Lớn "đón” ông Diệm. Trên đường về Bộ Tổng Tham Mưu, Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm và ông Cố vấn Ngô Đ́nh Nhu đă bị giết trên xe thiết vận xa M-113
*200 Dương Hiếu nghĩa : "Hồi Kư Dang Dở," kể lại theo lời của Trung Tá Nguyễn Văn Binh, cựu Quận Trưởng G̣ Vấp, cựu dân biểu, có mặt tại Dinh Độc Lập vào trưa ngày 30 tháng 4 năm 1975 khi quân Bắc Việt chiếm Sài G̣n. Xuân Thời Luận, Califonia 2004, trang 141.
và từ đú cho đến nay, có nhiều người vẫn c̣n có nghi vấn là ông Dương Hiếu Nghĩa có thể là một trong những người có trách nhiệm trong cái chết của Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm. Chắc chắn rằng ông Dương Hiếu Nghĩa không phải là kẻ thù hay có hiềm khích với ông Dương Văn Minh mà đặt điều viết lại sự đối thoại trên đây nếu chuyện đó không có thật.
Chiều hôm đó, Cộng sản không cho phép Dương Văn Minh đọc lởi đầu hàng tại Dinh Độc Lập tức là Phủ Tổng Thống của VNCH, họ đă áp giải ông đến đài phát thanh Sài G̣n để đọc lời kêu gọi như sau:
"Tổng Thống chính quyền Sài G̣n kêu gọi Quân Lực Việt Nam Cộng Ḥa hạ vũ khí, đầu hàng vô điều kiện quân Giải phóng Miền Nam Việt Nam. Tôi tuyên bổ chính quyền Sài G̣n, từ trung ương đến địa phương phải giải tán hoàn toàn. Từ trung ương đền địa phương trao lại cho chính phủ Cách Mạng Lâm Thời Cộng Ḥa Miền Nam Việt Nam".
Ngay buổi chiều ngày 30 thỏng 4, Đài Phát Thanh Giải Phóng loan báo kể từ nay, thành phố Sài G̣n được cải danh là " thành Phố Hồ Chí Minh”.
Kể từ ngày hôm đó, ngày 30 tháng 4 năm 1975, Sài G̣n đă mất tên, Sài G̣n không c̣n nữa.
Kể từ ngày hôm đó,
Quốc gia Việt Nam Cộng Hoà không c̣n nữa.
Và cũng kể từ ngày hôm đó, tại Miền Nam Việt Nam Tự Do cũng không c̣n nữa.

Enter supporting content here